قوانین انتخابات ریاست جمهوری

دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران چهار سال است و از تاریخ تنفیذ اعتبار نامه توسط مقام رهبری آغاز می شود.
اعتبار نامه رئیس جمهور را شورای نگهبان تهیه و به مقام رهبری تقدیم می کند و وزارت کشور موظف است سه ماه قبل از پایان دوره چهار ساله ریاست جمهوری، مقدمات اجرای انتخابات دوره بعد را فراهم و با رعایت اصول ۱۱۹ و ۱۳۱ قانون اساسی مراتب برگزاری انتخابات و تاریخ شروع ثبت نام داوطلبان ریاست جمهوری را با استفاده از وسایل ارتباط جمعی به اطلاع عموم برساند.
چنان چه شورای نگهبان به دلایلی انتخابات ریاست جمهوری را در سراسر کشور متوقف یا باطل اعلام کند، وزارت کشور با کسب نظر شورای نگهبان در اولین فرصت مناسب نسبت به تجدید انتخابات اقدام می کند.آیین نامه اجرایی انتخابات ریاست جمهوری را وزارت کشور تهیه و با تصویب هیئت وزیران به اجرا می گذارد و نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری به عهده شورای نگهبان بوده و این نظارت عام در تمام مراحل و امور مربوط به انتخابات جاری است.
● کیفیت انتخابات:
چنان چه ۱۰ روز پیش از رای گیری یکی از نامزدهایی که صلاحیت او طبق قانون احراز شده، فوت کند انتخابات دو هفته به تاخیر می افتد.
انتخابات ریاست جمهوری با کسب اکثریت مطلق آرا می باشد و چنان چه در مرحله اول برای هیچ یک از داوطلبان اکثریت مطلق حال نشود، انتخابات دو مرحله ای خواهد شد.وزارت کشور پس از وصول نظریه شورای نگهبان مبنی بر خاتمه انتخابات و امضای حکم ریاست جمهوری توسط مقام رهبری دستور امحای تعرفه و اوراق رای را صادر خواهد کرد.در هر مرحله انتخاباتی هر شخص واجد شرایط می تواند فقط یک بار با ارائه شناسنامه خود رای دهد.رای دهندگان در خارج از کشور در صورت همراه نداشتن شناسنامه می توانند با ارائه گذرنامه معتبر ایرانی رای دهند.اخذ رای در داخل و خارج کشور در یک روز انجام می شود و مدت آن ۱۰ ساعت است که در صورت ضرورت قابل تمدید می باشد.صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است برنامه های آموزشی انتخاباتی را که وزارت کشور یا هیئت مرکزی نظرات منتخب شورای نگهبان ضروری تشخیص می دهند و همچنین همه اعلامیه ها و اطلاعیه های مربوط به انتخابات را از شبکه سراسری یا محلی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش کند.
ماموران انتظامی در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هر گونه بی نظمی در جریان انتخابات و حفاظت صندوق ها می باشند.
در موارد ذیل با تایید هیئت نظارت یا نماینده وی برگه های رای باطل ولی جزو آرای ماخوذه محسوب و مراتب در صورت جلسه قید و آرای مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد:
● آرای غیر قابل خواندن
آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده باشد.
آرایی که سفید به صندوق ریخته شده باشد.
در موارد ذیل نیز با تایید هیئت نظارت یا نماینده وی برگه های رای باطل و جزو آرای ماخوذه محسوب نشده و مراتب در صورت جلسه قید و آرای مذکور ضمیمه صورت جلسه می شود.
ـ صندوق فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد.
ـ آرا زاید بر تعداد تعرفه باشد.
ـ آرای کسانی که به سن قانونی رای دادن نرسیده باشند.
ـ آرایی که با شناسنامه افراد فوت شده یا غیر ایرانی داده شده باشد.
ـ آرایی که با تقلب و تزویر(در تعرفه ها، آرا، صورت جلسات، شمارش) به دست آمده باشد.
