گرومه در جدال با صخره‌ها

گرومه، یکی از جاهای بسیار زیبای منطقه «کاپادوکیا» واقع در کشور ترکیه است. هتل‌ها و پانسیون‌ها در روستا ناپدید و روستا در دودکش‌های جادویی، تپه‌ها و دره‌ها محو شده است. با افزایش صنعت گردشگری در شهر گرومه، این شهر در طول ۲۰ سال گذشته دستخوش تغییر و تحولات خاصی شده است. با این حال، این شهر کوچک هنوز انجمن‌های پیشرفته‌ای دارد که در زمینه‌های مختلفی تحقیق و مطالعه می‌کنند.
در این شهر می‌توان ترکیه قدیم و جدید را پهلو به پهلو به تماشا نشست و از خیابان‌های پیچ در پیچ آن گیج و مبهوت شد. می‌توان به یکی از خانه‌های قدیمی که در دل کوه حجاری شده و خانواده‌های محلی در آن زندگی می‌کنند ، رفت و فنجانی چای نوشید. در شهر گرومه، جو بسیار صمیمانه و راحتی حکمفرماست.
گرومه به خودی خود مناطقی دارد که می‌توان از نظر معماری به آنها توجه کرد. یکی از این مناطق موزه هوای آزاد مشهور گرومه است که دقیقا بالای جاده واقع شده و نمایانگر این موضوع است که گرومه نقطه عطفی برای شناختن منطقه زیبای کاپادوکیاست.
نام کاپادوکیا شاید از کاتپتوکا سرزمین اسب‌های زیبا در زبان هیتیت مشتق شده باشد. کاپادوکیا عمدتا منطقه کوهستانی و جلگه‌ای در شرق بخش مرکزی آناتولیا و محل تلاقی چندین بزرگراه قدیمی و فرهنگ‌های مختلف است. سرزمین جمعیت‌های پراکنده کاپادوکیا به وسیله سنگ‌های ماسه‌ای قرمز و نمک‌های ته‌نشین‌شده دوره سوم به وجود آمده است.
اینجا منطقه‌ای نسبتا کوچک با خاک حاصلخیز روی خاکسترهای آتشفشانی ولکانیک است که در جنوبی‌ترین بخش آن جمعیت بیشتری متمرکز و به عنوان قلب منطقه در نظر گرفته شده است. علاوه بر غلات، کاپادوکیا از نظر کشت سیب‌زمینی، انواع میوه و انگور بسیار غنی است.
مبدا اصلی این مکان به دوره سوم یعنی حدود ۵۰ میلیون سال پیش برمی‌گردد، زمانی که آتشفشان‌ها بر زمین حکومت و مواد مذاب آتشفشانی به مقادیر بسیار زیاد از کوه‌ها فوران می‌کردند پس از آن فرسایش اجباری در سرزمین کاپادوکیا اشکال مخروطی زیبا و بی‌نظیری را به وجود آورده است.
به مدت صدها سال انسان‌ها در مناطق هموار سکنی گزیدند ولی این مخروط‌های زیبا باعث پیدایش گونه‌ای خاص از مناطق مسکونی، صومعه‌سراها، کلیساها و شهرهای زیرزمینی شده است. تاریخ پیدایش کاپادوکیا به ماقبل تاریخ بازمی‌گردد. در این منطقه مکان‌های بسیار زیادی برای گشت و گذار می‌توان یافت که از جمله آنها می‌توان دودکش‌های ساحر، دره گرومه، پارک ملی، کلیساهای صخره‌ای و شهرهای زیر زمینی را نام برد.
در طول میلیون‌ها سال، کوه‌های آتشفشانی عظیم بخش مرکز آناتولیان فوران کردند و محتویات خود را در سراسر زمین بیرون ریختند و از همان جا، مهد تمدن زمین شکل گرفت. ۱۰ هزار سال پیش در کاتالویوک و در طول ساحل رودخانه کارامباسویو در مجاورت قونیه، در منطقه‌ای معتدل با خاک حاصلخیز، یکی از تمدن‌های اولیه با نقاشی‌هایی از انسان‌های اولیه کشف شد.
● دودکش‌های ساحر
اگرچه شهر گرومه در دنیا از نظر معماری صخره‌ای و ساختمان‌سازی تک نیست، ولی می‌توان گفت از نظر وسعت، معماری، رابطه جغرافیایی و تاریخی و انطباق آن، یکی از جذاب‌ترین مناطق دنیاست گرومه تعداد زیادی دودکش‌های ساحر دارد.
مخروط‌های گدازه‌های آتشین در طول قرن‌های متمادی توخالی شده و خانه‌های مسکونی را که تا نوک قله آنها پیشرفت کرده به وجود آورده‌اند. به همین دلیل گرومه تنها مکانی در جهان است که آسمانخراش‌های مستقل از هم به صورت آزادانه در آن به وجود آمده‌اند و انسان را به هیجان می‌آورند.
● آرایش سه‌بعدی خانه‌های مسکونی در گرومه‌
نقطه جداکننده زندگی شخصی افراد و زندگی بیرون از خانه، از چارچوب در به سمت حیاط است. فضای محصور به خانواده، دیواری با ارتفاع چندین متر حیاط داخلی را که به اتاق‌های خصوصی خانواده منتهی می‌شود، دربر گرفته است. در نتیجه، رابطه بین داخل و خارج فقط از طریق در امکان‌پذیر است که در مواقع ضروری می‌توان آن را قفل کرد. در گرومه، چارچوب سنگی اطراف تزئین شده است.
