فیدل را فراموش کنید

نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه تغییر، نیم قرن بعد از انقلا‌ب فیدل کاسترو، به کوبا می‌آید. رائول کاسترو، برادر فیدل، هفته گذشته در تحولی بی‌سابقه چندین مقام بلندپایه را برکنار کرد. رائول که در اولین سال ریاست‌ جمهوری‌اش تلا‌ش کرد استانداردهای زندگی را در کوبا بالا‌ ببرد احتمالا‌ حالا‌ نفرات دولتش را عوض می‌کند تا اصلا‌حاتش را گسترش دهد، اگرچه او منحصرا افرادی را جایگزین قدیمی‌ها می‌کند که در وفاداری‌شان به رژیم تردیدی وجود ندارد. ‌ ما نمی‌توانیم با اطمینان از عوامل پشت پرده این تغییرات صحبت کنیم اما در یک نکته تردیدی نیست و آن نیاز به تغییرات در کوبا است. توفان‌های عظیم سال گذشته حدود ۱۰ میلیارد دلا‌ر به این جزیره فقیر ضربه زد و این یعنی حدود ۲۰ درصد تولید ناخالص ملی کوبا. بحران در اقتصاد جهان به صنعت توریسم این کشور ضربه مهلکی وارد کرده است. جمعیت ۱۱ میلیون نفری کوبا در طول سال‌های اخیر در حال کاهش بوده که بخشی از این روند به‌خاطر کمبود مسکن در این کشور است که باعث شده خانواده‌ها فرزندان کمتری به دنیا بیاورند. مردم کوبا که بخش اعظم آنها پس از سال ۱۹۵۹ به دنیا آمده‌اند رفاه یا آزادی را در آینده خود نمی‌بینند. ‌
شماری از محافظه‌کاران آمریکایی می‌گویند همین دلا‌یل برای تداوم سیاست نادیده گرفتن دیپلماتیک و تحریم اقتصادی کوبا کافی به نظر می‌رسد. آنها می‌گویند انقلا‌ب از نفس افتاده و زمان تغییر رژیم نزدیک است. اما مساله اینجا است که این گروه واقعیت‌های کوبا را نادیده می‌گیرند. این کشور در آستانه پرتگاه سقوط نیست. حزب، دولت و ارتش با هم هماهنگند و مردم که از تامین نیازهای اولیه‌شان و البته آموزش و مراقبت‌های بهداشتی مطمئن هستند به تغییرات اساسی در کشور فکر نمی‌کنند. (و البته آنها توانایی این کار را هم ندارند.)
سیاست آمریکا در منزوی کردن کوبا شکست‌خورده است. مقامات کوبایی از اینکه هاوانا این روزها بیشتر از هر کشور آمریکای لا‌تین - به جز برزیل - میزبان هیات‌های دیپلماتیک است به خود می‌بالند. حتی محاصره اقتصادی کوبا هم جواب نداده است. البته می‌توان گفت برای کشورهایی مثل کانادا و کره جنوبی که مواد غذایی، ژنراتور یا مصالح ساختمانی به کوبا صادر می‌کنند جواب داده است. ‌
سیاست تحریم کوبا البته در یک حوزه دیگر هم جواب داده است و آن تقویت دولت هاوانا است. رهبران کوبا در طول دهه‌های اخیر بارها مشکلا‌ت اقتصادی را به گردن تحریم آمریکا انداخته‌اند نه سیاست‌های اشتباه خودشان. نبود بازدیدکننده‌ها و سرمایه‌گذاران آمریکایی هم به دولت کوبا کمک کرده که کنترل سیاسی خود را بر کشور ادامه دهند. ‌
به یک دلیل دیگر هم می‌توان در منطق تداوم محاصره کوبا شک کرد. کوبا، هر چقدر هم آرام، تغییر می‌کند. مساله اینجا است که آیا ایالا‌ت‌متحده می‌تواند بر سرعت و مسیر این تغییرات تاثیر بگذارد یا نه. ما نمی‌خواهیم دولت کوبا سقوط کند و رژیمی سرکوب‌گرانه‌تر به قدرت برسد یا این کشور بهشت قاچاقچیان و مجرمان شود یا بحران انسانی باعث هجوم صدها هزار کوبایی به سمت آمریکا شود. در عوض واشنگتن باید برای شکل دادن به رفتار و سیاست‌های رهبری کوبا با هدف باز شدن فضای سیاسی و اقتصادی کشور تلا‌ش کند. ‌
