دوشنبه, ۱۵ بهمن, ۱۴۰۳ / 3 February, 2025
شك كن و به حقیقت برس
ابوعلی سینا اندیشمند ارجمندی بود كه افكار بلندش از عصر و زمانه‌اش فراتر رفت و فروغ اندیشه والایش تا دوردست‌های آینده، سایه گسترانید. ابن‌سینا سیمای ممتاز و برتر زمانه خود بود، این امتیاز و برتری، تنها پایگاه رفیع علمی و هنری‌اش نبود، بلكه ویژگی با ارزش سنت‌شكنی او بود. او سنت‌های جامد و عقیم گذشته را در هم شكست تا سنت‌های تازه و پویا را بنیاد بنهد. او شك را بخاطر رسیدن به حقیقت می‌خواست و از جمود فكری و تعصب و پرستش سنت‌های خشك گذشته بیزار بود. این كلام او است كه می‌گوید: تعصب در علم و فلسفه، مانند هر تعصبی نشانه خامی و بی‌مایگی است و همیشه به ضرر حقیقت تمام می‌شود.
ابوعلی سینا كه در جهان غرب به نام «اویسنا» و به لقب امیر پزشكان شناخته شده است به سال ۳۷۰ ه.ق در حوالی بخارا به دنیا آمد. این اندیشمند مسلمان كه بعدها موثرترین چهره در علم و فلسفه جهان اسلام شد، از اوان كودكی شایستگی عجیبی از خود در امر فرا گرفتن علوم نشان می‌داد. در ده سالگی قرآن، اصول‌دین، ادبیات، صرف و نحو، معانی و بیان را می‌دانسته و در هجده سالگی كلیه علوم متداول عصر خود را فرا گرفته بود. زندگی ابوعلی سینا، مشحون از جوش و خروش بود، گاه به تدریس مشغول بود و گاه به تالیف و گاه به تفریح و شب زنده‌داری. جوزجانی یكی از شاگردانش درباره استاد چنین می‌نویسد: بوعلی همواره به كیفیت زندگی توجه داشت نه به كمیت آن.
با آنكه تمام روز را به كار سیاست مشغول بود، شب هنگام تا پگاه با دوستان و شاگردانش به كارهای علمی و پژوهشی می‌پرداخت، این كار دشوار و جانكاه در سلامت او لطمه شدیدی وارد ساخت و سرانجام در سال ۴۲۸ ه.ق در سن ۵۸ سالگی در همدان درگذشت و در همدان به خاك سپرده شد.
● زمینه فكری و اجتماعی ابوعلی سینا
گرچه آثار نبوغ در آغاز زندگی در ابن سینا كاملا مشهود بود ولی به نظر می رسد كه كنجكاوی وی در امور علمی، احتمالا در ابتدای جوانی او، در بخارا برانگیخته شده باشد. زیرا پدرش عبدالله از اصحاب فرقه اسماعیلیه بود و در دیار سامانیان در بلخ منصب دیوانی داشت و در تعلیم و تربیت او سخت می‌كوشید و خانه‌اش محل ملاقات و مجمع اندیشمندان بود. ابن سینا با قریحه سرشار خود، علوم و فنون عصر خود را فرا گرفت. در نزد اسماعیل زاهد كه از افاضل فقهای آن عصر بود به تحصیل علم فقه اشتغال ورزید. او همچنین حكمت، ریاضیات و الهیات را نزد عبدالله ناتلی آموخت تا اینكه از او پیشتر رفت.
ابن سینا در هجده سالگی توانست سلطان بخارا را مداوا كند و از آن پس، خود را وقف فراگیری دانش طبابت كرد. وی نه تنها به سمت طبیب مخصوص سلطان، بلكه به عنوان مشاور اصلی او هم برگزیده شد. جورج سارتن می‌نویسد: ابن سینا صرف نظر از برخورداری از تعالیم مذهبی، آثار ارسطو، اقلیدوس، بطلمیوس و جالینوس را مطالعه كرده بود. به همین دلیل تاثیر اندیشه‌های او در جهان غرب حیرت‌آور است. اسكولاستیك قرون وسطی با شناختن آثار و اندیشه‌های این نابغه مشرق زمین بطور كلی عوض می‌شود. چنانچه این تاثیر كه از اواخر قرن دوازدهم تا سده پانزدهم چشمگیرتر است ما را یاری می‌دهد تا به اهمیت و عظمت سهم و نقش مسلمانان در فلسفه دوران قرون وسطی یعنی فلسفه‌یی كه به چهار زبان معتبر یونانی، عبری، لاتینی، عربی بیان می‌شد، پی ببریم.