از قسمت در به سمت درون نیز زندگی خصوصی خانواده شکل گرفته که افراد غریبه تنها در صورت اجازه می‌توانند وارد این حریم شوند. زن‌های گرومه‌ای اغلب در آستانه در نشسته و برای کارهای روزانه یا ملاقات همسایگان آماده می‌شوند. آنها روی سکوی خانه می‌نشینند و به تماشای رفت و آمد افراد یا نگهداری از کودکان در حال بازی می‌پردازند.
حیاط داخلی، بخش باز خانه است؛ ولی اینجا نیز به روی دیگران بسته می‌شود. زمانی که آب و هوا اجازه می‌دهد، بخش عمده‌ای از کارهای خانه مانند پخت و‌ پز روی آتش، بریدن چوب یا شستن لباس‌ها در این مکان انجام می‌شود، این قسمت معمولا به سمت شمال ساخته می‌شود در نتیجه این مکان برای خشک کردن میوه‌ها و غلات بسیار مناسب است.
زمانی که زنان در خانه و در قسمت حیاط درونی هستند همه چیز آرام و راحت به نظر می‌رسد و حتی روسری‌های مخصوص زنان گرومه‌ای نیز از سرشان برداشته می‌شود. حیاط درونی، قسمت مرکزی خانه محسوب می‌شود و از آنجا می‌توان به طور مستقیم به اکثریت اتاق‌های خانه راه یافت.
یکی از ویژگی‌های روستای گرومه و روستاهای اطراف آن، دالان‌های نیمه‌باز است که نوعی منطقه رابط میان دنیای خارج و داخل خانه محسوب می‌شود. اگرچه قسمت جلویی آن باز است و در کارهای عادی روزانه نقش بسیاری دارد، ولی این فضای مسقف از اجزای داخلی حمایت می‌کند. اجاق گاز که در اعماق زمین کار گذاشته و با کانالی برای فراهم آوردن هوا مجهز شده، در این فضا تعبیه شده است.
برخلاف اتاق‌های نشیمن، در بیشتر جوامع غربی، منازل مسکونی روستاهای ترکیه و گرومه معمولا دارای یک اتاق است که در آنجا تعداد زیادی ابزار به عناوین مختلف یافت می‌شود؛ اتاقی که به نوعی اتاق چندکاره محسوب می‌شود. اتاق ‌نشیمن معمولا به چند بخش مجزا تقسیم می‌شود و مکان کوچکی در قسمت ورودی به اتاق نشیمن وجود دارد که برای درآوردن کفش‌ها پیش از ورود به اتاق اختصاص یافته است.
مطابق با تفکرات ترکی، وارد شدن با کفش به اتاقی مانند این اتاق موضوعی نادرست است. به همین دلیل، قسمت اصلی اتاق نشیمن با فرش‌ها و گلیم‌های بسیار زیبا پوشیده شده است. معمولا در دیوار انتهایی این اتاق ۳ در ۵، دو پنجره تعبیه شده است که منظره‌ای بسیار زیبا از دنیای بیرون ایجاد می‌کند.
قسمتی از این بنا از اتاق‌های کوچک که با آرک‌ها احاطه شده است، به وجود می‌آید و معمولا دارای تعدادی تورفتگی، گنجه و قسمت‌هایی مخصوص خواب است. به عنوان یک قانون و قاعده ساخت و ساز، این اتاق‌ها قسمت‌های شستشوی کوچکی دارد که بیشتر در قسمت عقب و به وسیله توسط دری مخفی پوشیده شده است. از آنجا که این اتاق‌ها برای چندین مورد استفاده دارند، فضای خالی و باز مرکز آنها به منظور صرف وعده‌های غذایی تعبیه شده است تا براحتی ظرف‌های غذا به آنجا برده شود.
بیشتر اتاق‌های نشیمن کلاسیک در شهر گرومه، دارای اجاق گازهای مزین و زیبایی است. در قسمت بالای این اجاق‌ها، دودکش‌هایی تعبیه شده که هنگام سوختن زغال، دود آن از این دودکش‌ها بالا خواهد رفت.
در این منازل قسمت‌هایی نیز برای انبار تعبیه شده‌اند. این فضاها که غالبا در صخره‌ها بسیار عمیق فرو رفته‌اند به منظور اهداف مختلف بسته به موقعیت و این که چه چیزی در آنها نگهداری می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زیبایی این منطقه به حدی چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند که بازدید از آن خالی از لطف نیست.
هر فردی که به کشور ترکیه و منطقه کاپادوکیا سفر می‌کند، بازدید از موزه و کلیساها و هتل‌های شهر گرومه را در متن سفر خود قرار می‌دهد. آب و هوای بسیار مطلوب این ناحیه در هر فصل از سال نیز یکی دیگر از دلایل سفر به این منطقه است. گرومه جلوه‌ای از هماهنگی دست بشر و طبیعت اطراف آن است.

منبع : روزنامه جام‌جم