اژدهای سیری ناپذیر

تقاضای بی‌حد و حصر چین برای مواد اولیه، بیش از کشورهای خارجی، خود این کشور را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرده است. ‌
آلودگی هوا در پکن به حدی است که رکورددار مسابقات ماراتن تهدید کرده است بازی‌های المپیک امسال را تحریم می‌کند.
در مقابل، هیچ کس در مورد توسعه بدون چارچوب و تقاضای بالای چین برای انواع و اقسام کالاها و مواد اولیه و معدنی، شکی ندارد. ‌ ‌
این کشور، یک پنجم از کل جمعیت دنیا را در خود جای داده است و امروز، نیمی از گوشت خوک، نیمی از سیمان، یک سوم فولاد و یک چهارم از کل تولید آلومینیوم دنیا را مصرف می‌کند.
هم‌اکنون، ارزش واردات دانه‌های سویا و نفت خام این کشور نسبت به سال ۱۹۹۹ حدود ۳۵ برابر شده است. واردات مس این کشور هم در مدت مذکور ۲۳ برابر شده و در حقیقت، چین مسؤول چهار پنجم از کل افزایش تقاضای جهانی مس از سال ۲۰۰۰ تاکنون بوده است. اما این پایان ماجرا نیست و هر روز بر گرسنگی اژدهای زرد افزوده می‌شود.
با وجود کاهش مصرف نفت در آمریکا، قیمت این محصول روز به‌روز در بازارهای جهانی افزایش می‌یابد، زیرا کشورهای در حال توسعه‌ای چون چین، با رشد خیره‌کننده‌مصرف انرژی خود مواجه هستند. ‌ ‌
براساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی IEA(‌)، واردات نفت چین تا سال ۲۰۳۰ سه برابر می‌شود. تقاضای بالای این کشور برای همه نوع مواد خام و اولیه، بازاری برای معدن‌داران و کشاورزان به وجود آورده که بانکداران به آن ”چرخه‌ فوق‌العاده“ می‌گویند. هرچند با تمام این اوصاف، بیشتر انتقادات کشورهای خارجی به چین، نه در مورد این موضوع، که به سیاست‌ خارجی این کشور است. ‌ ‌
آمریکا و اروپا بیشتر نگران از دست دادن بازارهای آفریقا در برابر رقیب چینی خود هستند و این کشور نیز در تلاش برای یافتن منابع جدید، کشورهای فقیر را غارت کرده، کشورهای دیکتاتور را در مجامع بین‌المللی یاری می‌دهد و تلاش‌های غرب را در مورد اشاعه دموکراسی در آنها با ناکامی مواجه می‌سازد.
البته نباید از سودمندی‌های این تقاضای بالا برای کشورهای فقیر و حتی برخی کشورهای ثروتمند مانند استرالیا چشم پوشی کرد. ‌ ‌
گفتنی است، اقتصاد کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین، هیچگاه تاکنون چنین شتابان رشد نکرده بوده‌اند. این رشد که به مدد بازار بزرگ چین به دست آمده، خیلی بیشتر و سریع‌تر از کمک‌های قطره‌ای غرب، می‌تواند فقر را از چهره‌ این کشورها بزداید.
از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که چین، تنها کشور دنیا نیست که از برخی رژیم‌های دیکتاتوری – به خاطر بهره‌برداری‌های اقتصادی – حمایت می‌کند. در آفریقا شاهد هستیم که نیروهای فرانسوی نیز با ارسال تسلیحات لیبیایی به شورشیان چاد، به آتش جنگ دامن‌زده و از رژیم‌های خودکامه حمایت می‌کنند. ‌ ‌
● مشکلات داخلی ‌ ‌
با تمام این اوصاف، تقاضای بالای چین برای مصرف منابع طبیعی، مشکلات زیادی در داخل این کشور به وجود آورده است. ‌ ‌
تقاضای چین، نه به این دلیل که جمعیتش در حال رشد است، بلکه به خاطر وابستگی بیش از حد اقتصاد آن به صنایعی که نیازمند منابع زیاد هستند، چنین شتابان و افسار گسیخته افزایش می‌یابد. ‌در سال‌های اخیر، تغییرات زیادی از تولیدات سبک به تولیدات سنگین در چین را شاهد بوده‌ایم. بنابراین، امروز چین برای هر واحد تولید، مقدار بیشتری منابع و مواد اولیه مصرف می‌کند.
