انرژی بازیافتی در ارمنستان

جیسون سوهیگیان ترجمه ی نسیم نجفی

 ارمنستان بر ترکیبی متنوع از منابع انرژی تکیه دارد. موضوع انرژی بازیافتی در این کشور چالش‌‌هایی به وجود آورده است، همان‌طور که منافع استراتژیک و فرصت‌های تجاری نیز به همراه دارد. فقط در سال 2009، بانک جهانی یک سرمایه‌گذاری 5/1میلیونی برای ارزیابی سایت‌هایی با پتانسیل ژئوترمال (حرارت زمین) اعلام کرد  و آرمنبروک OJSC برای افزایش سرمایه به 9 میلیون برای ساختن سه کارگاه مولد برق در قره‌باغ کوهستانی، یک پیشنهاد اولیه مطرح کرد.
نیروی هسته‌ای، گاز طبیعی، و مولد برق به طور گسترده بررسی شده‌اند و حالا بر فرصت‌های تجاری و منافع استراتژیک انرژی خورشید و باد در وضعیت انرژی کلی ارمنستان تمرکز شده است. منابع سوخت داخلی شامل مولد برق، نیروی هسته‌ای، نیروی باد، چوب، و خورشید و نیروی حرارت زمین است و در کنار این‌ها گاز طبیعی‌ای که در انرژی و بخش‌های دیگر مصرف می‌شود از روسیه وارد می‌شود.
در سال 2005، چهل‌ودو درصد انرژی مصرفی توسط پایگاه نیروی هسته‌ای مِدزامور تولید می‌شد، سی‌درصد توسط مولد برق و باد، و بیست‌وهشت‌ درصد توسط پایگاه‌های نیروی حرارتی، که خود این پایگاه‌ها توسط گاز طبیعی و ذغال وارد شده سوخت‌دهی می‌شد. ارمنستان اندوخته‌های سوخت فسیلی داخلی خاصی نداشته است، در نتیجه، گاز طبیعی برای پایگاه‌های نیروی حرارتی و وسایل گازی ارمنستان، از طریق خط لوله‌ از راه گرجستان وارد می‌شود. ذخایر موجود به دلایل سیاسی و اقتصادی در پانزده سال گذشته پراکنده شده است اما یک خط لوله جدید در جنوب در دست ساخت است که انتظار می‌رود یک منبع گاز آلترناتیو گاز از ایران به ارمنستان بگشاید.
مدزامور ان.پی.پی(Medzamor NPP) یک بخش مهم در سیستم انرژی کشور است، اگرچه برنامه‌ریزی شده است که پایگاه در سال 2016 تعطیل شود. اتحادیه اروپا و ایالات متحده به ارمنستان فشار می‌آورند که پایگاه را ببندد، اما دولت از نگرانی‌های امنیت انرژی امتناع می‌کند. در واقع دولت در سال 2009 برایییک پایگاه جدید که احتمالا از نوع طراحی نسل سوم و ایمن‌تر است، یک مناقصه گذاشت. در این ضمن، ارمنستان از روسیه سوخت هسته‌ای وارد می‌کند در نتیجه وابسته به هزینه اورانیوم و گاز طبیعی است که ممکن است بر اساس عوامل اقتصادی و ژئوپلتیکی منطقه، نوسان داشته باشد. اصول بنیادین استراتژی توسعه‌ی بخش انرژی که در سال 2005 توسط دولت اتخاذ شد در حال نائل شدن به توسعه اقتصادی پایدار، افزایش استقلال انرژی، و تأمین‌کننده مصرف منابع انرژی داخلی و آلترناتیو است. روی‌هم‌رفته، برنامه امنیت انرژی بر بازیافت و نگهداری، انرژی هسته‌ای، و تنوع منابع، پایه‌گذاری شده است.
بررسی وضعیت انرژی ارمنستان در سطح ملی انجام می‌شود و از آن در تولید پایگاه نیرو‌ استفاده می‌شود. اما این بررسی به ندرت مصرف سوخت چوب برای گرما و پخت‌وپز مردم را در شمار می‌آورد، که اتفاقا کاملا رایج است. یک بررسی ملی که توسط مرکز تورپانجیان انجام شده در  سال 2007 نشان داد که سی‌درصد مردم از چوب برای گرما یا پخت‌وپز استفاده می‌کنند. این از آن ‌جهت مهم است که تحقیقی که در نشریه جنگلبانی ملی چاپ شد گزارش داد که میزان پوشش جنگلی فقط هشت‌درصد است، درنتیجه یک استراتژی انرژی اگر بخواهد جامع باشد باید هدفش پایداری جنگل‌ها باشد.
علاوه بر نبودِ منابع سوخت فسیلی داخلی، و در نتیجه تکیه بر سوخت وارداتی که از نظر قیمت و دردسترس بودن نوسان دارد، عامل مؤثر در سیاست انرژی ارمنستان درک این نکته است که همپای افزایش توسعه اقتصادی، تقاضای افزاینده برای انرژی نیز وجود خواهد داشت. تولید ناخالص داخلی ارمنستان (Gross Domestic Product) در طول سال‌های گذشته به طور متوسط ده درصد رشد داشته است، و همچنان که مردم دولتمندتر و شهری‌تر شوند تقاضا برای انرژی نیز افزایش خواهد یافت. بنابراین، یک سیاست خلاقانه باید گامی مثبت برای اطمینان از این باشد که بازده و تکنولوژی بازیافت، جزء جدانشدنیِ موضوع انرژی هستند.
 
