راهنمای برنامه غذائی برای سالمندان

-در سالمندانی که جویدن غذا برای آنها مشکل است. مصرف غذاهای نرم مثل: انواع پوره، گوشتهای نرم (چرخ کرده، نازک قیمه شده) سوپها،‌آش‌هایی که حبوبات زیاد ندارند و آب میوه توصیه می‌شود. همچنین کته نرم، سیب زمینی آب پز،‌پوره، میوه‌های نرم مثل: انگور، موز و کمپوت توصیه می‌شود. ( رژیم غذای نرم)
-برای جلوگیری از مشکلات عاطفی ـ احساسی سالمندان بهتراست به عادات غذایی آنها احترام گذارده شود. و هر گونه تغییری با ملایمت و روابط دوستانه بوجود آید.
-با توجه به مشکل یبوست در اکثر سالمندان مصرف کافی مایعات، مواد پر فیبر نظیر نان کامل گندم و میوه‌هایی مثل گلابی، آلو،‌زرد آلو اهمیت دارد. رژیم غذائی پر فیبر باید به تدریج باشد. افزایش ناگهانی ایجاد نفخ و تولید گاز کرده و منجر به اسهال می‌شود.
-درصورت کم خوابی یا بی‌خوابی یک لیوان شیر داغ قبل از خواب توصیه می‌شود.
-در صورتی که یک وعده غذائی کامل در نظر گرفته می‌شود. بهتر است وعده سنگین برای نهار در نظر گرفته شود.
-ترجیحاً بهتراست. تعداد وعده های غذائی را زیاد و مقدار آن را در هر وعده کم کنیم.
-چاقی در سالمندان باعث فشار زیاد بر مفاصل، سیستم تنفسی، قلبی ـ عروقی است. بنابراین سالمندان باید با در نظر گرفتن میزان مواد مغذی مورد نیاز روزانه از کالری دریافتی خود بکاهند.
-در رژیم سالمندان باید حداقل ۳ واحد ترجیحاً شیر کم چرب یا بدون چربی و یا جانشینهای آن مانند:‌ماست و یا دوغ گذاشته شود.
-افراد مسن باید حتماً از ۲ واحد گوشت خصوصاً گوشتهای کم چرب ماکیان، ماهی، تخم مرغ و یا از جایگزین‌های آن مانند: حبوبات استفاده نمائید.
-سالمندان حداقل ۴ واحد میوه و سبزی که نیمی از آن حتماً از منابع غنی ویتامینC و ویتامین A باشند، استفاده نمایند ویا از جایگزین‌های آنها مانند آب میوه، کمپوت استفاده نمایند.
-سالمندان حداقل روزانه ۸ – ۶ لیوان مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن استفاده نمایند. این میزان معادل cc/۱kal۱ است. البته نوشابه‌های الکلی و کافئین و... نمی‌تواند جایگزین آب گردند .عدم دریافت مایعات سبب دهیدراتاسیون افزایش فشار خون، افزایش دمای بدن، یبوست، تهوع، استفراغ، خشکی مخاط، کاهش دفع ادرار و گیجی می‌شود.
-تغییر روش تهیه غذاها در افزایش مصرف مایعات نقش دارند. می‌توان بیشتر از سوپها و یا آب میوه رقیق شده با آب استفاده نمود.
-مصرف چربی باید در این دوره محدود گردد، محدودیت چربی باعث تأخیر در بروز سرطان جلوگیری از تصلب شرائین و پیشگیری از بیماری فرد می‌گردد. بنابراین از گوشت‌های کم چربی (مرغ و ماهی و... ) از روغن‌های گیاهی و ترجیحاً از روغن‌های مایع گیاهی استفاده نمائید.
-رژیم غذایی سالمندان باید حاوی مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و املاح بویژه کلسیم و آهن باشد.
-با توجه به مشکل یبوست در اکثر سالمندان، مصرف کافی مایعات در روز و مواد پر فیبر نظیر نان تهیه شده از گندم کامل و میوه‌هایی مثل گلابی رسیده، آلو، آلو زرد و سبزیها اهمیت دارد. همچنین دادن هشدار به سالمند در مورد مصرف بی‌رویه مسهل‌ها می‌توانند مفید باشد.
-در صورت وجود اسهال،‌فرد باید از نظر تحمل لاکتوز، مشکلات بالینی مانند: گاستروانتریت و عفونت لوله گوارش، آنفلوانزا یا اثر احتمالی برخی داروهای مصرفی (مانند: آنتی بیوتیک‌ها، آنتی‌اسیدها، آرام بخش‌ها و داروهای مدر) مورد ارزیابی قرار گیرد.
-در سالمندانی که جویدن غذا برای آنها مشکل است، مصرف غذاهای نرم مثل انواع پوره، گوشت نرم، سوپ، آشی که حبوبات زیاد ندارد و آبمیوه توصیه می‌شود.
-برخی از سالمندان ممکن است مبتلا به فشار خون بالا باشند، در این موارد، رژیم غذایی کم سدیم و در صورت نیاز، کاهش وزن پیشنهاد می‌شود.
● مواد غذائی غیر مجاز یا غذاهایی که باید محدود شوند:
-غذاهای چرب و سرخ شده و... مثلا مایونز
-غذاهای نفاغ مثل: کلم و گل کلم و...
-شیرینی و چربی کیکهای خامه‌ای
-روغن‌های حیوانی و ...

منبع : علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند