سایهء سنگین نفت گران و وارداتی بر فراز اقتصاد هند

افزایش قیمت نفت طی سال‌های اخیر آثار نامطلوب زیادی را بر اقتصاد هند و سایر کشورهای مصرف‌کننده در حال توسعه داشته است. هند و سایر کشورهای بزرگ مصرف‌کنندهء انرژی، به علت افزایش وابستگی به واردات نفت، در برابر شوک‌های قیمت نفت به شدت آسیب‌پذیر هستند. هند در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد نفت مورد نیاز خود را وارد می‌کند. این در حالی است که کمیسیون برنامه‌ریزی اقتصادی هند پیش‌بینی کرده، وابستگی‌این کشور به واردات نفت در‌اینده‌ای نزدیک به بیش از ۹۰ تا ۹۵ درصد خواهد رسید. دکتر کریت پاریخ ‌عضو کمیسیون برنامه‌ریزی هند در مراسم افتتاح یک کنفرانس انرژی در ‌این کشور تاکید کرده: «در صورتی که قیمت‌های کنونی نفت پایدار بماند وابستگی هند به واردات نفت‌خام از ۷۰ درصد فعلی به حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد افزایش خواهد یافت.»
در همین چارچوب، بانک مرکزی هند در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده، اقتصاد کشورهای در حال توسعه به شدت در برابر شوک‌های نفتی آسیب‌پذیر است. یاگا ونوگوپال رییس بانک مرکزی هند در ‌این باره می‌گوید: «افزایش هزینهء واردات نفت طی سال‌های اخیر موجب کاهش چشمگیر ذخایر ارزی هند شده است.»
از نظر هند، قیمت‌های نفت که به بالای ۸۲ دلار در هر بشکه افزایش داشته تاثیر بسیار بالایی بر کشورهای در حال توسعه دارد و تنها راهکار ‌این است که اوپک تولید خود را افزایش دهد بنابراین هند از سازمان کشورهای صادرکنندهء نفت (اوپک) درخواست کرده تولید نفت را افزایش دهند. به گفتهء دکتر کریت پاریخ، کشورهای بزرگ مصرف‌کنندهء نفت مانند هند تلاش‌های خود را برای تامین منابع جایگزین انرژی افزایش داده‌اند که‌ این موضوع برخلاف منافع سازمان اوپک خواهد بود.
هند از اوپک خواسته است با افزایش تولید نفت‌خام مانع از رشد بی‌رویهء قیمت نفت در بازارهای جهانی شود.
از طرف دیگر از آن‌جا که افزایش قیمت نفت فشار مالی زیادی به هند و سایر مصرف‌کنندگان بزرگ به خصوص کشورهای در حال توسعه وارد می‌کند.
بنابراین کارشناسان اقتصادی هند خواستار توجه و سرمایه‌گذاری بیش‌تر دولت برای دستیابی به انرژی‌های جایگزین هستند. یکی از این انرژی‌های جایگزین گاز است که هند در تلاش است تا ان را از کشورهایی نظیر قطر و ایران وارد کند اگر چه اختلافات ایران و آمریکا و تلاش هندی‌ها برای همکاری استراتژیک با آمریکا و به کارگیری آن برای تحت فشار قرار دادن پاکستان به عنوان یک رقیب قدیمی مانع از پیشرفت مذاکرات ایران، هند و پاکستان در این زمینه شده و نوعی دوگانگی رفتاری هندی‌ها را در این پروژه باعث شده است. از یک طرف هند اعلام کرده برای پیگیری پروژه خط لولهء صلح در انتظار مشخص شدن آیندهء سیاسی پاکستان است و از طرف دیگر اعلام کرده که از مذاکرات خط لولهء صلح کنار نخواهد کشید.
مقامات هند اعلام کرده‌اند که منتظرند فضای سیاسی پاکستان شفاف شود تا مذاکرات با‌ این کشور برای حق‌ ترانزیت خط لوله صلح را ادامه دهند. هندی‌ها می‌گویند که وزارت نفت‌ این کشور زمان زیادی پیش از مذاکرات تهران، به ‌ایران و پاکستان اعلام کرده بود که در ‌این مذاکرات حاضر نخواهد بود و هند از نزدیک با دو کشور دیگر حاضر در پروژه در تماس است. از طرف دیگر هندی‌ها می‌گویند هند همچنان بخشی از پروژهء خط لولهء صلح است و انتظار می‌رود مذاکرات سه‌جانبهء خط لوله تا پایان اکتبر (اوایل آبان) برگزار شود.
بنابر این در حالی که‌ ایران و پاکستان توافق کرده‌اند قرارداد خط لولهء صلح را تا ماه آینده به امضا برسانند، هند تاکید دارد که همچنان بخشی از‌این پروژه است، ولی به نتیجه رسیدن قرارداد همچنان به توافق با پاکستان برای حل مساله‌ترانزیت بستگی دارد.
ام.اس سرینیواسان معاون وزیر نفت هند در این خصوص می‌گوید: «ما هرگز نگفته‌ایم از پروژه خط لولهء ایران پاکستان هند خارج می‌شویم; ما واردات گاز از ‌ایران را از طریق خط لولهء صلح پیگیری می‌کنیم.»
علاوه بر خط لولهء صلح، اخیرا هند یک قرارداد برای خرید سالانه دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن ال.ان.جی در مدت ۲۵ سال با اکسون موبیل امضا خواهد کرد. رییس شرکت پترونت هند پیش‌بینی کرد که عرضهء گاز از این پروژه به هند از پایان سال ۲۰۱۲ آغاز شود. طبق این طرح، ال.ان.جی وارداتی از استرالیا در پایانهء «کوچی» با ظرفیت سالانه پنج میلیون تن در ایالت «کرالا» در جنوب هند تبدیل به گاز می‌شود. انتظار میرود که این پایانه تا اواسط سال ۲۰۱۱ به بهره‌برداری برسد. داسگوپتا رییس پترو نت می‌گوید: «در ماه نوامبر با مقام‌های شرکت اکسون موبیل دیدار می‌کنیم تا دربارهء قیمت گاز بحث کنیم و امیدواریم قرارداد نهایی را در ماه ژانویه یا‌ترجیحا تا پایان ماه ژوئن به امضا برسانیم.»
شرکت آمریکایی «شورون» ۵۰ درصد سهام پروژهء گورگون استرالیا را در اختیار دارد و اکسون موبیل و «رویال داچ شل» نیز هر کدام ۲۵ درصد سهام آن را دارند. پترونت همچنین در حال انجام مذاکراتی با شرکت شورون در خصوص خرید ال.ان.جی از سهم این شرکت در پروژهء گورگون استرالیا است.
پترونت هند علاوه بر خرید ال.ان.جی از بازار تک محموله، بتازگی قراردادی برای خرید یک میلیون و ۲۵۰ هزار تن ال.ان.جی از پروژهء «راس گاز» قطر پیش از پایان ماه مارس ۲۰۰۸ امضا کرده است. راس گاز همچنین در قالب یک قرارداد بلندمدت سالانه پنج میلیون تن ال.ان.جی برای هند تامین می‌کند که حجم آن از سال ۲۰۰۹ به هفت میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال افزایش خواهد یافت.

اردشیر گراوند

منبع : روزنامه سرمایه