نکاتی پیرامون جایزه نوبل ادبی

جایزه نوبل ادبی به یک نویسنده فرانسوی رسید. این نویسنده که نامش “ژان ماری گوستاو لوکلزیو” می‌باشد و شصت و هشت سال سن دارد بیش از چهل کتاب نوشته است و سرانجام شاهین اقبال جایزه نوبل ادبی بر روی شانه‌اش نشسته و او آنچنان سرمست است که در مطبوعات اعلام کرده به واقع شایسته دریافت این جایزه بوده است!
این جای تعجب است که از قاره کهن هیچ کاندیدا و یا برنده‌ای در میان برندگان جایزه نوبل ادبی نیست و تنها برندگان جایزه نوبل ادبی از قاره کهن، تاگور در سال ۱۹۱۳م. از کشور هند، کاواباتا (۱۹۶۸ م) و ائه (۱۹۹۴ م.) از کشور ژاپن بوده و جز این سه نفر، یک نویسنده آسیایی به چند قدمی این جایزه بزرگ ادبی جهان هم نرسیده است و جالب‌تر آنکه اغلب برندگان جایزه نوبل ادبی آمریکایی و اروپایی هستند حال در این انتخاب و سنگین بودن کفه ترازوی آنها چه حکمتی نهفته است، خارج از گفتار ما می‌باشد.
بی‌شک حضور نویسندگان و به طور خلاصه ادبیات ایران زمین در مجامع جهانی یک امر جدی است و همگان انتظار آن را می‌کشند چرا که ایران سرزمین ادبیات است و وجود یک ادبیات هزار و چند صد ساله، مبین این ادعاست که کهن‌ترین نوع ادبی در این دیار بوده و هست پس حق مردمان و نویسندگان این سرزمین است که در مجامع بزرگ ادبی همچون نوبل حضور یابند و حتی جایزه ادبی نوبل را از آن خودشان کنند .حال چرا چنین است و چرا تاکنون هیچ نویسنده‌ای از ایران در این عرصه حضور پیدا نکرده، بحثی است که می‌خواهیم به آن اشاراتی کنیم.
اشاره شد که برنده جایزه نوبل امسال، یعنی “لوکلزیو” یک رمان‌نویس فرانسوی است و گفته می‌شود داستانهایش بخصوص آنکه برنده جایزه نوبل شده، از حال و هوای خاصی برخوردار است؛ یعنی در داستان این نویسنده انسان دعوت به آن می‌شود که علی‌رغم زندگی کردن در دنیای مدرن هزاره سوم به دوران اولیه زندگی بشریت برگردد و درعصری زندگی کند که همه چیز ساده و بی‌پیرایه می‌باشد. جالب‌تر آنکه این دیدگاه نویسنده از آنجا نشات می‌گیرد که وی پس از تولد در فرانسه سال‌های مدیدی را در کشور مکزیک و میان مردمان سرخپوست آن دیار زندگی کرده و به نوعی به این نتیجه رسیده است که زندگی ساده و بی‌آلایش داشتن یکی از راه‌های نجات انسان می‌باشد انسانی که آنچنان در تکنولوژی غرق شده که انسانیت خودش را فراموش کرده و تبدیل به یک ماشین متحرک شده است.
خودمانیم در دنیای مدرن امروز که شتاب و عجله حرف اول را می‌ز‌ند، چطور یک نویسنده فرانسوی پرده‌ها و حجاب‌های مادی را کنار می‌زند و این طور عقاید انسانی را مطرح می‌کند بعد در سطح جهان مطرح می‌شود و جایزه نوبل ادبی می‌گیرد و سر آخر با افتخار هرچه تمام‌تر اعلام می‌کند که واقعا مستحق گرفتن این جایزه بوده است، غافل از اینکه عقاید مزبور را چند قرن قبل از این عرفا و شاعران ایرانی در قالب غزل، قصیده، حکایت و... بیان کرده‌اند و چه بسا اگر در آن قرون جایزه نوبل ادبی اهدا می‌شد، شاعران و عارفانی چون سعدی، مولوی، ابوسعید، عطار و ... هماره برندگان این جایزه بوده و آن را دریافت می‌کردند آن وقت بود که چون گذشته، ایران زمین قطب ادبیات جهان می‌شد و شاعران و نویسندگان دیگر ملل چشم امید داشتند به آنچه از ذهن و ذوق نویسنده و شاعر ایرانی تراوش می‌کند و این گونه جهان را از ابعاد گوناگون سیراب می‌نمود.
ای کاش برخی از شاعران و بخصوص نویسندگان کشورمان، البته برخی که قلمی شیوا دارند و به قول خودشان حرفی برای گفتن به جای آنکه از متدهای غربی در امر داستان‌نویسی پیروی کنند، کمی هم از اصالت و اندیشه‌ ناب خودمان تبعیت نموده و این‌چنین آثاری بدیع خلق می‌کردند آخر اگر ما یک نگاه کلی به داستان‌ها و شعرهای امروزین بیندازیم، به وضوح مشاهده می‌کنیم که اغلب آنها به وی تقلید و پیروی از آثار غربی‌ها را می‌دهد. چنانچه یکی از نویسندگان و منتقدان ادبی در جایی مطلب جالبی را گفت مبنی بر اینکه در اکثر این داستان‌ها تنها اسامی است که ایرانی است و اگر این اسامی ایرانی تبدیل به یکسری اسم‌های غربی شوند، این قبیل داستان‌ها تبدیل به یک ترجمه خوب از داستانی غربی خواهند شد.
نگارنده این سطور که علاقه بسیاری به ادبیات ایران دارد و افتخار می‌کند که در سرزمین شعر و ادب به دنیا آمده،‌ آرزو دارد که کاش شعر و داستان، بخصوص دنیای داستانی یک تکان اساسی بخورد و درمان‌ها و داستان‌هایی به رشته تحریر درآیند که کاملا در فضای ایرانی است. افکار و اندیشه‌های ناب و دست نخورده ایرانی و اسلامی دارد و این‌چنین در عرصه ادبیات جهان، همگان شاهد باشند که ادبیات کهن‌ ایرانی، بار دیگر سربلند کرده و باز می‌خواهد بر قله‌های رفیع‌ ادبی بدرخشد.
به هر حال ادبیات فارسی، ادبیاتی است که ریشه‌های چند قرن متمادی رادر خود دارد و چه بسا می‌تواند با تکیه زدن به این قدمت تاریخی جوایز بزرگ ادبی را از آن خود کند.

فرهنگ مهاجر
دبیر ادبیات فارسی

منبع : روزنامه رسالت