نگاهی به سانحه هوایی مونیخ ۱۹۵۸

اكنون كه نزدیك به پنجاه سال از آن حادثه می گذرد, بد ندیدیم در سالروز آن واقعه تلخ, نگاهی هرچند كوتاه به چگونگی رخ دادن آن بیندازیم

در روز ششم فوریه سال ۱۹۵۸ پرواز شماره ۶۰۹ بریتیش یوروپین ایرویز (British European Airways) بریتانیا در فرودگاه یخ زده «مونیخ رایم» آلمان دچار سانحه شد كه طی آن عده ای از فوتبالیستها و مقامهای ورزشی باشگاه منچستریونایتد جان خود را از دست دادند.اكنون كه نزدیك به پنجاه سال از آن حادثه می گذرد، بد ندیدیم در سالروز آن واقعه تلخ، نگاهی هرچند كوتاه به چگونگی رخ دادن آن بیندازیم.

● یك پیروزی تلخ

در فصل ۵۸-۱۹۵۷، تیم منچستریونایتد نماینده انگلستان در رقابتهای باشگاهی اروپا (چمپیونزلیگ فعلی) بود و می بایست برای بازی برگشت مقابل ستاره سرخ بلگراد، به یوگسلاوی سابق پرواز كند. با توجه به شرایط هواپیماهای آن زمان كه چندان قابل اطمینان نبودند، پرواز با آنها به نوعی یك ریسك بزرگ به حساب می آمد، اما تنها راه رسیدن تیم انگلیسی به یوگسلاوی مسافرت از طریق هوا بود و برای همین، از طرف «لرد براولی» یك هواپیمای چارتر، كلاس «الیزابت. جی آلزو» به تیم منچستر اختصاص پیدا كرد تا به وسیله آن این تیم خود را به یوگسلاوی برساند.

شیاطین در خانه با نتیجه ۲بر یك حریف را شكست داده بودند و یك امتیاز هم می توانست آنها را راهی دور بعدی رقابتها كند.

اتفاقاً در بلگراد هم نتیجه كار دو تیم به تساوی ۳ بر ۳ انجامید و منچستریها سرمست از پیروزی، آماده بازگشت به خانه شدند، اما گمشدن پاسپورت «جان بری» پروازشان را یك ساعت و نیم به تأخیر انداخت. در برنامه ای كه از قبل تعیین شده بود، هواپیما برای سوختگیری می باید در فرودگاه مونیخ توقف می كرد و پس از آن راهش را به سوی جزیره مه آلود ادامه می داد كه... .

● سایه مرگ در مونیخ

در آن بعد از ظهر زمستانی روز ششم فوریه ۱۹۵۸، زمین فرودگاه مونیخ به دلیل برف و كولاك یخ زده بود و با وجود ممانعت مسؤولان برج مراقبت از پرواز هواپیمای تیم منچستر، كاپیتان «جیمز تاین» سرخلبان پرواز ۶۰۹ با پذیرش عواقب این كار خطرناك، ۲بار تلاش كرد تا از باند فرودگاه بلند شود كه در هر دو بار، به خاطر نقص فنی هواپیما ناكام ماند. ساعت ۱۵ و چهار دقیقه را نشان می داد كه جیمز تاین برای سومین بار از برج مراقبت مونیخ درخواست كرد تا به او اجازه پرواز دهند و روی باند قرار گرفت.

هواپیما در آن شرایط جوی باید حداقل به سرعت ۱۱۷نات (هر نات ۸/۱كلیومتر است) می رسید، اما اشتباه خلبان در دیرتر استفاده كردن از تمامی قدرت موتور باعث شد تا هواپیما نتواند به آن سرعت دست یابد و در نهایت با ۱۰۵نات از زمین بلند شود كه به خاطر وزن زیاد بلافاصله دوباره روی انتهای باند فرود آمده و با همان سرعت پس از برخورد به فنسهای دور فرودگاه وارد یك خانه شده - خوشبختانه در آن لحظه كسی در خانه نبود- و هواپیما منفجر گردد.بلافاصله تیمهای امداد و نجات فرودگاه مونیخ وارد عمل شدند و از مجموع ۴۳نفر مسافر این هواپیما، تنها ۲۰نفر را زنده یافتند. كاپیتان جیمز تاین یكی از همان بازماندگان حادثه بود كه پس از تحقیقات لازم از سوی كمیته نیروی هوایی سلطنتی انگلیس، محكوم شناخته و از كار بركنار شد. او تا سال ۱۹۶۸ كه بر اثر سكته قلبی فوت كرد، در مزرعه اش واقع در بركشایر به پرورش مرغ و خروس! اشتغال داشت.