پتانسیل تجاری انرژی خورشیدی
ارمنستان بعد از زلزله 1988 به مستقل شدن در زمینه انرژی فکر کرد، و در همین زمان کِنِل توریان در آزمایشگاه انرژی بازیافتی ملی امریکا در کولورادو، دست به کار بررسی پتانسیل  سوخت بازیافتی در ارمنستان شد.
ایستگاه فتوولتاییک A2KW، که توسط متخصصین دانشگاه مهندسی دولتی ارمنستان مونتاژ شد، بر بام کلیسای سنت سَرکیس ایروان احداث شد.
بر اساس گفته‌های دکتر کِنِل توریان که اکنون نایب‌رییس تحقیق و توسعه در دانشگاه امریکایی ارمنستان است (به عنوان بخشی از یک برنامه گسترش تولید اتمی)، دانشگاه دولتی ایروان و دانشگاه مهندسی دولتی ارمنستان بیست‌وپنج سال است در مورد سلول‌های فتوولتاییک (PV) کار کرده‌اند، یک مؤسسه خورشیدی هم درباره باد و آب داغ‌شده با حرارت خورشید کار کرده، و در مورد نصب توربین بادی هم در ارمنستان تجربه‌هایی شده است.
دپارتمان انرژی در 1990 برای تحقیقی توسط متخصصین اسلحه در شوروی سابق سرمایه‌گذاری کرد تا تحقیق و توسعه در مورد انرژی بازیافتی را از نظر تجاری شدن انرژی انجام دهند.
در حال حاضر، چنان که توریان می‌گوید، SunEnergy LLC  و SolarEn LLC برای ساختمان‌سازی واحدهای حرارتی خورشیدی می‌فروشند، Viasphere Technopark بر یک سیستم فتوولتاییک کار می‌کند، دانشگاه دولتی مهندسی ارمنستان بر یک سیستم پوشش سلول فتوولتاییک کار می‌کند، و یک شرکت کالیفرنیایی بر روی تحقیقی که برای تولید سیستم فتوولتاییک در ارمنستان انجام می‌شود سرمایه‌گذاری کرده است.
تحقیقی که در سال 2009 توسط «مدیریت انرژی دَنیش» بر روی بازار انجام شد نشان می‌دهد که ارمنستان تجربه‌ای اثبات شده در تکنولوژیPV و ذخایر مهم مواد خام برای توسعه یک زنجیره تکنولوژی محلی دارد. این تحقیق گسترده که SolarEn LLC نیز در مدیریت آن همکاری دارد اشاره می‌کند که وجود مواد خام سیلیسی بسیار متنوع، تجربه بومی در تکنولوژی PV، و پتانسیل تحقیق و توسعه رقابتی سطح بالا، به ارمنستان یک برتری نسبی در این زمینه می‌دهد.
 
پتانسیل تجاری انرژی باد
طبق گفته‌ی دکتر واردان سرگسیان از دانشگاه دولتی اقتصاد، ظرفیت ماندگار انرژی باد در ارمنستان با انرژی هسته‌ای برابر است. سرگیسیان در کنفرانس سال 2006 ناتو در استانبول که درباره انرژی، توسعه پایدار، و امنیت محیطی بود اعلام کرد که دولت در حال برنامه‌ریزی است تا در 2025 به توانایی تولید ده درصد برق کشور از طریق نیروی باد برسد، و این که سایت‌های متعددی هم برای این کار مشخص شده‌اند.
چنان که توریان می‌گوید، علاقه زیادی در سطح بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نیروی باد در ارمنستان وجود دارد، و او از پیشنهادهایی نام می‌برد که آلمان و انگلیس و سوئد و ایتالیا و یونان داده‌اند و در آن‌ها ادعای سرمایه‌گذاری در سایت‌های سطح بالا برای پتانسیل نیروی باد داشته‌اند.
 دوهفته نامه "هویس" شماره 95