اسطوره های سازمان یافته

درباره مربیان اسپانیایی و استیلایشان در اروپا

خیلی دور نیست آن روزی که وضعیت اسپانیا در عرصه مربیگری وضعیت مشابه امروز انگلیس را داشت؛ انگلیسی که تنها یک تیمش از جمع ۹ تیم بالای جدول مربی بومی دارد. استعداد داخلی آن زمان فوتبال اسپانیا در عرصه مربیگری به هر دلیلی کم بود یا اگر هم بود از سوی هیچ کس مورد ستایش قرار نمی گرفت. به همین دلیل از دهه ۸۰، لالیگا و تیم هایش به توالی مربیان خارجی رو آورد. این مربیان تقریباً از هر نقطه دنیا به لالیگا می آمدند؛ ولز (جان توشاک)، انگلیس (سربابی رابسون، تری ونبلز)، هلند (گاس هیدینک، یوهان کرویف، لوییس فن گال)، ایتالیا (فابیو کاپلو، آریگو ساکی)، آلمان (یوپ هاینکس، اودو لاتک)، یوگسلاوی سابق (رادومیر آنتیچ، تومیسلاو ایویچ)، آرژانتین (خورخه والدانو، هکتور کوپر، سزار منوتی)، فرانسه (لویی فرناندز) و برزیل (کارلوس آلبرتو پریرا) و تازه این لیست کامل نیست.

در حالی که کشورهای برتر اروپایی در زمینه فوتبال به مربیان داخلی اتکا کرده بودند، اسپانیا به دنبال بهترین و باهوش ترین مربیان می گشت. شغل های کمی برای مربیان اسپانیایی وجود داشتند. (وضعی که الان همتایان انگلیسی شان دارند) اما این مساله سبب شد فوتبال اسپانیا در معرض سبک های مربیگری، دیدگاه های تاکتیکی و فلسفه های فوتبالی متفاوتی قرار بگیرد. این تجربه گرانبهای معکوس به لالیگا اجازه داد تا آنجایی رشد کند که با ظهور هزاره سوم، تبدیل به یکی از بهترین لیگ های جهان شود.

این کار یک اثر دیگر هم داشت. با داشتن بهترین مغزهای مربیگری در کشور، نسل مربیان اسپانیایی توانستند از این مساله به خوبی استفاده کنند. افکاری که خارجی ها با خود آوردند به مردانی چون خوان د راموس و رافائل بنیتس این امکان را داد تا تبدیل به مردانی شوند که امروز هستند.

اگر این دو در راه احیای مربیگری اسپانیایی ها پیشرو بودند، یونای امه ری و مارسلینو گارسیا تورال با فاصله کمی پشت سر آنها هستند. امه ری سابقه دو بار صعود به همراه دو تیم مختلف را در جیب دارد. (اولی لورکا بود و دومی آلمریا، باشگاه کنونی اش، است که آن را تا اواسط جدول لالیگا بالا کشیده است) مارسلینو با تیم نه چندان مطرح رکرتیوو اوئلوا شگفتی آفرید. او این تیم را از دسته دوم به دسته اول آورد و همراه آنها در پایان فصل در جمع ۱۰ تیم برتر جای گرفت. تابستان امسال به رسینگ سانتاندر پیوست و این تیم به یکباره شکوفا شد و تا رتبه پنجم صعود کرد.

مارسلینو یک اسطوره تاکتیکی نیست که نوع فوتبالش تا پیش از این از سوی هیچ مربی دیگری دیده نشده باشد. او فقط یک پراگماتیست است که بهتر از رقبا خودش را آماده می کند و در هر موقعیتی راه حل درست را پیدا می کند. خودش می گوید؛ «فوتبال مدرن بر قدرت، دینامیسم و سرعت استوار است.» اما این فاکتورها تنها با سازماندهی درست کار می کنند و اصلاً اتفاقی نیست که او با اشتیاق از میلان افسانه یی اواخر دهه ۸۰ حرف بزند؛ تیمی که او آن را سازمان یافته ترین تیم تمام دوران ها می داند.

شاید یک نخ باریک مشترک نسل جدید مربیان اسپانیایی را به هم وصل می کند؛ تاکید روی سازماندهی و ساختار جلوتر از فوتبال فردی و متکی به خلاقیت های فردی. این برای فوتبال اسپانیا یک جهش رو به جلو است، برای لالیگایی که سال ها اسیر «تیکی تاکا» بود؛ سبکی که اساس آن رسیدن به دروازه حریف از طریق پاس های کوتاه و حرکات کوتاه است. این سبک بازی، تز مخالف بازی فیزیکی است و از دلایلی است که باعث شده فوتبال اسپانیا سلسله یی از هافبک های بسیار تکنیکی و کوتاه قامت را تحویل دهد؛ سسک فابرگاس، آندریاس اینیستا و ژاوی که همگی نوادگان بازیکنانی چون خوسپ گواردیولا و ایوان دلاپنیا هستند.

آنهایی که از «تیکی تاکا» دفاع می کنند خودشان را بنیادگرا می دانند و مردانی مثل بنیتس را برتر می دانند که تحت تاثیر نیروهای مخرب فوتبال ایتالیا (سازماندهی)، انگلیس (بازی مستقیم) و آلمان (دیسیپلین) قرار دادند. اما این نیروهای خارجی به نسل جدید مربیان اسپانیایی اجازه داده سبک موردنظر خودشان را داشته باشند. شاید زود باشد که اسپانیا را جبهه یی جدید در مربیگری برتر بنامیم اما این واقعیت که آنها می توانند مربیان مستعد خودشان را به جای وارد کردن مربیان خارجی رشد و ارتقا دهند، یک قدم در مسیر درست است.

با در نظر گرفتن این نکته و از آنجایی که به لحاظ مربیگری لیگ برتر وضعیت چندان متفاوتی با اسپانیای سال ۹۴ ندارد، نباید تعجب کرد اگر نسلی از مربیان انگلیسی ظرف ۱۰ تا ۱۵ سال آینده ظهور کنند. البته فقط می توان امیدوار بود.

گابریله مارکوتی

ترجمه؛ محمدوالا یزدانی