برخی از ویژگی ها و وظایف جنبش دانشجویی

در آستانه بازگشایی دانشگاه ها، بار دیگر با مساله دانشجویان و جنبش های دانشجویی و ویژگی های این جنبش و وظایفی که برعهده آن است روبه رو می شویم.
جنبش دانشجویی به علت ماهیت ویژه و کارکرد اجتماعی که دارد از زمان تاسیس دانشگاه در ایران تاکنون همچنان در صحنه کشور حضور فعالی داشته و از پیشتازان حرکت های اجتماعی و روند رو به رشد کشور و نهادینه شدن دموکراسی و آزادی بوده است.
ماهیت جنبش دانشجویی آرمانخواهانه، عدالت طلبانه، آزادیخواهانه، ضداستبدادی، ضداستعماری و ضداستثماری است. گرچه در بعضی ایام به طور موقت توقف کوتاه مدتی داشته یا جلو حرکت آن را سد کرده اند ولی در مجموع حرکت و فعالیت آن رو به جلو و ترقی خواهانه بوده است و در کل جنبش دانشجویی جزیی از بدنه رهبری اجتماعی و نه همه آن است.
▪ در ذیل ابتدا به برخی از ویژگی های جنبش دانشجویی و سپس به نقش و مسوولیت های این جنبش می پردازیم.
الفـ) ویژگی های جنبش دانشجویی
۱) جنبش دانشجویی معرف هویت ملی کشور ما و نماینده آنچه در جامعه ما از قومیت ها و اقوام مختلف با گرایش های مختلف سیاسی، عقیدتی وجود دارد است.
۲) روحیه اصلاح طلبی و اینکه جنبش دانشجویی یک حرکت اصلاح گرایانه است.
۳) جنبش دانشجویی، جنبشی پیشرو و پیشتاز بوده و در بیشتر فعالیت های سیاسی و اجتماعی کشور ما حضور فعالی داشته است.
۴) روحیه مبارزه با استعمار و استبداد.
۵) روحیه ترقی خواهی و دموکرات بودن.
۶) اعتقاد به شایسته سالاری و ضابطه مداری در امور کشور.
۷) از آنجایی که جنبش دانشجویی بخش مهمی از حرکت های سیاسی، اجتماعی مردم ایران در دوران مختلف بوده این است که به طبقه و قشر خاصی اختصاص نداشته و توجه آن به منافع ملی و مصالح کشور است.
۸) جنبش دانشجویی حرکتی به طرف پیشرفت و دگرگونی جامعه از وضع نامطلوب به وضع مطلوب است.
۹) جنبش دانشجویی چهره یی آزادیخواهانه و ظلم ستیز دارد و خواهان دموکراتیزه کرده جامعه و استمرار و بسط و تعمیق دموکراسی و آزادی های اساسی است.
۱۰) جنبش دانشجویی یک جنبش کیفی است نه کمی.
۱۱) به علت موقعیت سنی که دانشجویان دارند این است که کمتر دغدغه معاش را دارند چرا که معاش آنها معمولاً از طرف خانواده تامین می گردد لذا می توانند حرارت کافی و قدرت عملی زیادی داشته باشند.
۱۲) جنبش دانشجویی، جنبشی است که بدون چشمداشت مادی و دستیابی به قدرت، خواهان پیگیری مطالبات اجتماعی و سیاسی مردم بوده و در این راه هزینه های بسیاری را پرداخت کرده است.
۱۳) از ویژگی های دانشجویان و جنبش دانشجویی دسترسی به منابع مختلف خبری است. منابع خبری اش چندمرجعی و چندمنبعی است.
۱۴) حرکت دانشجویان عموماً ناشی از صداقت، صمیمیت، ضمیرروشن و فطرت پاک آنها است.
۱۵) و بالاخره خواسته آنها تبلور خواسته های اقشار مختلف جامعه و توده مردم است.
ب) وظایف جنبش دانشجویی
▪ در کنار ویژگی هایی که برای جنبش دانشجویی برشمردیم در مقابل یک سلسله وظایفی نیز بر جنبش بار می شود که باید به آنها توجه خاصی کرد.
۱) از آنجایی که جنبش دانشجویی جزیی از جامعه مدنی و جزیی از بدنه اجتماعی در سطح کشور است لذا می بایستی با نهادهای مدنی و بدنه اجتماعی پیوند تنگاتنگ برقرار کند.
۲) از جمله وظایف جنبش دانشجویی این است که می بایستی تلاش کند که حالت گسستگی یی که بین نسل گذشته و نسل جدید وجود دارد، چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ فکری، اجتماعی و اقتصادی از بین برود و این شکاف تاریخی که قرن ها در اجتماع ما وجود داشته و به علت انقطاع فرهنگی از پیشرفت و حرکت بازمانده است از بین رفته و به خصوص در این مقطع زمانی حساس باید از تجربیات، اندوخته ها و دستاوردهای گذشتگان هر چه بیشتر بهره برد و در حرکت ها و فعالیت های اجتماعی به این تجارب بهای بیشتری داده شود.
