بازی با مهره های سوخته

اوکراین در آستانه هرج و مرج کامل سیاسی و اقتصادی قرار دارد چرا که به موازات تنش های سیاسی که به خاطر فروپاشی ائتلاف نارنجی بین " ویکتور یوشچنکو " رئیس جمهوری و " یولیا تیموشنکو " نخست وزیر در وضعیت بحران اقتصادی متاثر از بحران مالی بین المللی پیش آمده است، ثبات در این کشور دوپارچه شرقی – غربی آسیب پذیر نشان می دهد. جنگ قفقاز و درگیری نظامی بین روسیه و گرجستان هر چند که ضربه های مستقیم آن را تفلیس و رئیس جمهوری متهم به جنایات جنگی آن " میخائیل ساکاشویلی " تحمل کردند ولی تاثیرات بیرونی و بلندمدت آن در کی یف خود را نشان داد.
یوشچنکو که بلافاصله بعد از شروع جنگ به سخنگوی اصلی رهبران ضدروسی در منطقه شرقی اروپا و کشورهای شکل یافته از فروپاشی شوروی تبدیل گردید، نه تنها دشمنی بازیگر اصلی منطقه ای را متوجه خود کرد که در درون جامعه سیاسی – اجتماعی اوکراین نیز همگان را از نارنجی و آبی در مقابل خود دید. همیشه در دنیای سیاست سیاستمدارانی یافت می شوند که تحت تاثیر هیجانات لحظه ای تاکتیک را به جای استراتژی به اشتباه در محاسبات خود گنجانده و ظرافت دیپلماتیک را در پای تجارت معکوس سیاست قربانی می کنند.
این گروه از سیاستمدارن توانمندی بازیگران اصلی در صحنه شطرنج بین المللی را برای چینش های ژئوپلتیک دست کم گرفته و در باد حامیان بزرگ بیرونی بادبان برافراشته و تمام هستی خود را به داو می گذارند. این رهبران که می بایست به آنان "سیاستمداران پفکی " نام نهاد، در طی یک برش تاریخی و رخداد سیاسی در حوزه منطقه یی و بین المللی به یک باره احساس می کنند که زمان رسیدن به اهداف دشوار فرا رسیده است، در حالی که از واقعیت رقابت های ژئوپلتیک و بده بستان های سیاسی بین بازیگران اصلی غافل می باشند.
اوکراین به عنوان یک کشور و ساختار سیاسی – اجتماعی دو هویتی که شرق صنعتی، روس تبار یا اسلاو و ارتدوکس را از غرب کشاورزی، کاتولیک و غربگرای آن جدا کرده، وحدت سرزمینی آن را به میزان زیادی مخدوش نموده است. بر اساس همین تضاد و پارادوکس سیاسی – اجتماعی در جغرافیای این کشور، پیوستن به اتحادیه اروپائی و پیمان نظامی آتلانتیک شمالی ( ناتو ) برای رهبران ناسیونالیست و ضدروس این کشور به یک هدف استراتژیک تبدیل شده است. یوشچنکو که در حاشیه جنگ قفقاز ناخشنودی و چنگ و دندان غرب را در مقابل روسیه می دید، ناگهان درس های ابتدائی سیاست را نادیده انگاشت و تمام قد خود را در آیینه ی مجازی ایالات متحده و اروپا به نظاره نشست.
این تحرک اشتباه رئیس جمهوری در حالی بود که متحد وی خانم تیموشنکو به عنوان نخست وزیر با زیرکی خاص خود دریافته بود که ابرهای تیره بسیار زودتر از آنچه بشود بر بال آن سوار شد از منطقه رخت برخواهد بست و توفان لحظه یی و موج بزرگ آرام گرفته و در معرض توفان ماندگان تنها باید به نظاره خانه ی ویرانه خود بنشینند. سخنان تازه " ویلیام تیلور " سفیر آمریکا در اوکراین مبنی بر اینکه " برنامه عملکرد برای پیوستن اوکراین به ناتو در سال ۲۰۰۹ امکان پذیر است، به این شرط که در کشور ثبات سیاسی برقرار باشد " از دو زاویه قابل توجه و بررسی خواهد بود.
ـ اول اینکه این اظهارات به لحاظ حقوقی و منشور پایه ی الحاق عضو جدید به ناتو یک اصل اجتناب ناپذیر است که دور زدن آن به هیچ عنوان نه امکان پذیر و نه به مصلحت این ساختار اروپائی – آمریکائی می باشد. کشوری که در معرض بی ثباتی داخلی و خارجی قرار دارد بنا به تعهدات قانونی ناتو برای حمایت از یکی از اعضای در معرض تهدید به صورت خودکار می بایست دخالت نظامی، سیاسی و اقتصادی کند که این موضوع در واقعیت ژئوپلتیک منطقه شرقی اروپا به مفهوم جنگ ناتو و روسیه خواهد بود. حتی تصور این موضوع و یا ریسک مصونیت بخشی در الحاق به ناتو در موقعیت بی ثبات کنونی اوکراین نیز رهبران اروپائی و آمریکائی را به وحشت می اندازد تا چه رسد به اینکه بخواهند خود را در چنین مهلکه هولناکی گرفتار کنند.
ـ در وهله دوم اظهارات ویلیام تیلور در این خصوص که " در ماه دسامبر برای ناتو تصمیم گیری در باره پیوستن اوکراین به این پیمان بسیار دشوار است به جهت اینکه شرط اصلی این الحاق وجود ثبات سیاسی می باشد و به همین دلیل تصمیم گیری به عهده مردم اوکراین است " دقیقا اقدامی برای تاثیرگذاری بر انتخابات زودهنگام پارلمانی به نفع حزب اوکراین ما به رهبری یوشچنکو تلقی می شود. چرا که این موضوع دقیقا برخلاف اظهارات ماه های گذشته جورج بوش و اکثر رهبران ضدروسی ناتو می باشد زمانی که مرتب تاکید می کردند که بخاطر تجاوز روسیه به گرجستان الحاق تفلیس و کی یف به ناتو اجتناب ناپذیر و بسیار فوری باید انجام گیرد.
بندبازی های سیاسی – امنیتی واشینگتن و بروکسل با رهبران بدون ریشه ی اروپای شرقی و از جمله ویکتور یوشچنکو می تواند درس بزرگ سیاسی برای کسانی باشد که بدون توجه به مکانیزم های عینی و قانونی در بستر هیجانات ناشی از رخدادهای زودگذر سیاسی اعتبار و موجودیت خود را به قمار می گذارند. واقعیت جامعه اوکراین با توجه به قدرت تقریبا برابر ائتلاف آبی هوادار روسیه در مقابل ائتلاف نارنجی، حتی در شرایط عدم وجود اختلاف بین جناح تیموشنکو و یوشچنکو، نشان می دهد که توازن موجود شرقی – غربی در درون جامعه اوکراین ورود این کشور به ناتو را بسیار دشوارتر از تصور رهبران و سیاستمداران ذی نفع کرده است. بنابراین امروز که کشتی نارنجی در دریای شرقی به صخره خورده است و نارنجی ها در مقابل هم قرار گرفته و بحران مالی نیز اقتصاد این کشور و اعتبار زمامداران نارنجی را مخدوش کرده است باید ورود به ناتو را حداقل در کوتاه مدت برای کی یف پایان یافته تلقی کرد.

اردشیر زارعی قنواتی

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه