دو مانع بارداری

دکتر ابوالفضل مهدی زاده کاشی می گوید اضافه وزن و پرکاری تیرویید دو نمونه از موانع رایج بارداری خانم هاست

امروزه یکی از مشکلات اکثر خانم‌ها چاقی و اضافه‌وزن است. کمتر خانمی بر این باور است که چاقی می‌تواند باعث ناباروری شود اما این موضوع از نظر علمی کاملا به اثبات رسیده است. مطالعه‌های متعدد نشان داده‌، زنانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند در مقایسه با زنانی که وزن طبیعی دارند، مدت زمان بیشتر و دشوارتری را برای باردارشدن سپری می‌کنند. به‌علاوه پس از باردارشدن نیز احتمال ناموفق‌بودن بارداری در آنها بیشتر است. اضافه وزن در مردان و زنان منجر به افزایش میزان هورمون‌ها در بدن می‌شود و هورمون‌ها نیز فرآیند باروری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. در گفت‌وگو با دکتر ابوالفضل مهدی‌زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران توضیحات بیشتری را در این زمینه جویا شدیم:

▪ آقای دکتر! این موضوع صحت دارد که چاقی ناباروری می‌آورد؟

بله، اضافه وزن باعث افزایش میزان هورمون‌ها در بدن می‌شود و هورمون‌ها نیز فرآیند باروری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. ترشح غیرطبیعی هورمون‌ها می‌تواند تاثیرات منفی بر تولید تخمک داشته باشد. در زنان، وزن زیاد باعث افزایش تولید انسولین می‌شود که عامل نامنظم‌شدن تخمک‌گذاری است. همچنین بین چاقی، افزایش تولید انسولین و ناباروری ارتباطی وجود دارد که به این همراهی نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک گفته می‌شود. به عبارت ساده‌تر در خانمی که چاق است، سیستم هورمونی از سیکل منظم خارج می‌شود و فرد مقاومت انسولینی پیدا می‌کند و تخمک‌گذاری قطع می‌شود. با چاق‌ترشدن خانم‌، میزان هورمون‌های مردانه بالاتر می‌رود، فرد جوش می‌زند و مشکلات بسیاری از جمله تخمدان پلی‌کیستیک پیدا می‌کند. مطالعه‌های جدید نشان داده خانم‌هایی که تخمدان پلی‌کیستیک دارند و وزن کم می‌کنند، خودبه‌خود باردار می‌شوند.

▪ چند وقت قبل از باردارشدن باید برای کم‌کردن وزن اقدام کرد؟

خانمی که وزن بالا دارد، باید ۳ تا ۶ ماه قبل از بارداری با رژیم گرفتن، وزن خود را پایین بیاورد. اگر BMI بالای ۴۵ بود نیز نیاز به جراحی است. به خانمی که تحت جراحی قرار می‌گیرد، توصیه می‌شود فورا باردار نشود اما خانمی که با رژیم و ورزش لاغر می‌شود می‌تواند به سرعت بعد از کاهش وزن باردار شود در طول بارداری نیز با توجه به شرایط فرد مکمل‌های مورد نیاز تجویز خواهد شد.

▪ یکی از خوانندگان پرسیده بودند که در عین داشتن اضافه وزن مبتلا به کم‌کاری تیرویید نیز هستند، ایشان می‌توانند باردار شوند؟

متاسفانه کسانی که کم‌کاری تیرویید دارند، چاق هم می‌شوند و این دو موضوع کنار هم مشکل را بیشتر می‌کند. کم‌کاری تیرویید یکی از اساسی‌ترین مشکلات در زمینه باردارشدن است. خانم‌هایی که مبتلا به کم‌کاری تیرویید هستند، معمولا باردار نمی‌شوند و اگر باردار شوند خطرات بسیاری خود آنها و جنین‌شان را تهدید می‌کند. هورمون تیرویید می‌تواند روی نظم قاعدگی، باروری، سطح استروژن و پروژسترون خون، بارداری موفق و سقط جنین، شیر دادن و یائسگی تاثیر بگذارد. وقتی خانمی کم‌کاری تیرویید داشته باشد، برای جبران این مساله هورمون TRH از غده هیپوتالاموس آزاد می‌شود، اما TRH به‌طور ناخواسته باعث افزایش پرولاکتین می‌شود که یکی از هورمون‌هایی است که در مساله باروری دخیل است و اگر بیش از حد باشد، تخمک‌گذاری صورت نمی‌گیرد و سیکل‌های بدون تخمک‌گذاری مانع از باردارشدن می‌شوند. TRH وقتی بالا می‌رود، کلاژن در خون بالا می‌برد و این مساله باعث ترشحات شیری از سینه‌ها می‌شود. این موضوع نیز خود مانع تخمک‌گذاری می‌شود. از طرف دیگر هورمون تیرویید باعث می‌شود هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون به درستی کار نکنند. پس کم‌کاری تیرویید اختلالات هورمونی نیز ایجاد می‌کند.

▪ آیا درمان کم‌کاری به باردار شدن آنها کمک می‌کند؟

بله، توصیه می‌شود خانمی که کم‌کاری شدید تیرویید دارد برای باردارشدن حتما به پزشک غدد مراجعه کند تا درمان شود. متخصص غدد به خانمی که کم‌کاری تیرویید دارد، دارو می‌دهد تا با تنظیم هورمون‌ها شانس بارورشدن بیشتر شود.

▪ گاهی می‌بینیم خانمی مبتلا به کم‌کاری است و باردار می‌شود!

درست است. در عده‌ای از خانم‌ها کم‌کاری تیرویید خفیف است و خانم باردار می‌شود اما این خانم‌ها هم باید طی بارداری، حتما

تحت درمان قرار بگیرند، چون در غیر این‌صورت جنین دچار مشکلاتی نظیر عقب‌ماندگی ذهنی و... می‌شود اما بعد از درمان، جنین مشکلی پیدا نخواهد کرد.

▪ آیا درمان‌ها روی جنین اثر منفی ندارند؟

نه، درمان‌های دارویی و طبی روی جنین تاثیر منفی نمی‌گذارد. در دوران شیردهی نیز مصرف داروهای کم‌کاری تیرویید مغایرتی با شیردهی ندارد.

▪ بسیاری از خانم‌هایی که تحت درمان هستند وقتی باردار می‌شوند دارو را قطع می‌کنند! این کار به صلاح است؟

نه، کاملا اشتباه است. برعکس خانمی که کم‌کاری تیرویید دارد و تحت درمان است و باردار می‌شود نیاز به درمان بیشتری دارد. در این خانم‌ها حتی دوز دارو باید بالاتر برود و لازم است زیر نظر پزشک درمان‌هایشان را ادامه دهند.

سمیه مقصودعلی