داوری داستان و فیلم

تلاش در بازشناخت، درك صحیح و به عبارتی تحلیل آثار ادبی و هنری خاصه داستان و فیلم از جمله وظایف مهم و بنیادین خواننده و بیننده مجرب و آگاه است. متأسفانه بسیاری از مخاطبان آثار ادبی و هنری تنها در پی كشف رازهای سطحی و حوادث و رویدادهای ساده هستند. آن ها تنها می خواهند بدانند در داستان و فیلم چه اتفاق هایی روی داده و در پایان نتیجه كار چه می شود. از این رو خوانندگان و بینندگانی از این دست حوصله و توان تفكر و تحلیل آثار یاد شده را ندارند.
آن ها منفعلانه كتابی را باز می كنند و یا مقابل تلویزیون می نشینند و هر آنچه خالقان آثار مطرح می كنند می پذیرند. چنین رویه ای اشتباه محض می باشد. انسان هوشیار و آگاه جدای لذت بردن و دنبال كردن حوادث داستانی می بایست به تحلیل آثار بپردازد و در تبیین چرایی های كار كوشا باشد.
چنین روندی فواید بسیار دارد، می تواند منادی ظهور ذهنیتی تازه و بدیع باشد، ابهام زدایی كند، به انسان در دریافت حقیقت و ساحت سیال جهان كمك كند، تجربه او را از عمق زندگی افزایش دهد، ذوق تصویرگری و پندارگرایی او را بالا ببرد، ژرفاهای هر رویدادی را بهتر بكاود و مسایل مختلف اجتماعی، فرهنگی... را دقیق تر مورد كند و كاو قرار دهد. خواننده مجرب و كارآزموده رفته رفته لذت از مطالعه داستان و دیدن فیلم را در كسب چنین مواردی می یابد و دنبال كردن ماجرای داستان بخش كوچكی از جاذبه های به دست آمده او را تشكیل می دهد. در راه یافتن به غور اندیشه های نهفته در آثار ادبی می توان با طرح سوال های مدون و دقیق تلاش كرد. پاسخ گویی به سوالات مطروحه نه تنها به منتقدین حرفه ای در تحلیل اصولی شدن و فیلم ها كمك می كند بلكه مخاطبان غیرحرفه ای را نیز در دست یابی به مراحل مختلف آگاهی و شناخت یاری می رساند. از این رو بهتر است پس از مطالعه و دیدن آثار ارزشمند به سوالات مهم و كلیدی مطرح شده پاسخ داده شود.گ
▪ یقیناً پیروی از این شیوه باعث می شود سبك و سلیقه خواننده بی تجربه ارتقا یابد و رفته رفته در پی آثار ارزشمندتر و مهم تر باشد:
۱) آیا از مطالعه رمان و یا دیدن فیلم لذت برده اید؟
۲) به صورت مختصر توضیح دهید كه مطالعه داستان و... آیا در برگیرنده تجربه مفیدی برای شما بوده یا نه؟
۳) آیا شخصیت های داستانی باورپذیر و جذاب هستند؟ آیا شخصاً به آن ها دل بسته اید؟
۴) چرا بعضی شخصیت ها در نظر شما منحصر به فرد هستند؟
۵) آیا نویسنده و یا كارگردان به درستی توانسته شخصیت اصلی داستان یا فیلم را خلق كند؟
۶) آیا اثر مورد توجه شما توانسته تا پایان راه شما را جذب خود كرده باشد؟
۷) چه صحنه هایی از داستان و فیلم را بیشتر می پسندید؟ چرا؟
۸) شما از مطالعه داستان یا رویت فیلم چه نكات ارزنده ای را آموخته اید؟
۹) آیا شما خواندن آن كتاب یا دیدن آن فیلم را به دوستانتان توصیه می كنید؟ چرا؟
۱۰) آیا طرح داستان منطقی و باورپذیر است؟
۱۱) نویسنده و یا كارگردان از چه عناصر و موضوعاتی در ساخت اثر كمك گرفته است؟
۱۲) آیا در همان ابتدای كار می توانید پیش بینی حوادث را انجام دهید و بگویید در پایان چه رویدادهایی رخ می دهد؟
۱۳) چه موضوع هایی خاص بیشتر مورد توجه نویسنده بوده و بر آن ها تأكید كرده است؟
۱۴) كشمكش های داستانی از چه سنخی هستند؟
۱۵) نقطه اوج داستان و یا فیلم كجاست؟
۱۶) آیا پایان بندی داستان باورپذیر است؟
۱۷) آیا عنوان داستان و فیلم برازنده و مناسب است؟
۱۸) شخصیت ها بر سرنوشت خود حاكمند یا قربانی شرایط خاص هستند؟
۱۹) كدام شخصیت ها در طول داستان تغییر می كنند و كدامیك ثابت می مانند؟
۲۰) نویسنده با چه شیوه روایتی داستان را توصیف می كند؟ شیوه كارگردان در ضبط صحنه ها چگونه است؟
۲۱) نویسنده تا چه میزان به اصول حقیقت مانندی و واقعیت ها پایبند است؟
۲۲) آیا هنرمند از نمادها و اسطوره ها در اثر خود استفاده كرده یا خیر؟
۲۳) درونمایه و یا موضوع اصلی داستان چیست؟
۲۴) آیا نویسنده بدون توجه به ارتباط موضوع ها رویدادها داستان خود را پیش برده و یا زمینه چینی مناسب برای وقوع هر رویداد را ارایه داده است؟
۲۵) چه تجربیات نابی به دست آورده اید؟
۲۶) نویسنده و یا كارگردان تا چه میزان فضاسازی كرده و حوادث را در بستر فضا و مكان غوطه ور كرده؟
۲۷) نویسنده و كارگردان تا چه میزان در كارش، ایجاز و فشردگی داشته؟
۲۸) نویسنده تا چه میزان رموز مختلف فن بلاغت را رعایت كرده است؟
۲۹) آیا نویسنده و یا كارگردان یك طرفه مسایل را دنبال كرده است یا داوری را برعهده خواننده یا بیننده قرار داده تا با توجه به رویت رویدادهای مختلف به این كار دست زند؟
۳۰) از چه شگردها و ترفندهایی استفاده شده است؟
۳۱) آثار یاد شده چه نقایص ساختاری دارد؟

منبع : روزنامه جوان