سلطه واشنگتن درهم می شکند

«نظم جهانی تحت سلطه آمریكا توسط روح جدیدی از استقلال در جنوب جهان به چالش كشیده شده است.»این چشم انداز كه اروپا و آسیا ممكن است به سمت استقلال بیشتری حركت كنند، برنامه ریزان ایالات متحده را از زمان جنگ جهانی دوم آزار داده است. موضوعاتی كه تنها ناشی از «نظم سه قطبی» - اروپا، آمریكای شمالی و آسیا - كه در پی رشد و پیشرفت بیشتری هستند، افزایش یافته است.همچنین هر روز آمریكای لاتین به سمت استقلال بیشتری در حال حركت است. اكنون آسیا و آمریكای لاتین در حال نیرومند كردن علاقه و پیوندهای خود هستند، درحالی كه آنها تحت سیطره یك ابرقدرتی هستند كه تك و تنها مانده و توانش در بداقبالی و گرفتاریهای خاورمیانه تحلیل رفته است.
همگرایی منطقه ای در آسیا و آمریكای لاتین موضوع حساس و بسیار مهمی است كه از منظر واشنگتن حاكی از یك جهان گستاخ و جسوری است كه از كنترل خارج می شود. در میان این موضوع، انرژی به عنوان یك عامل متمایز، باقی می ماند؛ موضوعاتی كه در هر نقطه جهان مورد رقابت و مشاجره است.
چین اما مسیر دیگری را طی می كند. یك دلیل اصلی برای ترس برنامه ریزان ایالات متحده از چین نیز وجود همین راه متفاوت است. گامهایی كه در جهت این مواجهه وجود دارد، اعتماد مشترك به چین به عنوان یك منبع صادرات و بازار مترقی است كه ایالات متحده را آزار می دهد. چنانچه گزارش شده كه منابع مالی چین به مقیاس ژاپن نزدیك می شود.
در ماه ژانویه، «ملك عبدالله» پادشاه عربستان از چین دیدار كرد و بر اساس گزارش روزنامه وال استریت ژورنال این دیدار منجر به امضای تفاهم نامه چین - عربستان شد كه به افزایش همكاری و سرمایه گذاری بین دو كشور در زمینه های نفت و گاز طبیعی و سرمایه گذاری در این زمینه انجامید. اكنون بیشتر نفت ایران به سمت چین می رود. همچنین هند نیز در این زمینه اظهار علاقه می كند.
دهلی نو ممكن است كه این را انتخاب كند كه یا به عنوان مشتری آمریكا باشد یا اینكه ترجیح بدهد تا به طور مستقل تری به بلوك آسیایی ملحق شود، بلوكی كه در حال شكل گیری است. این موضع حتی با تمایل بیشتری نسبت به تولید كنندگان نفت خاورمیانه دنبال می شود. جانشین مدیر هندوها، «سیدارتا وارادرجان»، اظهار داشت كه اگر قرن ۲۱ یك قرن آسیایی باشد، انفعال آسیایی ها در بخش انرژی در حال پایان یافتن است.
كلید این مسأله در همكاری هند و چین است. در ماه ژانویه موافقنامه ای در این باره بین دو كشور در چین امضا شد. وارادرجان در این باره گفت: «راهی برای چین و هند هموار شد تا نه تنها در زمینه تكنولوژی، بلكه در اكتشاف هیدروكربن و صنایع تولیدی همكاری كنند، یك همكاری كه واقعاً می تواند معادله اساسی در بخش نفت و گاز طبیعی جهان را دگرگون سازد.»
یك گام بعدی اكنون در حال كامل شدن است و آن یك بازار نفتی است كه با یورو معامله می شود و این عمل روی سیستم مالی بین المللی و توازن قدرت جهانی می تواند مهم و جدی باشد.
شگفت انگیز نبود كه بوش اخیراً از هند دیدار كرد تا با ارائه همكاری هسته ای و دیگر انگیزه ها به عنوان پاداش و تطمیع هند، این كشور را در طرف خود حفظ كند. با وجود این در آمریكای لاتین حكومتهای چپ میانه رو از ونزوئلا گرفته تا آرژانتین پیروز شده اند. توده های بومی بویژه در بولیوی و اكوادور خیلی فعالتر و بانفوذتر شده اند.
