تاملی درباب سلامت و معنویت

تا حالا به معنی كلمه سلامت فكر كردهاید؟ آیا هر كس بیمار نیست سالم است؟در جواب این دو سوال میتوان مفهوم سلامت را این طور توضیح داد: سازمان بهداشت جهانی سلامت را به صورت رفاه كامل جسمی، روحی، معنوی و اجتماعی تعریف میكند به گونه‌ای كه شخص با آن بتواند یك زندگی با نشاط و پربار داشته باشد. به عبارت دیگر سلامتی فقط فقدان معلولیت یا بیماری نیست.
به جملات بالا یك بار دیگر نگاه كنید.
بر اساس این تعریف سلامت دارای ابعاد مختلفی است كه تنها یكی از آنها بعد جسمی است. سلامت روانی و معنوی كه شاید در بسیاری اوقات از سلامت جسمی هم مهمتر باشند، دو بعد دیگر سلامت كامل را میسازند. همه اینها یعنی اینكه برای داشتن سلامت كامل باید جسم، روان و روح انسان همگی سالم باشند. حتما میپرسید روان چه فرقی با روح دارد و مگر سلامت روان همان سلامت روح نیست؟ بله این دو با هم تفاوت دارند. مثلا بسیاری از بیماریهای روانپزشكی به دلیل عملكرد نادرست مغز بروز میكنند كه شاید بتوان این عملكرد نادرست را به كمبود یا ازدیاد یك ماده شیمیایی در محیط مغز نسبت داد. ولی قضیه در مورد روح پیچیدهتر از اینهاست و اعتقادات و باورها و ارزشهای معنوی را نمیتوان به این سادگی درك و لمس كرد و آنها را به فعل و انفعالات شیمیایی و فیزیكی نسبت داد.
● معنویت چیست؟
معنویت راهی است كه با آن می توان در زندگی به امید،آسایش، و آرامش درونی دست یافت. به عبارت دیگر سلامت معنوی انسان از طریق اعتقاد به یك نیروی برتر كه در زندگی از او حمایت میكند تامین میشود.
بسیاری از مردم دنیا این راه را در مذهب پیدا میكنند. حتی كسانی كه به مذهبی نیز تعلق ندارند برای سلامت معنوی خود به راههایی چون گوش كردن موسیقیهای اصیل، انجام كارهای هنری و ارتباط برقرار كردن با طبیعت متوسل میشوند.
● معنویت چه ربطی به سلامت دارد؟
بدن ما از جسم، روح و روان تشكیل شده كه همگی با هم ارتباط دارند و سلامت یا بیماری هریك از این اجزا روی جزئی دیگر اثر میگذارد؛ سلامت معنوی بعد روحی سلامت است. امام محمد غزالی در كتاب احیا مینویسد: هر عضوی از بدن ما وظیفهای دارد كه وقتی آن را خوب انجام ندهد یعنی بیمار شده است؛ وظیفه روح یا قلب معنوی هم شناخت خالق و ارتباط با اوست. بسیاری از تحقیقات نشان میدهند كه چیزهایی مثل باورهای مثبت، احساس آسایش و قدرتی كه از پایبندی به مذهب به دست میآید، تمركز حواس و دعا كردن میتوانند بر احساس سلامت انسان و بهبود زودتر بیماریها تاثیر مثبت داشته باشند.
معنویت باعث میشود كه شما احساس بهتری داشته باشید و در نتیجه قدرت بیشتری برای مقابله با بیماری ها به دست خواهید آورد و همین امر حتی اگر بیماری شما را شفا ندهد سبب بهتر شدن شما میشود یا به شما كمك میكند بهتر با این بیماری كنار بیایید.مركز ملی طب سنتی و طب جایگزین در آمریكا در مورد تاثیر دعا كردن بر سلامت خود فرد و اطرافیان، بیش از۱۳ هزار نفر را مورد بررسی قرار داده و دریافته است: ۵۴ درصد از آمریكاییها برای افزایش سلامتشان از دعا كردن كمك میگیرند و ۵۲ درصد آنها از دیگران میخواهند كه برای سلامت آنها دعا كنند. دكتر كاترین استونی از مركز ملی طب جایگزین و سنتی آمریكا میگوید: برای كشف ارتباط میان معنویت و سلامتی به تحقیقات زیادی نیاز است ولی ما تاكنون به شواهدی دست یافتهایم كه نشان میدهند وابستگی مذهبی و انجام كارهای مذهبی باعث سلامت بیشتر و عمر طولانیتر میشوند. این امر را میتوان به كاركرد بهتر سیستم ایمنی بدن و قلب و عروق نسبت داد. هرچند این قضیه كاملا اثبات نشده است ولی كارهای مذهبی برای برخی از افراد راهی برای كاهش استرس محسوب میشود و همین كاهش استرس میتواند منشا فواید بسیاری برای سلامت روح و جسم باشد.
● دشمنان سلامت روح
قرآن كریم درباره سلامت معنوی اشارات بسیاری دارد و در آن برخی موارد دشمن سلامت روح دانسته شدهاند مثل: غرور، ریا، حسادت، سوءظن، عصبانیت و بخل.
تاثیر این عوامل بر سلامت جسم نیز در مطالعات دانشمندان اثبات شده است،مثلا دانشمندان دریافتهاند كه كسانی كه زیاد عصبانی میشوند، عمر كوتاهتری از سایرین دارند. نیازی به گفتن نیست كه كینه و حسد و سوءظن تا چه حد انسان را از خواب و خوراك و لذت بردن از زندگی محروم میكند و به این ترتیب به سلامت جسم و روح آسیب میزند.
● چطور میشود از لحاظ معنوی سالم بود؟
اگر دوست دارید سلامت معنوی داشته باشید، بد نیست نكات زیر را امتحان كنید.اما همیشه به یاد داشته باشید كه برای رسیدن به سلامت معنوی راههای زیاد و مختلفی وجود دارد.
سعی كنید خود را از چیزهایی كه به روحتان آسیب میزنند دور نگاه دارید.
قدر چیزهایی را كه در زندگی سبب احساس عشق، آرامش درونی و قدرت در شما می شوند بدانید.
هر روز زمانی را به كارهایی از این قبیل اختصاص دهید: خواندن آیاتی چند از قرآن كریم، انجام فرایض مذهبی، دعا یا عبادت كردن، انجام كارهای خیریه، تمركز، شركت در مراسم دعای گروهی مانند دعای كمیل، دعای عرفه، دعای ابوحمزه ثمالی و... یا كتابهای الهامبخش، پیادهروی در طبیعت، فكر كردن در سكوت، یا ورزش كردن.
سعی كنید این احساس مثبت را در خود ایجاد كنید كه شما دارای روح پالایش شده و حس خیرخواهی برای مردم دیگر هستید .

آذین محبینژاد

منبع : سایر منابع