● بچه های باسبی

«سرالكساندر متیو باسبی» مربی مشهور شیاطین كه از ۱۹۴۵ هدایت آنها را برعهده داشت، همواره درپی كشف استعدادهای ناب بود و در این میان توانسته بود ۱۴بازیكن را از كودكی برای تیم منچستریونایتد پرورش دهد كه به «بچه های باسبی» شهرت پیدا كرده بودند كه در میان آنها نام سربابی چارلتون جلوه بیشتری دارد.

از میان «بچه های باسبی»- لقب تیم منچستریونایتد در آن سالها- هفت نفر در دم جان باختند و «دانكن ادواردز» بال راست تیم (و جوانترین بازیكن تاریخ تیم ملی انگلستان با ۱۷سال و چهل روز سن در آن هنگام كه چهل سال طول كشید تا ركورد او توسط مایكل اوون شكسته شود) به علت جراحات وارده ۱۵روز پس از واقعه فوت كرد و دو نفر دیگر از بازماندگان تیم به خاطر آسیب دیدگی جدی برای همیشه مجبور به ترك فوتبال شدند.

«سرمتیو» نیز به علت آسیب دیدگی زیاد مدتها در بیمارستان بستری شد و به جای وی «جیمی مورفی» سرمربی موقت منچستر اعلام شد. شوالیه های اولدترافورد كه بدجور تار و مار شده بودند، برای ادامه رقابتهای اروپایی و لیگ مجبور به استفاده از بازیكنان آماتور و جوانان باشگاهشان شدند و به همین دلیل در آن سال به هیچ جامی دست نیافتند. البته ۱۰سال پس از این واقعه، برای اولین بار منچستریونایتد با غلبه بر بنفیكا توانست با كاپیتانی «سربابی چارلتون» و هنرمندیهای «جرج بست» فقید فاتح چمپیونزلیگ شود.

● بازماندگان و یادبودها

آهنگها و فیلمهای گوناگونی به یاد فوت شدگان حادثه مونیخ ساخته شده است، از جمله گروه اسپنسر در سال ۱۹۶۲ آهنگی را با عنوان «گلهای منچستر» عرضه كرد و یا «ایوان متیو» خواننده شهیر انگلیسی در سال ۱۹۹۰ آلبومی را با نام «بچه های باسبی» كه دقیقاً یادآور تیم رؤیایی منچستر در آن سال بود، خواند. البته اگر كسی بخواهد وارد اولدترافورد شود، ابتدا با تابلوی سنگی بزرگی كه در آن زمین فوتبال و اسامی كشته شدگان سانحه هوایی مونیخ در آن نوشته شده، مواجه می شود.

در پایان بد نیست نگاهی به اسامی كشته شدگان و بازماندگان حادثه هوایی مونیخ داشته باشیم.

▪ بازیكنان منچستر:

جف بنت، راجر بیرن، ادی كولمن، دانكن ادوارز، مارك جونز، دیوید پگ، تامی تیلور و لیام ویلین.

▪ همراهان تیم و افراد برجسته:

والتر كریكمر (قائم مقام باشگاه)، برت والی(رئیس باشگاه)، تام كری (مربی تمرین دهنده)، الف كلارك، دان دیویس، جورج فالوز، تام جكسون، ارشی لادبروك، هنری رز، اریك تامپسون و فرانك سیفت (همگی خبرنگار)، كاپیتان كنت ریموند و بلا میكلو (اعضای كادر پرواز)، تام كیبل (وكیل باشگاه) و ویلی استینوف (لیدر هواداران)

▪ بازماندگان حادثه:

جانی بری، جكی بلانش فلاور، دنیس وایولت، ری وود، سربابی چارلتون، بیل فالكس، هری كرگ، كن مورگان و آلبرتو اسكانلون (بازیكنان منچستر)، متیو باسبی(مربی)، كاپیتان جیمز تاین(سرخلبان)، جرج رودریگز (گزارشگر رادیو)، پیتر هاوارد و تد الیارد (عكاس)، ماری بلیتز و رزماری چاونتون (مهماندار)، همسر بلا میكلو كه البته بعدها در یك حادثه هوایی دیگر جان باخت، خانم ورا لوكیچ كه بعداً به همسری هری كرگ درآمد و دیگر اینكه آقای توماسویچ كه یك مسافر صرب بود.