درمان دو میلیون قالیباف ایران/هراس انگشتان از تیغه

سرانجام بعد از سالها تلاش و كم شدن صوت قالیبافان از پس دارهای قالی، میان اتاقك های نمور و تاریك و در پی همه دردهای زود هنگام دختركان و زنانی كه فرش را با هزاران گل تابستانی زنده اش می آفریدند، صندوقی خلق شد تا به واسطه آن صندوق ۲ میلیون قالیباف مجال یابند پیش از زمین گیر شدن و فراموش كردن مفهوم زیستن و زندگی در حداقل تعریف، بیمه شوند، بازنشسته شوند، مستمری بگیرند و از مرگ انگشتان خود در پی گذر هر تیغه ای نهراسند .
اسفند سال ۸۳ در پی امضایی از سوی سازمان تامین اجتماعی و مركز ملی فرش ایران، تفاهمنامه ای امضا شد تا خالقان گلهای قالی از حداقل امور رفاهی بهره مند می شوند.
سال ۱۳۷۵ بیمارستان شریعتی تهران دختركی را در یكی از اتاق های خود بستری كرد كه هیچ كدام از پرستاران و پزشكان امیدی برای بازگرداندن وی به زندگی نداشتند. دخترك در آستانه سن ۱۸ سالگی مجموعه كاملی از نمایش بیماری های جمع شدن قالیبافان بود، با این تفاوت كه وی به واسطه فقر خانوادگی مجال نیافته بود تا آسم ناشی از گرد كارگاه قالیبافی را از ۹ سالگی درمان كند و از درد ستون فقرات كه از پی نشستن سالیان متمادی در پشت دار قالی، روی زندگی اش چنبره انداخته بود، فرار كند.
سال ۱۳۷۵ پرونده یك دختر قالیباف با داشتن مجموعه دردها و بیماری های قالیبافان در حالی بسته شد كه همان زمان پزشك معالج وی مدعی شده بود این دختر قالیباف فقط به واسطه نداشتن پشتوانه ای برای درمان، پرونده اش بسته شد تا دیگر فرصتی برای خلق گلهای همیشه بهاری قالی نداشته باشد.
یك سال پیش از این اتفاق در آبان سال ۸۲ سازمان تامین اجتماعی با ارائه پیش نویس لایحه ای به دولت، پیشنهاد ایجاد بیمه خاص بافندگان قالی، قالیچه و گلیم خانگی را مطرح كرد. حمایت های این طرح كه شامل مستمری از كار افتادگی می شد این تبصره را داشت كه بیمه شدگان در صورت تمایل می توانستند با پرداخت ۱۲ درصد حق بیمه دیگر از مستمری دوران بازنشستگی برخوردار شوند، اما در نهایت آنچه به صورت لایحه به مجلس ارائه شد، تفاوت های بسیار با طرح اولیه پیشنهادی داشت كه از قابلیت اجرا خارج می شد.
لایحه ها مدام بین سازمان تامین اجتماعی و مجلس در حال رفت و آمد بود كه روز به روز گزارش های بیشتری از بیماری های ناشی از قالیبافی قالیبافان منتشر می شد. متخصصان طب كار طی گزارشی اعلام كردند بیماری های استخوانی مفصلی و عضلانی مانند پوكی استخوان و ساییدگی و تخریب مفاصل، بی تناسبی اندام ها و اعضای ثابت و متحرك، مشكلات بینایی، آسم و بیماری های تنفسی از شایع ترین، خطرناك ترین و تاسف بارترین عوارض ناشی از كار قالیبافی است.
از سویی، مدیركل سلامت محیط كار وزارت بهداشت در تشریح بیماری های قالیبافان به نكته ای اشاره دارد كه قابل توجه است. به اعتقاد وی قالیبافان چون از سنین پایین شروع به كار می كنند، بویژه دختران، در شرایط نامناسب نشستن كه در طول روز ممكن است اتفاق بیفتد، دچار مشكلات لگنی شده و در نهایت در زمان بارداری و زایمان به شدت دچار آسیب و مشكل می شوند. نكته دیگر اینكه اغلب قالیبافان مادر بوده و به همراه فرزندان خود در كنار دارقالی حضور دارند و گرد و غبار و پرز و آلودگی های ناشی از كار، مشكلات تنفسی را به همراه می آورد كه از همان ابتدا و دوران كودكی روی سیستم تنفس كودكان تاثیر می گذارد.
سه سال از شروع طرح بیمه قالیبافان گذشت، اما قالیبافان با در نظر داشتن درگیری با این بیماری ها و ضرورت درمان و لزوم داشتن پشتوانه، چندان از صندوق بیمه قالیبافان استقبال نكردند.