این موضوع باعث شده تا بر آلودگی محیط زیست در این کشور افزوده شود - محیط زیستی که با آلاینده‌های صنایع سنگین به شدت مسموم شده است.
از سوی دیگر، این صنایع، به مقادیر قابل توجهی انرژی و برق هم نیازمندند. به عنوان مثال، صنایع فولاد ۱۶ درصد از نیروی برق این کشور را مصرف می‌کنند، در حالی که این رقم برای کل مصرف خانگی این کشور تنها ۱۰ درصد است. ‌ ‌
تا امروز، پُرمصرف‌ترین سوخت نیروگاه‌های این کشور، ذغال سنگ بوده است. به همین علت، هرچه بر تعداد کارخانه‌های فولاد و واحدهای شیمیایی در چین افزوده شود، آلودگی هوا و باران‌های اسیدی نیز افزایش می‌یابند. این در حالی است که اثرات این کارخانه‌ها را بر روند جهانی گرم شدن زمین در نظر نگیریم. این موضوع همچنین، باعث فشارهای زیادی بر جامعه می‌شود.
هر سال، میلیون‌ها نفر بر اثر آلودگی هوا بیمار می‌شوند، صدها هزار نفر می‌میرند و زمین‌های کشاورزی هر روز برای ساخت واحدهای صنعتی جدید بلعیده می‌گردند. بر اساس آمار سازمان حفاظت محیط زیست چین، هر سال این آلودگی‌ها بالغ بر ۱۰ درصد از کل ارزش تولید این کشور، خسارت به بار می‌آورند.
● وزارت محیط زیست
دولت چین از این مشکلات آگاه بوده و در صدد رفع آنها است. دولت قصد دارد سازمان حفاظت محیط زیست را به یک وزارتخانه ارتقا دهد. جریمه‌های زیست محیطی افزایش یافته و پرداخت یارانه برای سوخت‌ها نیز کمتر شده است.
از سوی دیگر، دولت از صنایع سنگین و آلاینده، مالیات‌های سنگینی دریافت می‌کند. همچنین، دولت چین، استفاده از سوخت‌های پاک و جایگزین مانند انرژی بادی و گاز طبیعی را ترویج می‌کند. با وجود تمام تلاش‌های دولت جهت پاکسازی شهر پکن برای برگزاری بازی‌های المپیک تا اوت سال جاری، متخصصان شک دارند هوای این شهر بتواند استانداردهای لازم را به دست بیاورد. امروزه نفس کشیدن در این شهر سخت شده است. ‌ ‌
تمام سخت‌گیری‌ها و قوانین زیست محیطی دولت چین به خاطر پرداخت وام‌های بسیار ارزان و کم بهره به صاحبان صنایع، تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند.
شرکت‌های دولتی که با استفاده از روابط خود می‌توانند وام‌های کم بهره و زمین‌های رایگان در اختیار بگیرند، پول‌های خود را برای ساخت شرکت‌های آلاینده جدید سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما این شرکت‌ها کم‌کم مردم کشور چین را مسموم می‌نمایند.
‌درست است که رشد اقتصادی بالای چین، نیاز به مواد اولیه را زیاد کرده است، اما با در نظر گرفتن وضعیت فعلی آلودگی، دولتمردان این کشور باید هرچه سریع‌تر راهی برای پایان دادن به این عطش پایان‌ناپذیر بیابند.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران