جماعت منتقد

جماعت‌گرایی یا جامعه‌گرایی ترجمه واژه کمونتاریانیسم است که به یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری منتقد لیبرالیسم سیاسی حاکم بر دوره غرب مدرن که در اواخر قرن بیستم پا به عرصه تفکر سیاسی گذاشته است، اشاره دارد. انتشار کتاب در پی فضیلت اثر مک اینتایر در سال ۱۹۸۱ و لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت اثر مایکل سندل در سال ۱۹۸۲ را می‌توان اعلام موجودیت این جریان تلقی کرد. گرچه پیش از این نیز انتقادات مشابهی کمابیش مطرح شده بود، حتی گاهی عنوان جامعه‌گرا به معنایی شبیه کمونیست به کار رفته بود اما بعد از اینکه سندل عنوان جامعه‌گرایی را درکتاب خود به کار می‌برد به تدریج این جریان فکری نام و نشان شناخته شده‌تر و متمایزتری به عنوان امروزی کلمه پیدا می‌کند.
مسلما نمی‌توانیم بگوییم مجموعه نظریاتی که صاحبان آنها یا منتقدانشان عنوان جامعه‌گرایی را به آن اطلاق کرده‌اند، دیدگاه واحدی را تشکیل می‌دهند اما می‌توان عناصر مشترکی را بین آنها یافت که کانون همه آنها تمرکز بر نقد لیبرالیسم است.
به عبارتی دیگر همه اینها حاصل تلاش کسانی است که به نوعی به برخی تنگناها و بحران‌های سنت لیبرالی حاکم بر دوران مدرن در غرب توجه کرده‌اند و درصدد حل این معضلات برآمده‌اند البته به دلیل برخورداری از بعضی جهت‌گیری‌های مشابه همه را به نحوی متمایز از دیگر نظریات مربوط به دوره مدرن یا پست‌مدرن، تحت این عنوان قرار داده‌اند. کتاب جامعه‌گرایان و نقد لیبرالیسم که به اندیشه‌های سندل، مک اینتایر، تیلور و والزر می‌پردازد توسط جمعی از مترجمان در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی فراهم آمده است. مجموعه مقالاتی که در این کتاب ترجمه شده در شرایطی که امروزه فارسی‌زبانان علاقه‌مند به فلسفه سیاسی با ترجمه‌های متنوعی از متون حاوی تفکرات لیبرال مواجه هستند، مفید فایده است. به‌ویژه اینکه قرابت‌های زیادی میان برخی از انتقادات متفکران جماعت‌گرا و دلمشغولی‌های ما در قبال محدودیت‌های تفکر لیبرال مشاهده می‌کنیم. در میان موضوعاتی که در نقد لیبرالیسم مورد توجه جماعت‌گرایان قرار گرفته چند مورد برجسته در کتاب بررسی شده است از جمله آنان رابطه فرد و جامعه، رابطه حق و خیر، جهانشمولی ارزش‌های لیبرالی و ادعای بی‌طرفی آن می‌باشد که به تفصیل در کتاب مورد بحث قرار گرفته است. مطالعه این کتاب به علاقه‌مندان فلسفه سیاسی معاصر توصیه می‌شود.

امین محمدی‌زاد

منبع : روزنامه کارگزاران