ابن سینا در میان سازندگان تاریخ علوم و معماران كاخ تمدن اسلامی، از چهره‌های درخشان است. او را به واسطه دانایی و احاطه‌اش بر بیشتر رشته‌های علوم بویژه بر فلسفه، منطق، طب، نجوم، ریاضیات و علوم طبیعی به منزله دایره‌المعارفی زنده و گویای عصر خویش می‌دانند.
جوزجانی می‌گوید: بوعلی سینا مسلمان شیعی پاك‌نهادی بود و به مذهب شیعه دوازده امامی تعلق خاطر بسیار داشت. شاید علت توجه او به دیلمیان به همین علت باشد. او سعی داشت همواره در قلمرو ایران و ایرانیان باشد. با ترك‌ها و غیر ایرانیان میانه خوشی نداشت بطوری كه هرگز حاضر به قبول تقاضای سلطان محمود غزنوی نشد. ابن سینا مدتی از كتابخانه سامانیان كسب فیض كرد. به دلایل نامعلومی این كتابخانه آتش گرفت، ابن سینا به خوارزم و از آنجا راهی ری شد. او سپس به دعوت شمس الدوله دیلمی به همدان رفت و با معالجه بیماری معده پادشاه، پایگاه مهمی بیابد و به اصرار این پادشاه مقام وزارت او را پذیرا شود ولی او در كار سیاست خبره نبود و یكبار به زندان افتاد. میزان تاثیر و نفوذ آثار ابن سینا در طب بویژه كتاب قانون وی در حیطه خاوری اسلام بسیار است و این اثر تا قریب هفت قرن (تا اواسط قرن ۱۷ میلادی) از مهمترین و مشهورترین آثار پزشكی در شرق و غرب بوده است. كتاب قانون در اروپا به زبان لاتینی ترجمه و منتشر گردید و تا سال ۱۶۵۰ میلادی در بسیاری از دانشگاه‌های اروپا تدریس می‌شد. در این اثر از درمان‌ها و علاج‌های عجیب و غریبی سخن می‌رود كه بسیار ارزنده است.
● اندیشه‌های اجتماعی ابوعلی سینا
ابوعلی سینا دانش‌های بشری را به دو دسته تقسیم نمود: یك دسته دانش‌هایی كه احكام آنها همیشه ثابت نیست. بلكه در زمان‌های معینی درست است ولی به مرور ارزش خود را از دست‌می‌دهد. دسته دوم علومی كه همه اجزای زمان را فرا می‌گیرد و برای همیشه باقی است كه آنها را باید حكمت نامید. حكمت به دو دسته نظری و عملی تقسیم می‌گردد. حكمت نظری شامل علوم طبیعی، ریاضی و علم الاهی و علم كلی است و حكمت عملی نیز شامل علم اخلاق، تدبیر منزل و تدبیر مدینه نبوت است.اندیشه‌های اجتماعی ابن سینا را می‌توان در رساله‌های سیاست و اخلاق كه عمده نظرهای او درباره سیاست مدن، تدبیر منزل، تهذیب نفس یا حكمت عملی است، یافت.
● نابرابری‌های اجتماعی
در بررسی جامعه شناختی پدیده نابرابری باید توجه خود را از نابرابری‌هایی كه در طبیعت بشر نهفته است به نابرابری‌هایی كه در شرایط زیست انسان است معطوف داریم. انسان‌ها هم از نظر جسمی و هم از نظر قدرت بهره‌یی یكسان نبرده‌اند با این حال نابرابری‌های موجود در طبیعت آدمی چندان مورد توجه مستقیم جامعه‌شناسان نیست. جامعه‌شناس به تفاوت در احتمال زنده ماندن و نوع زندگی مردمان نظر دارد كه خود از پایگاه‌های گوناگونی كه آنان در جامعه دارند ناشی می‌شود مثلاً مالك هستند یا كارگر، دارا هستند یا ندار و... این نابرابری‌ها و تفاوت‌ها را چگونه می‌توان تبیین كرد؟ آیا آنها لازمه نظام اجتماعی انسان هستند و انسان از بدو تاریخ كه به زور یا به اختیار تن به زندگی اجتماعی داده است، ناچار به تحمل چنین نظامی بوده است و تا انتهای تاریخ هم سرنوشت محتوم او خواهد بود؟
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست