«شهریار» از زاویه ای دیگر

مجموعه تلویزیونی «شهریار» ساخته «کمال تبریزی» با توجه به رسالت یک مجموعه تاریخی در احیا» شخصیت های برجسته می تواند ورای سلایق شخصی و ارزیابی های کارشناسی موفق تلقی شود و همچنین نگاه از زاویه ای جدید به مجموعه «شهریار» از ورای حاشیه های مختلف که این روزها پررنگ تر از متن شده، می تواند به وجوهی از فیلم بپردازد که شاید کمتر مورد توجه قرار گرفته و یک امتیاز بالقوه محسوب می شود.
«شهریار» با فیلمنامه «مهدی سجاده چی» به مرحله ساخت رسیده است. نویسنده ای که سابقه نگارش در تلویزیون و سینما دارد و فیلم «روز سوم» از جمله آثار سینمایی اوست. «کمال تبریزی» نیز فیلمسازی شناخته شده است.
به نظر می آید این ترکیب باید بعنوان یک امتیاز بالقوه برای ساخت یک مجموعه تلویزیونی محسوب شود و همکاری این زوج حرفه ای با توجه به سوابق پیامدی خوش به همراه داشته باشد. به این امتیازات بالقوه می توان محور قرار دادن زندگی به شدت دراماتیک یک شاعر پرآوازه معاصر را نیز اضافه کرد. «محمدحسین بهجت تبریزی» ملقب به «شهریار» از شعرای بنام آذری است که در همین سال های پس از انقلاب از دنیا رفت و مردم او را نه تنها به واسطه اشعارش بلکه با رجوع به سابقه ذهنی کوتاه مدت هم به یاد می آورند.
زندگی دراماتیک این استاد شاعر بقدری خاص و زبانزد است که تحریف شده آن زبان به زبان گشته و چهره شیدایی او را در ذهن مخاطب عام و خاص اشعارش نهادینه کرده است. مانند پیش داستانی که برای غزل معروف (آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا) ساخته و پرداخته شده و هر کس با توجه به میزان تخیل خود شاخی و برگی به آن افزوده است.
همه اینها از وجوهی است که به نظر می آید قرار گرفتنشان در کنار هم باید یک نتیجه مثبت در پی داشته باشد و به عنوان یک امتیاز بالقوه محسوب شود. مجموعه «شهریار» با تکیه بر مقاطع کودکی، جوانی و بزرگسالی استاد شهریار به گونه ای اجتناب ناپذیر بستر تاریخی هر مقطع را هم مورد توجه قرار داده و گریزی هم نبوده بر تصویرسازی از یک سری شخصیت های حقیقی و البته سرشناس که قابل ردیابی هستند. این رویکرد یکی از نکاتی است که به نظر می آید حرکت این مجموعه را دچار خطر کرده و نقطه ای است که می تواند در هر شکل مورد نقد و تحلیل قرار بگیرد.
اما این نکته را باید مورد توجه قرار داد که هر چند بستر تاریخی مستند به گونه ای وامدار رئالیسم است ولی آنچه از این تاریخ مستند به درد یک مجموعه داستانی می خورد، وارد شدن دیدگاه نویسنده و فیلمساز و ترسیم همه اتفاقات از فیلتر ذهنی آنان است که مکمل مستندنگاری می شود. به این ترتیب گریزی نیست از این که در هر مقطع زمانی بخشی از شخصیت پردازی این شاعر بزرگ برجسته تر شود که شاید بعدتر به آن پرداخته نشود. «مهر» در ادامه می نویسد: نکته ای دیگر که حرکت سازندگان این مجموعه را واجد حساسیت های بیشتر می کند، همین تخصص استاد و تکیه بر وجه شاعری و شاعرانگی در شخصیت و نمود بیرونی آن است.
یکی از کدهای شخصیتی که شاید راه های معدود برای تصویر کردن آن در دست باشد و گاهی برای ترسیم مرحله خلاقه تولد شعر و سرودن در او، سازندگان مجبور شده اند به تصویری اکتفا کنند که شاید چندان سینمایی نباشد.
مانند شعر سرودن بر پس زمینه ای از تصاویر طبیعت یا قرار دادن استاد در موقعیتی ثابت و سرودن اشعار که از وجه تصویر ی چندان قوی نیست.
اما اگر رسالت یک مجموعه درباره شخصیت های برجسته و ماندگار را رونمایی از بخش پنهان شخصیت و یا به گفته بهتر احیا» آن شخصیت بدانیم، که این فراموش شدگی می تواند در قطع ارتباط مردم با شخصیت های معاصر هم اتفاق افتاده باشد، مجموعه «شهریار» را با همه سلایق شخصی و ارزیابی های کارشناسی می توان در دستیابی به این مهم، موفق دانست.

منبع : روزنامه تهران امروز