چه چیزهایی روزه را باطل می کند

روزه دار باید از <اذان صبح > تا <مغرب > از برخی كارها بپرهیزد و اگر پرهیز نكند, روزه اش باطل می شود, به مجموعهء این كارها <مُبطلاتِ روزه > گفته می شود, كه عبارتند از:
-- خوردن و آشامیدن
-- دروغ بستن به خدا و پیغمبر (ص ) و جانشینان آن حضرت (ع )
-- رساندن غبار غلیظ به حلق .
-- فرو بردن تمام سر در آب .
-- قی كردن .
-- آمیزش
-- استمناء.
-- باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح .
-- اماله كردن با چیزهای روان .(۱)
●خوردن و آشامیدن
۱- اگر روزه دار عمداً چیزی بخورد یا بیاشامد, روزه اش باطل می شود هر چند خوردن و آشامیدن آن معمول نباشد; مانند خاك و نفت(۲) .
۲- اگر كسی عمداً چیزی را كه لای دندانش مانده است فرو برد, روزه اش باطل می شود(۳).
۳- فرو بردن آب دهان , روزه را باطل نمی كند, هر چند زیاد باشد.(۴)
۴- اگر روزه دار به سبب فراموشی (نمی داند روزه است ) چیزی بخورد یا بیاشامد, روزه اش باطل نمی شود.(۵)
۵- انسان نمی تواند, بخاطر ضعف , روزه را بخورد ولی اگر ضعف او به قدری است كه معمولاً نمی شود آن را
تحمل كرد, خوردن روزه اشكال ندارد.(۶)
۶- فرو بردن اخلاط سر و سینه , تا به فضای دهان نرسیده روزه را باطل نمی كند, ولی اگر داخل فضای دهان
شود, احتیاط واجب آن است كه آن را فرو نبرد.(۷)
▪تزریق آمپول
آمپول اگر به جای غذا نباشد تزریق آن , روزه را باطل نمی كند, هر چند عضو را بی حس كند ولی احتیاط واجب
آن است از آمپولی كه به جای غذا به كار می رود پرهیز كند.(۸)
●رساندن غبار غلیظ به حلق
۱- اگر روزه دار غبار غلیظی به حلق برساند, روزه اش باطل می شود; چه غبار خوراكی ها باشد دمانند آرد, یا غیر خوراكی مانند خاك .
۲- در این موارد, روزه باطل نمی شود.
-- به حلق نرسید. (فقط به داخل دهان برسد).
-- بی اختیار به حلق برسد.
-- نمی داند روزه است .
-- شك كند غبار غلیظ به حلق رسیده است یا نه ؟(۹)
●دروغ بستن به خدا و پیغمبر
در تمام موارد زیر, دروغ بستن از روی عمد, به خدا, پیغمبر(ص) یا امام (ع) روزه را باطل می كند. و بنابر احتیاط
واجب دروغ بستن به حضرت زهرا۳و سایر پیامبران : همین حكم را دارد:
ـ در امور دنیوی باشد یا اخروی .
ـ دروغ نسبت به اقوال آنان باشد یا افعال .
ـ با گفتار باشد یا نوشتار یا اشاره یا انجام كاری كه از آن , نسبت دروغ فهمیده شود.ـ به صراحت باشد یا كنایه .ـ دروغ را خودش ساخته باشد یا دیگری .ـ اخبار باشد یا پاسخ به سؤال دیگری .ـ دروغی كه قبلاً گفته , تصدیق كند; یعنی بگوید آنچه گفته ام راست است .ـ راستی كه قبلاً گفته است , تكذیب كند.(۱۰)
در این موارد روزه باطل نیست :
-- اگر قصد راستگویی داشته باشد و دروغ در آید.
-- اگر قصد دروغگویی داشته باشد و راست در آید.
-- بازگویی دروغی كه دیگری ساخته یا گفته , بر وجه نقل قول یا حكایت اشكال ندارد; مثلاً در حالی كه روزه است ب بگوید: یزید گفت : <لعبت هاشم بالملك فلا خبر جاء ولا وحی نزل(۱۱)
فرو بردن تمام سر در آب ۱ اگر روزه دار عمداً تمام سر را در آب مطلق فرو برد, روزه اش باطل می شود. ۲- احتیاط واجب آن است كه سر را در گلاب فرو نبرد ولی در آبهای مضاف دیگر در چیزهایی كه روان است اشكال ندارد.
۳- در این موارد روزه باطل نیست
-- سهواً سر را زیر آب ببرد.
-- قسمتی از سر را زیر آب ببرد.
-- نصف سر را یكبار و نصف دیگر را بار دیگر در آب فرو برد.
-- بی اختیار در آب بیفتد.
-- شخصِ دیگری به زور سر او را در آب فرو برد.
-- شك كند تمام سر زیر آب رفته است یا نه ؟(۱۲)
۳- اگر در حال روزهء ماه رمضان برای غسل سر را در آب فرو برد, غسل و روزهء او باطل است , مگر آنكه زیر آب دتوبه كند و در حال خارج شدن از آب نیّت غسل كند كه در این صورت , غسل او صحیح و روزه باطل است .(۱۳)
●قی كردن
۱ هرگاه روزه دار عمداً قی كند, هر چند به سبب بیماری باشد, روزه اش باطل می شود(۱۴).
۲- اگر روزه دار بی اختیار قی كند, روزه اش باطل نمی شود.(۱۵)
اِسْتِمناء۱ اگر روزه دار <استمنا> كند; یعنی با خود كاری كند كه مَنی از او بیرون آید, روزه اش باطل می شود.(۱۶)
۲- اگر بی اختیار مَنی از او بیرون آید; مثلاً در خواب جنب شود, روزه اش باطل نیست .(۱۷)
باقی ماندن بر جنابت تا اذان صبح اگر شخص جنب , تا اذان صبح غسل نكند و یا اگر وظیفهء او تیمم است , تیمم نكند, در برخی موارد روزه اش باطل -می شود; اینك برخی از مسائل آن را می آوریم :
۱ اگر عمداً تا اذان صبح غسل نكند و یا اگر وظیفه اش تیمم است تیمم نكند:
-- در روزهء ماه رمضان :روزه اش باطل است .
-- در قضای آن :
-- در بقیهء روزه هاروزه اش صحیح است .(۱۸)
۲ اگر جنب در روزهء ماه رمضان غسل یا تیمم را فراموش كند و پس از یك یا چند روز یادش بیاید:باید آن روزه هارا قضا كند.(۱۹)
۳ اگر روزه دار, در خواب جنب شود, واجب نیست فوراً غسل كند و روزه اش صحیح است .(۲۰)
۴ اگر شخص جنب در شب ماه رمضان می داند برای غسل , قبل از اذان صبح بیدار نمی شود, نباید بخوابد و اگر۷خوابد و بیدار نشود, روزه اش باطل است .(۲۱)
باقی ماندن بر حیض و نفاس ۱ اگر زن قبل از اذان صبح از خون پاك شود:الف : عمداً تا اذان غسل نكند, یا اگر وظیفه اش تیمم است تیمم نكند, روزه اش باطل است .ب : برای غسل وقت ندارد: در روزهء رمضان و قضای آن , باید تیمم كند و روزه اش صحیح است . در روزهء واجب دیگر یا مستحب , گرچه روزه اش بدون تیمم صحیح است , ولی احتیاط مستحب است كه تیمم هم بكند.۲ اگر نزدیك اذان صبح پاك شود, و برای تیمم یا غسل وقت نداشته باشد, روزه اش صحیح است .۳ اگر بعد از اذان بفهمد كه قبل از اذان پاك شده روزه اش صحیح است .۴ اگر بعد از اذان پاك شود, روزه اش باطل است .۵ اگر در روز حیض یا نفاس ببیند, گرچه نزدیك مغرب باشد, روزه اش باطل است .اگر مستحاضه غسلهای خود را به تفصیلی كه در احكام استحاضه گفته شده به جا آورد روزه اش صحیح است .(۲۲)
حكم كلی هیچكدام از مبطلات روزه اگر سهواً انجام شود روزه را باطل نمی كند.

