مشکلات درهم تنیده به تفکیک حل نمی شوند

در شرایطی که اوضاع بحران زده عراق، مقامات این کشور را بر آن داشته است تا به هر ریسمانی برای خلاصی از وضعیت موجود چنگ بزنند، امید به احیای روابط تهران- واشنگتن و جلوگیری از تبدیل شدن عراق به صحنه نبرد ایران- امریکا، ریسمانی است که بغداد به آن متوسل شده است.
هرچند دور اول گفت وگوهای نمایندگان ایران و امریکا (۷ خرداد) با محوریت شرایط امنیتی عراق، نتیجه روشنی در پی نداشت، اما سیر تحولات یک ماه اخیر به گونه ای بوده است که دست کم عراقی ها را به این درک رسانیده، ادامه گفت وگو ها منافع بغداد را تامین می کند. در این بین مقامات تهران نیز نسبت به گسترش دامنه مذاکرات به دیگر مسائل مورد بحث دو طرف شامل افغانستان، امنیت خلیج فارس و تنش های خاورمیانه ابراز تمایل کرده اند.
این در حالی است که به گفته هوشیار زیباری، وزیر امور خارجه عراق، کاخ سفید همچنان نسبت به برگزاری دور دوم گفت وگوها با ایران به اجماع نرسیده است و البته گروهی از دموکرات های امریکایی به رهبری هیلاری کلینتون نامزد انتخابات ریاست جمهوری آتی و نانسی پلوسی رئیس مجلس امریکا از گزینه ادامه مذاکرات استقبال می کنند.
وزیر امور خارجه ۵۴ ساله عراق بر این باور است که مسوولیت و تعهدات ایران و امریکا در قبال امنیت عراق ایجاب می کند گفت وگوها در مورد این کشور ادامه یابد و برای تحقق این هدف بغداد، تهران و واشنگتن را تحت فشار قرار می دهد. از سوی دیگر در پی چانه زنی های مکرر مقامات عراقی با ارتش امریکا، سرانجام آنها توانسته اند چراغ سبز واشنگتن به دسترسی کنسولی ایران به پنج ایرانی بازداشت شده در عراق را دریافت کنند. این افراد دی ماه گذشته در شهر اربیل به اسارت نیروهای آمریکایی درآمدند.
بغداد امیدوار است امکان ملاقات مقامات ایرانی با این افراد تا حدی از حجم سوءظن های حاکم بر روابط تهران- واشنگتن بکاهد و با ادامه گفت وگوها، هدف جمهوری اسلامی در آزاد کردن این افراد و هدف عراق در کاهش اختلافات ایران- امریکا و نهایتاً حفظ امنیت خود محقق شود. نشریه آسیا تایمز در تحلیل گفت وگوهای ایران- امریکا می نویسد؛ در صورتی که این مذاکرات دیگر مسائل منطقه ای را دربر گیرد، این امر به منزله آغاز گونه باکیفیت گفت وگوی استراتژیک خواهد بود. محمد جواد لاریجانی که در بحث سیاست خارجی دولت احمدی نژاد را همراهی می کند نیز بر این عقیده است که تنها نباید در مورد عراق مذاکره کرد.
در واقع تلاش برای طرح مهمترین مسائل مطرح در روابط به اغما فرورفته ایران- امریکا از توصیه اکید تحلیلگران ناشی می شود.تحلیلگران می گویند حل بحران هایی نظیر فلسطین، لبنان، افغانستان، مساله هسته ای و البته عراق بدون مشارکت موثر تهران امکان پذیر نیست و تنها حل اختلافات ریشه دار ایران ـ امریکا، انگیزه لازم برای نقش آفرینی مثبت تهران را فراهم می کند.
با وجود آنکه در اولین دور گفت وگوهای تهران ـ واشنگتن به مساله هسته ای پرداخته نشد، اما پس از این نشست امید به حل مجادله هسته ای ایران با غرب از طریق دیپلماتیک احیا شد و نظریه پردازان حامی این گزینه با قوت بیشتری بر دیدگاه های خود پافشاری کردند. هرچند در ظاهر اتحادیه اروپا مسوولیت پیشبرد مذاکرات هسته ای با ایران را برعهده دارد، اما گروهی از تحلیلگران امیدوارند تحول اساسی در خلال مذاکرات آتی ایران - امریکا به وقوع بپیوندد.
در حال حاضر بررسی مساله هسته ای ایران در شورای امنیت تا دهم شهریور ماه به تعویق افتاده است و به طور همزمان تهران و آژانس بین المللی انرژی اتمی برای تدوین طرحی عملیاتی به منظور رفع ابهامات موجود در پرونده هسته ای ایران تلاش می کنند.
اما از سویی دیگر منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران از پیشنهاد سعود الفیصل همتای سعودی خود به منظور ایجاد کنسرسیوم مشترک ایران و شورای همکاری خلیج فارس برای غنی سازی اورانیوم استقبال می کند. هر چند پیشنهاد وزیر امور خارجه عربستان تعجب محافل سیاسی واشنگتن ـ متحد نزدیک ریاض- را برانگیخته است، اما پذیرش آن از سوی تهران با توجه به رفتار کاخ سفید توجیه پذیر است.
امریکا ضمن حمایت از نسخه دیپلماسی پیشنهادی اروپا برای حل مساله هسته ای، در عین حال موضوع افزایش تحریم ها علیه ایران را بررسی می کند. در واقع در چنین شرایطی ادامه گفت وگوهای ایران ـ امریکا تنها در مورد عراق دستاورد محسوسی به همراه ندارد.
بنا به باور تحلیلگران اختلافات و مسائل بحران ساز در روابط تهران - واشنگتن به اندازه ای در یکدیگر تنیده شده است که امکان حل تفکیکی موضوعات وجود ندارد. به بیانی دیگر امید بغداد به سرانجام ثمربخش مذاکرات محدود شده به شرایط عراق میان ایران و امریکا، تا حدودی ساده لوحانه به نظر می رسد و تحقق رویاهای مقامات عراقی در سایه ترغیب تهران و واشنگتن به مذاکره چندبعدی امکان پذیر است.

آزاده افتخاری

منبع : روزنامه شرق