دست اندركاران این صنعت در این باره اعلام كردند: مهمترین دلیل در عدم استقبال از این صندوق، ضعف اقتصادی بافندگان فرش است كه در همهمه درگیری های زندگی و تامین حداقل های زندگی، سرمایه گذاری برای درمان در آینده و احتمال دریافت مستمری در مرحله آخر قرار می گیرد.
طبق لایحه ای كه از سوی مجلس تصویب شده بود برای قالیبافان طرح حق بیمه ۱۴ درصد و مبنای كسر بیمه معادل ۵۰ درصد دستمزد كارگر ساده در هر سال تعیین و مقرر شد كه ۷ درصد از نرخ مقرر به وسیله مزد بیمه شده و ۷ درصد حق بیمه باقی مانده قالیبافان از سوی دولت پرداخت شود. در نتیجه حمایت های بیمه ای قالیبافان به موجب مصوبه نهایی به حمایت های بازنشستگی، از كارافتادگی و فوت محدود شد.
اما آنچه از سوی قالیبافان به عنوان یك محدودیت برای پیوستن به صندوق بیمه قالیبافان مطرح است، تحت پوشش قرار نگرفتن حوزه درمان است و این صندوق فقط بازنشستگی و ازكارآفتادگی آنها را پوشش می دهد. این در حالی است كه بیمه قالیبافان از طریق بیمه همگانی یا كارت بیمه روستایی ارائه می شود، در حالی كه اغلب قالیبافان با مشكلات و عوارض متعدد ناشی از كار قالیبافی روبه رو هستند كه عمده ترین آنها پوكی استخوان، دیسك كمر، مشكلات و ضعف بینایی، بیماری های تنفسی و مشكلات لگنی است.دكتر محمدقلی مارامائی، عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت وگویی درباره بیمه قالیبافان اعلام كرده است: در حال حاضر معاینات پزشكی اولیه قالیبافان در كمیسیون های پزشكی انجام می شود كه در صورت بیمه اجباری شدن قالیبافان، انجام معاینات دوره ای آنها نیز میسر شده، ضمن اینكه نیازهای درمانی آنها از طریق مراكز درمانی ملكی سازمان تامین اجتماعی و كلینیك های طب كار این سازمان پوشش داده می شود.
با این توضیحات كارشناسان معتقدند همه آنچه درباره سلامت و بهداشت محیط كار قالیبافان به صورت دست و پا شكسته به اجرا درمی آید، همان طرح بقا یا بهداشت قالیبافان و در آن بیمه قالیبافان است كه شامل درمان آنها نمی شود. تاكنون از مجموعه ۲ میلیون قالیباف خانگی كه نیازمند پوشش هستند، فقط ۱۴ هزار نفر به این صندوق پیوسته اند كه شاید همین میزان گرایش، نارسایی این طرح را نشان می دهد.
به واسطه این اتفاق تفاهمنامه ای میان سازمان تامین اجتماعی و وزارت بازرگانی در اسفند سال ۸۳ امضا شد كه با توجه به سنگینی هزینه معاینات اولیه برای قالیبافان در این تفاهمنامه، ضمن پیشنهاد اصلاح آئین نامه اجرای قانون برای برداشت هزینه های معاینات پزشكی از سهم دولت، سازمان تامین اجتماعی متعهد شده است امكان دریافت اقساطی هزینه های این معاینات را فراهم آورد. همچنین با سكونت عمده قالیبافان در مناطق روستایی و مشكلات مراجعه آنان به شهرها برای انجام مراحل اداری، مراجعه به كمیسیون های پزشكی، سازمان تامین اجتماعی متعهد شده است تمهیدات لازم را برای سهولت كار فراهم كند.
این تمهیدات هنوز در دستور كار است؛ تمهیداتی كه تاكید می كند برای نخستین مشكل قالیبافان یعنی هزینه های درمانی، آئین نامه به نحوی اصلاح شود تا هزینه های معاینات پزشكی از سهم دولت برداشته شود. اما اینكه این اتفاق چه وقت و با چه مدت تاخیر اتفاق افتد، سوالی است كه همچنان قالیبافان در هر رج، در هر گره و در پایان خلق هر گل از خود می پرسند. سرانگشتان چرمین شده خود را از جدال با تاروپود و دار و قیچی، خیره نگاه می كنند، روی ستون فقرات لهیده شده خود دست می كشند تا درد بگریزد و می پرسند این درد چه وقت به پایان خواهد رسید؟

منبع : روزنامه کیهان