سلامت در شهرهای صنعتی

سلامت هر جامعه بر ۲ پایه استوار است: یکی درمان و دیگری پیشگیری.
اهمیت این دو کانون محوری سلامت در همه زمان ها یکسان نبوده و تابع شرایطی است که انسان ها در آن زندگی می کنند. واکاوی جنبه های گوناگون زندگی انسان ها در اکنون و گذشته نمایانگر آن است که مساله اصلی سلامت در گذشته درمان بوده است و در دقیقه حال و اکنون پیشگیری.
در گذشته های دورتر به دلیل طبیعی بودن شرایط زندگی و آمیخته نشدن روزمرگی آدمی با ماشین صنعت و تکنولوژی امکان ابتلا به بسیاری از بیماری های رایج امروزی اساسا وجود نداشت. در واقع باید گفت در آن عصر و زمانه شرایط طبیعی زندگی خود به مثابه عامل پیشگیری عمل می کرد.
رابطه تنگاتنگ انسان و طبیعت از یک سو هوای سالم و غذاهای طبیعی و دور از دخل و تصرف های شیمیایی را در اختیار او می گذاشت و از سوی دیگر شغل های پرتحرک بدنی یک ورزش روزانه جدی به حساب می آمد. پیوند نزدیک با طبیعت همچنین یک زندگی نسبتا آرام و دور از استرس های شهرنشینی را برای آنها رقم می زد.
مع الوصف انسان های سده های گذشته از درمان بسیاری از بیماری ها ناتوان بودند و همه ما خوانده ایم یا شنیده ایم داستان تاسف بار مرگ های دسته جمعی گروه بزرگی از هم نوعان مان را بر اثر بیماری های درمان ناپذیر.
جامعه انسانی اما پس از تحمل خسارات فراوان سرانجام توانست برشمار کثیری از بیماری های درمان ناپذیر پیشین فائق آید.
۲ عامل اصلی در تحقق این پیروزی بزرگ سهم داشت: یکی علم جدید که پس از رنسانس با به کارگیری روش تجربی به توفیقات چشمگیری دست یافته بود و دیگری اراده جمعی بشر برای به انقیاد درآوردن بیماری های صعب العلاج و درمان آنها. این ۲ عامل سرانجام خود را در بازوی توانای علم پزشکی جدید متجلی کرد.
اما پس از آنکه اراده جمعی بشر به سلاح قدرتمند علم مجهز شد توان خود را فقط به چاره گشایی معضلات در حوزه سلامت محدود نکرد و سایه استیلای خود را چنان توسعه داد که هیچ شانی از شئونات زندگی آدمی را بی بهره نگذاشت.
انقلاب صنعتی و مدرنیسم به شیوه ای ساختارشکنانه زندگی شهرنشینی را دستخوش تحولی بنیادین کرد و دست کم ۲ هدیه بزرگ را به ارمغان آورد: نخست رفاه و دیگری لذت. این ۲ ارمغان بزرگ برای بشر بسیار خوشایند افتاد چرا که با خواست و طبیعت آدمی کاملا سازگار بود.
تکنولوژی از یک سو به همه کارها سرعت داد و روزبه روز راحتی و رفاه را در زندگی افزون کرد و از سوی دیگر زمینه های لذت بیشتری را برای طبیعت تنوع طلب و سیری ناپذیر انسان فراهم آورد. رفاه و لذت اما شاخه پیشگیری سلامت را با چالشی جدی روبرو ساخت. تکنولوژی با ناسالم کردن آب هوا و غذا که ضروری ترین نیازهای آدمی به شمار می آیند و با ایجاد وسوسه برای دستیابی به رفاه و لذت بیشتر سلامت را در معرض خطری جدی قرار داد.
انسان های عصر تکنولوژی با وجود آگاهی از این خطرات به دلیل ضعف اراده فردی و ترجیح رفاه و لذت بر سلامتی به استفاده از چنین محصولاتی روی آوردند. در نتیجه به دلایل پیش گفته در عصر و زمانه ما خطر ابتلا به امراض مرگ آوری چون بیماری های قلبی - عروقی دیابت پرفشاری خون بالابودن چربی خون و. . . . به مراتب افزایش یافته و استرس های ناشی از زندگی در شهرهای صنعتی به عاملی جدی برای پدیدآمدن بیماری های روانی و افسردگی های روحی تبدیل شده است.
بنابراین داشتن جامعه ای سالم مبتنی بر تحقق دو اراده متمایز است: یکی اراده جمعی و دیگری اراده فردی. اراده جمعی به خوبی حوزه درمان را پوشش داده و دیگر درمان اولویت نخست سلامت نیست چرا که هر روز شاهد یافتن روش های نوینی برای درمان بیماری ها هستیم و هیچ چیز نمی تواند این اراده جمعی را متوقف سازد اما برای پیشگیری از عوارض نامطلوب تکنولوژی در عصر جدید اراده فردی یک الزام است. متاسفانه تکنولوژی ضروری ترین نیازهای ما را در صورت کم توجهی به اصلی ترین دشمنانمان تبدیل کرده است.
اگر هر یک از ما با اراده فردی مان در حوزه پیشگیری چگونگی زندگی در شهرهای صنعتی را مدیریت نکرده و
بهره گیری از رفاه و لذت تکنولوژی را به قاعده در نیاوریم اراده جمعی مان در حوزه درمان ارزش مطلوب خود را از دست خواهد داد زیرا توجه به درمان و رهاکردن پیشگیری یعنی پرداختن به معلول و نادیده گرفتن علت.

سمیه شرافتی

منبع : روزنامه جوان