ـ آرایی که با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده باشد.
ـ آرای تکراری
ـ آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد.
ـ آرایی که از طریق تهدید به دست آمده باشد.
قبل از شروع رای گیری باید در حضور نماینده یا نمایندگان هیئت نظارت، صندوق های خالی بسته و ممهور به مهر شعبه ثبت نام و اخذ رای شود و در صورت جلسه ای که قبل از شروع رای گیری انتخابات توسط اعضای صندوق در محل تنظیم می شود، نماینده یا نمایندگان هیئت نظارت شعبه مربوط، تعداد صندوق ها و خالی بودن آن ها را گواهی کنند.وزارت کشور مامور اجرای قانون انتخابات ریاست جمهوری و مسئول صحت جریان انتخابات است و بدین منظور می تواند مامورانی برای بازرسی و کنترل جریان انتخابات به طور ثابت یا سیار به شهرستان ها و بخش ها و شعب ثبت نام و اخذ رای اعزام دارد.
● ارتکاب امور ذیل جرم محسوب می شود:
خرید و فروش رای، تقلب و تزویر در اوراق و تعرفه یا برگ رای یا صورت جلسه، تهدید یا تطمیع در امور انتخابات، رای دادن با شناسنامه جعلی، رای دادن با شناسنامه دیگری، رای دادن بیش از یک بار، اخلال در امر انتخابات، کم یا زیاد کردن آرا یا تعرفه ها، تقلب در رای گیری و شمارش آرا، رای گرفتن با شناسنامه کسی که حضور ندارد، توصیه به انتخاب کاندیدای معین از طرف اعضای شعبه اخذ رای یا هر فرد دیگر محل صندوق رای به رای دهنده، تغییر و تبدیل، جعل، بودن یا معدوم کردن اوراق و اسناد انتخاباتی از قبیل تعرفه و برگ رای و صورت جلسات و تلکس و تلفنگرام ها و تلگراف ها، باز کردن یا شکستن قفل محل نگهداری و لاک و مهر صندوق های رای بدون مجوز قانونی، جابه جایی، دخل و تصرف یا معدوم کردن اسناد انتخاباتی بدون مجوز قانونی، دخالت در امر انتخابات با سند مجعول، ایجاد رعب و وحشت برای رای دهندگان یا اعضای شعب ثبت نام و اخذ رای با اسلحه یا بدون اسلحه در امر انتخابات و دخالت در امر انتخابات با سمت مجعول یا به هر نحو غیر قانونی.
● شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان:
انتخاب شوندگان هنگام ثبت نام باید از رجال مذهبی و سیاسی، ایرانی الاصل، تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا، مومن و متعقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور باشند.تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران، ورود به سن ۱۶ سالگی و نداشتن جنون از شرایط انتخاب کنندگان است.
● تبلیغات:
به منظور تضمین برخورداری یکسان نامزدهای ریاست جمهوری از امکانات دولتی کمیسیونی به نام کمیسیون بررسی تبلیغات انتخاب در وزارت کشور و بنا به دعوت وزیر کشور تشکیل می شود.
نامزدهای ریاست جمهوری که صلاحیت آنان توسط شورای نگهبان تایید و اسامی آن ها از طرف وزارت کشور اعلام می شود، حق دارند به طور مساوی از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برای معرفی و ارائه برنامه های خود استفاده کنند.