۵۰ سال دشمنی را نمی‌توان با یک ضربه از بین برد اما حالا‌ برای واشنگتن زمان اقدام است. بخش اصلی ابتکار عمل در مورد کوبا در اختیار رئیس‌جمهور جدید است. اوباما می‌تواند برای مثال به شعارهایش در دوران مبارزات انتخاباتی عمل کند و به کوبایی-آمریکایی‌ها اجازه دهد به بستگان‌شان در کوبا کمک مالی کنند و بتوانند به‌طور منظم به دیدار آنها بروند. به علا‌وه او می‌تواند محدودیت‌های مسافرت به کوبا برای دیگران را هم کاهش دهد. (کنگره در حال حاضر روی بخش‌هایی از این طرح کار می‌کند.) هر دو طرف در پایتخت کشور مقابل دفتر حفاظت منافع دارند - نوعی سفارتخانه کوچک - اما اوباما می‌تواند وظایف این دفترها را گسترش دهد. دو طرف می‌توانند در چالش‌های مشترک نظیر مهاجرت، جلوگیری از قاچاق مواد مخدر و امور امنیت ملی به تبادل اطلا‌عات بپردازند. ‌
تصمیماتی فرا‌تر از این یا سر و کله زدن با اساس تحریم‌ها - یا خارج کردن کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم - احتمالا‌ به تایید کنگره نیاز دارد. قانون فعلی نمی‌گذارد که رئیس‌جمهور چنین تصمیماتی را بگیرد. طبق قانون کوبا باید به یک دموکراسی تبدیل شود تا بتوان تحریم‌ها را برداشت. اما نفس مذاکره با کوبا بسیار مهم‌تر از هر چیزی است. پیش‌شرط‌ها همیشه در برابر یک سیاست خارجی موثر مانع به حساب می‌آید. ‌ دولت اوباما می‌تواند از فرصت کنفرانس کشورهای قاره آمریکا که قرار است ماه آوریل در ترینیداد برگزار شود استفاده کند و سیاست ایالا‌ت‌متحده در قبال کوبا را اصلا‌ح کند. این تغییر نه‌تنها قدرت نفوذ آمریکا در کوبا را افزایش می‌دهد که احتمالا‌ موضع ایالا‌ت‌متحده در نیمکره غربی را قدرتمندتر خواهد کرد. آمریکا فعلا‌ باید با چین و روسیه وارد تعامل جدی شود؛ بعد می‌توانیم با کشورهای دیگری مثل کره شمالی، سوریه یا حتی ایران وارد مذاکره شویم. کوبا که دیگر جای خود دارد. ‌
ریچارد هاس در حال حاضر ریاست شورای روابط خارجی آمریکا را برعهده دارد. این شورا به عنوان سازمانی تاثیرگذار، مستقل و فراحزبی در سیاست خارجی آمریکا شناخته می‌شود که در سال ۱۹۲۱ تاسیس شد. مقر اصلی شورای روابط خارجی آمریکا شهر نیویورک است و به‌خاطر اعضا، گردهمایی‌ها و تحقیقاتش به عنوان قدرتمندترین نهاد سیاست خارجی در آمریکا پس از وزارت خارجه شناخته می‌شود. شورای روابط خارجی ناشر دوماهنامه معتبر فارین‌افیرز هم به شمار می‌آید. در عین حال شماری از نظریه‌پردازان توطئه‌نگر هدف مخفی شورای روابط خارجی را برقراری <جهانی تک‌دولتی> عنوان کرده‌اند. ریچارد هاس در فاصله ژانویه ۲۰۰۱ تا ژوئن ۲۰۰۳ رئیس مرکز برنامه‌ریزی سیاسی در وزارت خارجه آمریکا بوده است. کتاب جدید او <جنگی به ضرورت، جنگی به انتخاب: خاطرات دو جنگ عراق> بهار آینده منتشر می‌شود. ‌

ریچارد هاس
ترجمه: کاوه شجاعی

منبع : روزنامه اعتماد ملی