برخی از مردم بومی نمی توانند بپذیرند كه زندگی اجتماعی و معیشتی شان در هم گسیخته باشد، اما نیویوركی ها در ماشینهای بسیار مدرن خود نشسته اند.
ونزوئلا رهبر صادر كننده نفت در این نیمكره، احتمالاً بیش از هر كشور آمریكای لاتین روابط نزدیكی با چین به پیش برده است. و این كشور در صدد است تا مقدار زیادی از نفت خود را به چین به عنوان بخشی از تلاش خود برای كاهش وابستگی به دشمنی آشكار، یعنی آمریكا بفروشد.
ونزوئلا به «مركوسور»، اتحادیه گمركی آمریكای جنوبی پیوسته است، حركتی كه ا ز سوی رئیس جمهور آرژانتین به عنوان یك «مرحله برجسته» در توسعه این بلوك تجاری تشریح شد و به عنوان یك «فصل جدیدی در همگرایی منطقه ای» از جانب رئیس جمهوری برزیل مورد استقبال قرار گرفت.
ونزوئلا صرف نظر از تأمین سوخت نفتی آرژانتین، تقریباً یك سوم وام آرژانتین را در سال ۲۰۰۵ پذیرفت. یك نشانه از تلاشی سراسر منطقه ای تا كشورها را از كنترل صندوق بین المللی پول بعد از دو دهه همنوایی خطرناكی كه این قانونها به وسیله نهادهای مالی تحت سلطه آمریكا تحمیل شده بود، آزاد گرداند.
گام برداشتن به سوی همگرایی مخروط جنوبی [دولتهای جنوبی آمریكای جنوبی] بعداً در دسامبر با انتخاب «اوو مورالس» در بولیوی، نخستین رئیس جمهور بومی نتیجه داد. مورالس سریعاً به سمت بستن یك سری قراردادها و موافقتنامه انرژی با ونزوئلا حركت كرد. فایننشیال تایمز گزارش داد كه اینها زمینه هایی برای انجام اصلاحاتی در اقتصاد و بخش انرژی بولیوی هستند، ذخایری كه این كشور را بعد از ونزوئلایی ها در آمریكای جنوبی در مكان دوم قرار می دهد.
روابط ونزوئلا و كوبا هر كدام با استناد به برتری قابل مقایسه اش حتی در حال كاملتر شدن و نزدیكتر شدن است. ونزوئلا نفت را با هزینه كمی برای كوبا فراهم می كند. در عوض كوبا برنامه های سلامت و سواد را ساماندهی می كند، هزاران نفر از اشخاص ماهر و متخصص، معلمان و دكترهایی را به این كشور می فرستد كه حتی در فقیرترین مناطق و در هر جای این جهان سوم انجام وظیفه می كنند.
همچنین كمك دارویی كوبا در هر جایی با استقبال مواجه می شود. یكی از مهیب ترین تراژدی ها در سالهای اخیر در اكتبر گذشته در پاكستان رخ داده است.
علاوه بر مرگ و میر بالا، تعداد نامعلومی از بازماندگانی بودند كه باید آب و هوای بسیار سرد، غذای اندك و مواد دارویی بسیار كمی را تحمل می كردند.
«جان كارین» در مجله فرونتلاین نوشت: «كوبا بزرگترین سهم را در اعزام دكتر و كمكهای دارویی به پاكستان داشته است.»
«پرویز مشرف» رئیس جمهور پاكستان، قدردانی عمیق خود را نسبت به فیدل كاسترو برای «احساس همبستگی و روح فداكاری» تیمهای پزشكی كوبایی اعلام داشت. گزارش شده كه بیش از ۱۰۰۰ متخصص كه ۴۴% آنها را زنان تشكیل می دادند، در پاكستان ماندند تا در مناطق كوهستانی صعب العبور و دوردست كار كنند، آن هم در شرایطی كه باید در چادرها با آب و هوای فوق العاده سرد و با یك فرهنگ بیگانه كنار می آمدند. این درحالی است كه تیمهای امداد غربی از قبول چنین وضعیتی شانه خالی كرده بودند.با این اوصاف می توان گفت رشد جنبشهای مردمی در آسیا و آمریكای لاتین نشانگر حركتی به سوی استقلال بیشتر است.

نوام چامسكی
ترجمه :مجید روحی

منبع : روزنامه ایران