ترتیب و تنظیم برنامه تبلیغات نامزدهای انتخاباتی از طریق صدا و سیما به عهده کمیسیون بررسی تبلیغات می باشد.فعالیت های انتخاباتی در مرحله دوم از تاریخ اعلام رسمی نتایج قطعی آرای مرحله اول شروع و تا ۲۴ ساعت قبل از اخذ رای مرحله دوم ادامه خواهد یافت.انجام هر گونه فعالیت تبلیغاتی از تاریخ اعلام رسمی اسامی نامزدها له یا علیه نامزدهای ریاست جمهوری از میز خطابه نماز جمعه یا هر وسیله دیگری که جنبه رسمی و دولتی دارد.فعالیت کارمندان در ساعات اداری و همچنین استفاده از وسایل و دیگر امکانات وزارت خانه ها و ادارات، شرکت های دولتی و موسسات وابسته به دولت ممنوع بوده و جرم شناخته می شود.داوطلبان ریاست جمهوری و طرف داران آنان در تبلیغات انتخاباتی به هیچ وجه مجاز به هتک حرمت و حیثیت نامزدهای انتخاباتی نمی باشند و متخلفان طبق مقررات مجازات خواهند شد.
● شکایت و نحوه رسیدگی:
اعلام نتایج رسیدگی به شکایت انتخابات ریاست جمهوری از طریق رسانه های گروهی از اختیارات شورای نگهبان است.شورای نگهبان یک هفته و در صورت ضرورت حداکثر ۱۰ روز پس از دریافت نتیجه انتخابات ریاست جمهوری نظر قطعی خود را نسبت به انتخابات انجام شده به وزارت کشور اعلام و وزارت کشور از طریق رسانه های گروهی نتیجه نهایی را به اطلاع مردم خواهد رساند.شکایاتی که در جریان انتخابات به هیئت اجرایی تسلیم می شود مانع از ادامه کار انتخابات نبوده و در موعد رسیدگی به شکایات مورد بررسی قرار خواهد گرفت.هیئت اجرایی پس از بررسی شکایت و گزارش ها چنان چه تشخیص دهد امور انتخابات در یک یا چند شعبه از جریان عادی خارج شده و صحیح انجام نگرفته است و باتایید شورای نگهبان، انتخابات شعبه مزبور را باطل اعلام می کند.
● مجازات
مجازات کسی که با اتخاذ سمت مجعول در انتخابات دخالت کند ۵۰ ضربه شلاق خواهد بود و هر گاه مرتکب، سندی هم در این باره جعل کرده باشد، مجازات جعل و تزویر را خواهد داشت و چنان چه دخالت وی موثر در سرنوشت انتخابات باشد و مسیر انتخابات یک بخش یا یک شهرستان و یا یک استان را بر هم بزند مرتکب از یک تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.اعضای اداری هیئت اجرایی در صورت تخلف به مجازات کسر حقوق و تا یک سوم از یک ماه تا شش ماه به حکم مراجع صالحه محکوم خواهند شد و در مورد بقیه اعضا محرومیت تا دو نوبت انتخابات از عضویت هیئت های اجرایی و نظارت و شعب اخذ رای می باشد.چنان چه ماموران انتظامی با دستور کتبی فرماندار با بخشدار از امحای اعلانات، عکس ها، پوسترهای منصوبه در تابلوها و اماکن ممنوعه استنکاف کنند به مجازات کسر حقوق تا یک سوم از یک ماه تا سه ماه محکوم می شوند و چنان چه افرادی در حین الصاق دستگیر شوند به مجازات پنج الی پانزده ضربه شلاق محکوم می شوند.مجازات تخلف نشریه، تعطیلی نشریه از یک تا سه ماه خواهد بود و نویسنده مقاله در صورتی که معلوم باشد و مدیر نشریه(در صورتی که نویسنده مشخص نباشد) تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.مجازات تخلف در مواردی که افترایا نشر اکاذیب باشد همان مجازات افترایا نشر اکاذیب است و در غیر موارد فوق مجازات آن تا سه ماه حبس خواهد بود.در اجرای صحیح اصل ۹۹ قانون اساسی و حفظ بی طرفی کامل،ناظران شورای نگهبان موظفند در مدت مسئولیت خود، بی طرفی کامل را حفظ کنند و ابراز جانبداری ناظران از یکی از کاندیداها جرم محسوب می شود.

مودی

منبع : روزنامه خراسان