یک نقطه سفید

به یاد دارم وقتی در ایران از دانش روانشناسی ورزشی حرف زده می شد همگان به سمت بعد انگیزشی و استرسی این رشته بیشتر توجه داشتند و آن را علمی مفید جهت افزایش انگیزش بازیکنان و یا کاهش استرس ورزشکاران می شمردند

به یاد دارم وقتی در ایران از دانش روانشناسی ورزشی حرف زده می شد همگان به سمت بعد انگیزشی و استرسی این رشته بیشتر توجه داشتند و آن را علمی مفید جهت افزایش انگیزش بازیکنان و یا کاهش استرس ورزشکاران می شمردند. جالب است بدانیم دانش روانشناسی ورزشی در ترکیب با دانش روانشناسی عصب ها یک رویکرد تلفیقی و نو در سطح اول ورزش دنیا را به وجود آورده است تا در کنار علم حرکت شناسی به تحلیل کابردی اتفاقات در ورزش بپردازد.

گل سوم تیم ملی که موجب شادی دو چندان و بیش از حد افشین قطبی به زعم کارشناسان فوتبال ایران شد از یک دید دیگر هم قابل بررسی است.

امروزه ، بحثی به نام سطوح یادگیری در روانشناسی ورزشی مطرح است که یکی از پایه های دانشی برای طراحی یک تمرین و ساختن یک تیم تبدیل شده است. به زعم روانشناسان ورزشی ، بازیکنان ملی پوش در هر رشته ورزشی در سطح فراگیری و تصمیم گیری اتوماتیک و ناخودآگاه قرار دارند ؛ برای مثال وقتی بکهام در کناره زمین صاحب توپ می شود به نحوه تماس پا با توپ توجه نمیکند و بر اثر تمرین و اموزش مداوم آن را به صورت ” اتوماتیک ” به جایی که باید می فرستد. تا سال ۲۰۰۸ این مسئله فقط در سطح تکنیک ها بررسی شده بود تا این که پرفسور مایکل خان ، مدرس رشته حرکت شناسی ورزشی به بررسی آن در سطح تاکتیکی علاقه نشان داد. از دید او ، فریزینگ ( یخ زدن ) علت موفقیت تاکتیک های تهاجمی است ؛ برای موفقیت یک مهاجم باید به فکر افزایش گزینه های حمله ای و یک مدافع به سمت کاهش گزینه های پیش روی مهاجم باید بروند. هر چه قدر تغییر گزینه تهاجم توسط مهاجم سریع تر صورت گیرد امکان پاسخ گویی توسط مدافع بیشتر کاهش پیدا میکند. برای مثال چنانچه یک هافبک بخواهد از مدافعی عبور کند و به سمت راست بدن اش را منتقل کند مدافع در ذهن اش اماده دریافت یک حمله از سمت راست خواهد بود ، چنانچه مهاجم سریعا پس از حمله به سمت راست به مسیر را عوض کند و به چپ رود چون ذهن مدافع اماده دریافت حمله در سمت راست بوده است دچار فریزینگ یا همان یخ زدگی می شود و از پاسخ دادن عاجز است . برای درک بهتر این تئوری کافی است به جابجایی پاهای کریستیانو رونالدو یا رونالدینیو به هنگام دریبل زدن توجه کنید.

اکنون یک قدم فراتر رویم و بحث فریزینگ را در حالت تهاجم چند بازیکن در قالب یک تاکتیک تهاجمی به گروهی از مدافعان و دروازه بان در قالب گل سوم ایران به سنگاپور بررسی کنیم. در دقیقه ۶۲ بازی ، شوت مهاجم سنگاپور به مدافعین ایران برخورد میکنه و در میانه میدان به هافبک ایران می رسد وضعیت بازیکنان در میانه میدان و زاویه دید آنها به شرح عکس زیر است

شکل اول

شکل دوم

شکل سوم

آیا امروز که این تیم که از لحاظ روانی پس از ناکامی در صعود به جام جهانی از هم پاشیده شده بود فرصت می دهیم که قدم به قدم به کیفیت تاکتیکی مناسبی برسد یا هم چنان علاقه مند به تخریب شخصیت ( به جای نقد عملکرد ) سرمربی آن هستیم ؟

جاوید جعفری