دستور زبان پاها

● درباره «تاداشی سوزوکی»
تاداشی سوزوکی ، کارگردان و نظریه پرداز ژاپنی تئاتر (۱۹۳۹). سوزوکی در مقام کارگردان، مربی، طراح فضا و نظریه پرداز، فعال تئاتر و نویسنده یی بینافرهنگی (Intercultural) هویتی ترکیبی دارد.
او تعداد بسیار زیادی پرفورمنس کارگردانی کرده است که بسیاری از آنها در سرتاسر جهان با استقبال بی نظیری مواجه شده اند. از این میان می توان به اجرایی از او با نام «زنان تروایی» که با نقش آفرینی کایوکو شیرا ایشی در نقش نخست در سال ۱۹۷۷ به اجرا درآمد و همچنین نمایش «باکائه ها» (۱۹۷۸) اشاره کرد.
خلق و پردازش نظری نظام آموزشی وی(The Suzuki method) چه بسا مهمترین رهاورد او برای پرفورمنس قرن بیستم است. این متد در ادراک حرفه یی اجراگر و اینکه اجرا کردن اصولاً چیست تحول ایجاد کرد. متد سوزوکی هم اکنون در دانشگاه ها و مدرسه های تئاتری متعددی در امریکای شمالی در دوره های دائمی آموزشی در لندن و استرالیا تدریس می شود. سوزوکی همچنان که به طور ثابت، با کمپانی SCOT کار می کند تولیداتی را نیز با همکاری بازیگرهای استرالیایی و امریکایی کارگردانی کرده است.
برای مثال وی در اجرای «دیونیزوس» (۱۹۹۲) بازیگرهای امریکایی و ژاپنی را در هم ادغام کرد و کار را به دو زبان ژاپنی و انگلیسی به اجرا درآورد. سوزوکی به مثابه کارگردانی آسیایی به یاری این قبیل پروژه ها و به ویژه به مدد کتاب خویش «راه بازیگری» (۱۹۸۶) که ترجمه یکی از بیست کتابی است که از او به زبان ژاپنی منتشر شده، دستاوردی چشمگیر و بدیع برای مباحث بینافرهنگی به ارمغان آورده است.
وی برای ادای دین به بینش میان فرهنگی (cross-cultural) خویش با «آن بوگارت» کارگردان امریکایی به همکاری پرداخت و با مشارکت وی موسسه SITI را در سال ۱۹۹۲ تاسیس کرد. متد آموزشی این موسسه آمیخته یی است از تکنیک نظری بوگارت(فلسفه حرکت) و متد سوزوکی (قواعد سخت گیرانه بدن و صدا برای بازیگرها). این روش ترکیبی به بازیگرها اجازه می دهد که توانایی های ادراک و قدرت های بدن انسان را بازیابند و برای بیانی تئاتری ابزاری تاثیرگذار بیافرینند. گروه تئاتر بوگارت امروزه- اگرچه جدا از سوزوکی- یکی از کمپانی های پیشرو تجربه گرا در ایالات متحده است که هنوز از متد آموزشی سوزوکی استفاده می کند.
سوزوکی گونه های متنوعی از پرفورمنس را تجربه کرد؛ از قطعات اساساً کلاسیک تا نمایش های پرشکوه و تجملی در فضاهای روباز همراه با آتش بازی. کلاژ کردن متون اروپایی و تلفیق و همنشین کردن شگفت انگیز عناصر مختلف ، فرم غالب کارهای این کارگردان و نظریه پرداز آسیایی است.
البته شیوه سوزوکی در آمیزش منابع چندگانه غربی و شرقی نه فقط در فضاهایی که ایجاد می کند که در نوع موسیقی و طرح صحنه یی که به کار می بندد نیز مصداق دارد. برای مثال در نمایشی که در روستای توگا در فضایی باز به اجرا درآمد، سوزوکی معماری تئاتر یونان باستان را با المان هایی از صحنه تئاتر نو(Noh theatre) ژاپن ترکیب کرد.
در اجراهای او گزیده یی از متون نویسندگان غربی همچون ساموئل بکت و آنتوان چخوف در کنار ترانه های پاپ امروزی ژاپنی قرار می گیرند. شیوه (Style) سوزوکی، شیوه یی کارگردانی محور، التقاطی و پست مدرن است که در متد آموزشی سخت گیرانه وی ریشه دارد، متدی که بر «دستور زبان پاها» (The grammar of feet) تمرکز یافته است. این متد تا اندازه یی از فرم های سنتی نو (Noh) و کابوکی (kabuki) مشتق شده است. دستور زبان پاها از شیوه های راه رفتن و حرکت هایی استفاده می کند که محور آنها در نیمه تحتانی بدن است.
این روش طاقت، بنیه و تمرکز اجراگر و همچنین انعطاف پذیری بدنی، قدرت عضلانی و حساسیت فضایی و مکانی وی را می آزماید، او را به چالش می گیرد و محکم و استوارش می کند و آنچه را که سوزوکی«انرژی حیوانی» (animal energy) می نامد در اجراگر به وجود می آورد. به باور سوزوکی اجراگرها نیازمند کشف نیروی بالقوه بدن خویش هستند. نیرویی که به نام ترقی و تمدن از آن غفلت شده و نادیده انگاشته شده است.
به اعتقاد او تئاتر باید به ذخایر غیرالکترونیکی خود- مانند آنچه در فرم های پیشامدرن مثل تئاتر نو یا صحنه های الیزابتن رخ می دهد- بازگردد. سوزوکی با برگزار کردن تمرین ها و اجراهای خود در محل خارج از کلانشهر توکیو این باور خود را پی گرفت. او از سال ۱۹۷۶ در روستای کوچک توگا، در میان کوه های سر به فلک کشیده و دورافتاده ژاپن جایی که نخستین فستیوال تئاتر ژاپن را در سال ۱۹۸۲ در آن محل برگزار کرد مستقر شده است. پارک هنرهای توگا (The Toga Arts park) ترکیبی از فضاهای مختلف تئاتری را در خود جای داده است.
این فضاها شامل سالن تئاتر نو به شکل خانه یی روستایی و آمفی تئاتری روباز مشرف به دریاچه است. سوزوکی از اواخر دهه ۱۹۹۰ تحت حمایت فستیوال تئاتر المپیک- که خود نیز از موسسان آن است- به سفرهای دور دنیای خود ادامه می دهد. وی به همان اندازه که سلطه ناتورالیستی و روان شناسی محور بازیگری غربی را به چالش گرفت تئاتر مدرن ژاپنی را نیز تجربه کرد و به آن قدرت و توان بخشید. تاداشی سوزوکی درام های اروپایی بسیاری را با استفاده از سنت ها و شیوه های پرفورمنس آسیایی کارگردانی کرده است.

ترجمه و تلخیص؛ آزاده شاهمیری
منبع؛
Allain , paul and jen harvie(۲۰۰۶) the routledge companion to theatre and performance.

منبع : روزنامه اعتماد