۱ـ توضیح المسائل , م ۱۵۷۲
۲- توضیح المسائل , م ۱۵۷۳
۳- توضیح المسائل , م ۱۵۷۷
۴-توضیح مسائل , م ۱۵۷۹
۵-توضیح المسائل , م ۱۵۷۵
۶-توضیح المسائل , م۱۵۸۳
۷-توضیح المسائل , م ۱۵۸۰
۸-توضیح المسائل , م ۱۵۷۶
۹- تحریرالوسیله , ج ۱ ص ۲۸۵و ۲۸۶ الثامن ـ توضیح المسائل , م ۱۶۰۳تا ۱۶۰۷
۱۰- همان .
۱۱- تحریرالوسیله , ج ۱ ص ۲۸۴و ۲۸۵توضیح المسائل , م ۱۵۹۶تا ۱۶۰۲
۱۲- توضیح المسائل , م ۱۶۱۰ـ ۱۹۱۳ـ ۱۶۱۵ـ العروهٔ الوثقی , ج ۲ ص , ۱۸۷ م ۳۶
۱۳- توضیح المسائل , م ۱۶۱۷
۱۴- توضیح المسائل , م ۱۶۴۶
۱۵- توضیح المسائل , م ۱۶۴۶
۱۶- توضیح المسائل , م ۱۵۸۸
۱۷- توضیح المسائل , م ۱۵۸۹
۱۸- توضیح المسائل , م ۱۶۱۹تا ۱۶۳۱
۱۹- توضیح المسائل , ۱۶۲۲
۲۰- توضیح المسائل , م ۱۶۳۲
۲۱- توضیح المسائل , م ۱۶۲۵
۲۲- توضیح المسائل , م ۱۶۴۳

منبع : معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم