مثبت‌ها را تقویت کنیم

افسردگی، انزوای اجتماعی، اضطراب، کینه‌توزی و استرس عاطفی؛ زمانی که پای بیماری قلبی به میان می‌آید، وجوه منفی مشکلات روان‌شناختی بیشترین توجه را به خود جلب می‌کند. نشان داده شده است که این مسائل احتمال بروز انواع بیماری‌های قلبی- عروقی را شدت بخشیده و یا آنها را بدتر می‌کنند. اما درباره شادی چه می‌توان گفت؟ آیا شاد بودن و ساده گرفتن زندگی محافظی برای قلب و عروق به شمار می‌آید؟ شعور جمعی می‌گوید: بله. اما داده‌های اندکی در تایید این ادعا وجود دارند. تعداد کمی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که داشتن افکار مثبت یا نگاه خوشبینانه به زندگی می‌تواند نقش حفاظتی برای قلب داشته باشد. آخرین مقاله‌ها در این زمینه به احساسات مثبت می‌پردازند. دو روانشناس به نام‌های لورا کوبزانسکی از دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد و ربکا ترستون از دانشکده پزشکی دانشگاه پیتسبورگ تاثیر سرخوشی عاطفی را بررسی کرده‌اند. در این بررسی احساسات فرد درباره پرانرژی بودن، سعادتمندی و توانایی کنترل عواطف اندازه‌گیری شده است. این پژوهشگران اطلاعات جمع‌آوری شده از ۶۰۰۰زن و مرد سالمی را که در بین سال‌های ۱۹۷۱ و ۱۹۷۵ در اولین بررسی بهداشت و تغذیه ملی شرکت کرده بودند، پردازش کردند. سپس بر اساس پاسخ‌های داده شده به ۶ سوال، شرکت‌کنندگان را در گروه‌های دارای سرزندگی پایین، متوسط و بالا جای دادند. طی ۱۵ سال پس از این بررسی، ۴/۱۶ درصد افراد در گروه با سرزندگی بالا دچار حمله قلبی شده، آنژین صدری یا بیماری عروق کرونر به هم زده یا بر اثر بیماری قلبی جان باختند. این رقم در گروه با سرزندگی پایین ۵/۱۹ درصد بود. اگرچه ممکن است این تفاوت چندان زیاد به نظر نرسد، اما در جمعیت‌های بزرگ به معنای هزاران مورد کمتر بیماری قلبی یا مرگ در سال است. در این بررسی، سرزندگی بیشتر تنها به معنای افسردگی کمتر نبود. فواید آن پس از اینکه محققان عامل افسردگی را لحاظ کردند، همچنان پا برجا باقی ماند. به این ترتیب، به نظر می‌رسید، این عامل تاثیر ویژه خود را نیز باقی می‌گذارد.
سوال این است که پر انرژی بودن، احساس سعادتمندی و یا برخورداری از تعادل عاطفی به چه طریق قلب را محافظت می‌کند؟ سرزندگی عاطفی از طریق مقابله با استرس می‌تواند برانگیختگی سیستم عصبی را که افزایش سرعت ضربان قلب و فشار خون را به همراه داشته و فرآیندهای التهابی و سایر فرآیندهای مولد بیماری قلبی را سبب می‌گردد، مهار نماید. عواطف مثبت می‌تواند در فرد احساس کنترل بر سرنوشت را ایجاد کند و این امر با پیشگیری از حمله قلبی ارتباط دارد. این وضعیت به ایجاد یا استفاده از روابط اجتماعی کمک می‌کند. همچنین می‌تواند بدین دلیل باشد که افراد برخوردار از سرزندگی عاطفی بالا به دلیل برخورداری از رفتارهای سالم‌تر مانند نکشیدن سیگار، ورزش کردن یا کنترل وزن کمتر در معرض ابتلا به بیماری قلبی هستند.
● نمره دادن به سرزندگی عاطفی
آیا مایلید میزان سرزندگی عاطفی خودتان را اندازه بگیرید؟ پرسش‌های زیر می‌توانند کمک کننده باشند. بعد از خواندن هر سوال، عددی را که وضعیت شما را بهتر مشخص می‌کند، انتخاب کنید.
۱) آیا به اندازه کافی استراحت کرده‌اید و با نشاط از خواب بر می‌خیزید؟
۰= هیچوقت، ۱= به ندرت، ۲= کمتر از نیمی از اوقات، ۳=تقریبا اغلب اوقات، ۴= اکثر روزها، ۵= هر روز، ۲) در مقیاس ۱ تا ۱۰ چقدر انرژی احساس می‌کنید؟ از ۰= به هیچ‌وجه، تا ۱۰=بسیار پر انرژی
۳) در زندگی شخصی تا چه اندازه خوشحال و راضی هستید؟
۰= بسیار ناراضی، ۱= تا حدودی ناراضی، ۲= راضی، ۳= تا حدودی خوشبخت، ۴=بسیار خوشبخت، ۵=فوق‌العاده خوشبخت، به طوری‌که بیش از آن امکان ندارد.
۴) آیا زندگی شما پر از چیزهای جالب است؟
۰= هیچگاه، ۱= بسیار به ندرت، ۲= برخی اوقات، ۳= بخش قابل ملاحظه‌ای از اوقات، ۴= اکثر اوقات، ۵= همیشه
۵) آیا بر رفتار، افکار، عواطف و احساسات خود کنترل دارید؟
۰= نه، من بسیار آشفته و پریشان هستم ۱= نه، من تا حدودی آشفته و پریشان هستم، ۲= نه خیلی خوب، ۳= عموما بله ،۴= بله، بیشتر اوقات، ۵= بله، همیشه
۶) آیا به لحاظ عاطفی پایدار و از خود مطمئن هستید؟
۰= هیچگاه ۱= بسیار به ندرت ۲= برخی اوقات ۳= بخش قابل ملاحظه ای از اوقات ۴= بیشتر اوقات ۵= همیشه
حالا نمراتی را که به خودتان داده‌اید، با هم جمع کنید. نمره کلی بین صفر تا ۲۲ نشان دهنده سرزندگی عاطفی پایین است. ۲۷-۲۳ سرزندگی عاطفی متوسط و ۳۵-۲۸ سرزندگی عاطفی بالا تلقی می‌شود.
● بر نکات مثبت تاکید کنید نه نکات منفی
ژن‌های شما، یادگیری اولیه و محیط خانوادگی و اجتماعی تعیین می‌کنند که نگرش شما به زندگی مثبت خواهد بود یا منفی. اگر شما از این نظر کمی متمایل به منفی هستید، ناامید نشوید. این امر غیر قابل تغییر نیست. (بالاخره لشکر روانپزشکان، روانشناسان و سایر مشاوران سلامت روان هم باید نان بخورند!) و تلاش برای بهبود این وضعیت در حال حاضر یکی از داغ‌ترین مباحث بهداشت روان است. ایجاد سرزندگی چیزی فراتر از «قدرت تفکر مثبت» است. این کار چندین رویکرد متفاوت را دربر می‌گیرد. یکی از آنها تمرکز بر فعالیت‌ها یا رویدادهایی است که برای شما لذت‌بخش هستند و گرفتن یک عکس فوری ذهنی از آنها، تا بعدا آنها را به خاطر بیاورید و شاید آنها را در یک «نامه قدردانی» یادداشت کنید یا آنها را با دیگران در میان بگذارید.
دیگری مشارکت در فعالیت‌هایی است که قدرت ذاتی شما را به شما در خانه، کار یا تفریح یادآوری می‌کند. راه دیگر به کار گرفتن توان شما در جایی خارج از خودتان است تا به زندگی‌تان معنی ببخشد. مانند فعالیت‌های مذهبی، طبیعت، هنر، کارهای داوطلبانه یا چیزهایی از این قبیل.

منبع: Harvard Heart Letter
May ۲۰۰۸

منبع : روزنامه کارگزاران