۳) جنبش دانشجویی باید برخورد عقلانی با قضایا، حوادث پیش آمده و مسائل اجتماعی داشته باشد. دوران برخورد عاطفی دیگر گذشته است، تجزیه و تحلیل شرایط باید بر اساس اصول و معیارهای عقلانی و خردپذیر صورت گیرد.
۴) جنبش دانشجویی باید به کسب آگاهی و دانش لازم بپردازد. پایه های فکری خود را تقویت کرده و از سطحی نگری درباره مسائل روی برتابد تا یک چارچوب فلسفی و نظری مستحکمی درباره جنبش ها و فعالیت های اجتماعی خود داشته باشد.
۵) جنبش دانشجویی در مورد حوادث و مسائل جاری که در کشور به وجود می آید نباید برخورد واکنشی و عکس العملی داشته باشد. باید رویدادها را آنچنان که شایسته است مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و برخورد عقلانی و نه عکس العملی با مسائل پیش آمده داشته باشد.
۶) جنبش دانشجویی باید در بالا بردن سطح آگاهی های عمومی در بین اقشار دیگر جامعه کوشش کند و تلاش اش باید در جهت توسعه نهادهای مدنی از مطبوعات آزاد گرفته تا دیگر تشکل های مردمی از قبیل انجمن ها، تشکل های صنفی و دیگر موسسات مدنی باشد.
۷) به همین جهت جنبش دانشجویی باید فضای عمومی کشور به خصوص دانشگاه را سرشار از امید و نشاط کرده و با افسردگی و یأس و ناامیدی برخورد کند.
۸) جنبش دانشجویی ضمن اینکه باید یک جنبش مستقل بوده و به هیچ گروه، سازمان و احزاب خاصی وابسته نبوده بایستی مسیر طبیعی خود را طی کند ولی این مانع از آن نیست که دانشجویان شخصاً در احزاب و نهادهای مدنی فعالیت نکنند.
۹) جنبش دانشجویی باید به این مهم نیز توجه نماید که مسائل و مشکلات جامعه ما فقط با عوض شدن مسوولان یا وضع برخی از قوانین، حل نمی شود. مسائل و مشکلات اساسی جامعه ما باید از پایین حل شود و باید زمینه های فرهنگی و اجتماعی لازم را در نظر گرفت؛ مشکلاتی نظیر مشکلات اقتصادی، تورم، اشتغال، فساد، فحشا، بیکاری، مبارزه با تکاثرطلبی و اینکه عده یی به ثروت های کلان رسیده و اکثریت جامعه برای به دست آوردن ضروری ترین مسائل زندگی خود در تنگنا به سر می برند. حل این مشکلات احتیاج به یک بسیج عمومی دارد و تنها از طریق مشارکت همگانی در تشکل های مدنی و با ایجاد احزاب مردمی و قوی و وجود مطبوعات آزاد و منتقد انجام می شود. باید کوشش کرد تا این تشکل ها از درون جامعه بجوشند. (مانند شوراها، انجمن ها، احزاب و...)
۱۰) در اینجا نوبت به مهمترین وظیفه دانشجویان می رسد و آن نقد و انتقاد و نهادینه شدن آن است. چه نقد خود، چه نقد دیگران و چه نقد قدرت و افرادی که جزء مسوولان و اداره کنندگان جامعه هستند. نقد و نظارت مستمر بر مسوولان یک حق فطری است که باید اعمال شود و این نه تنها دانشجویان بلکه همه افراد مملکت باید به این مهم بپردازند و اصل هشتم قانون اساسی نیز به این امر اشاره کرده است.
بنابراین آنچه که امروز می باید برای همه نیروهای اجتماعی از جمله جنبش دانشجویی با وجود تمام فشارها و برخوردهایی که با آن می شود مورد توجه قرار گیرد؛ آگاهی بخشی به جامعه و بررسی عقلانی مسائل از طریق حضور فعال در جنبش های اصلاحی، طرح مشکلات و مطالبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مردم که دائم با آن درگیر هستند. یافتن راه چاره برای رهایی از این مشکلات با باز نگه داشتن فضای سیاسی، کوشش برای آزادی زندانیان سیاسی، مطبوعاتی، دانشجویی و آزادی مطبوعات و به وجود آوردن شرایطی که هر فردی بتواند مستقلاً و بدون هیچ گونه تحمیلی در سرنوشت کشور خود و انتخاب مسوولان تصمیم بگیرد.

محمد بسته نگار

منبع : روزنامه اعتماد