مدیریت هچری و مرحله نوزادگاهی برای تولید میگوی آب شیرین در شرایط آب و هوایی معتدل

هچری میگوی آب شیرین ( ماکروبراکیوم روزنبرگی ) در آب و هوای معتدل ، نوعی فعالیت است که در آبهای سبز راکد و نیز آبهای در جریان بصورت متداول در دنیا مشاهده نمی شود.اغلب هچری های میگوی آب شیرین در آب و هوای معتدل در نقاط دور دست ( نقاط مرزی ) قرار گرفته اند . از آنجاییکه برای پرورش لارو میگوی آب شیرین، آب لب شور با ۱۲ قسمت درهزارشوری مورد نیازمیباشد معمولاً درهچری ها جهت تولیدتجاری لارو ، ازمخلوط نمک دریا استفاده می شودکه این می تواند درصد زیادی از هزینه های هچری را شامل شود.با توجه به هزینه های بالا در حدود ۴۵-۳۰ دلار جهت تهیه ۱۰۰۰ لیتر آب لب شور که بطور مصنوعی تولید می شود، بیشتر هچری های آب و هوای معتدل از آب صفر درجه که با سیستمهای آب تازه وآب برگشتی در محیط های بسته مبادله می شوند، استفاده می کنند.استفاده از برگشت آب بطور متوالی و ازمیان فیلترهای مکانیکی و بیولوژیکی به حذف جامدات و ضایعات نیتروژنی کمک می کند. موفقیت در این کار بطور عمده به طراحی مناسب هچری ها و مهارتهای مدیریتی گردانندگان آن، بستگی دارد. دراین سیستمها لازم است که همه چیز برای میگوها در طول مدت تکثیر از جمله روشنایی، مواد غذایی، اکسیژن، کنترل دما و دفع مواد زاید، مهیا باشد. بعلاوه ایجاد سیستمهای پشتیبانی اضطراری و هشدار دهنده، جهت تامین الکتریسیته و استفاده از سیستم برگشت آب (بهره برداری مجدد از آب) ، جهت هوادهی بسیار ضروری است که می توان با ایجاد این تمهیدات، مانع از بروز زیانهای فاجعه آمیز گردید.
ظرفیت ذخیره ماهیان مولد و نگهداری آنها:
ماهیان مولد جهت ذخیره سازی،از استخرهایی که درپاییز برداشت میگوی آنها انجام می شود، انتخاب می گردند . مولدین درمخازن نگهداری ، که نسبت نرها به ماده ها ،۳ به ۷ می باشد ، ‌ذخیره می شوند. در طول زمستان ، مولدین در داخل مخازن دارای سیستم برگشت آب با دمای۲۶ درجه سانتیگراد، نگهداری می گردند. در مخازن نگهداری ، سازه های مصنوعی ایجاد می گردد که با ایجاد یک متر مربع از این اشکال مصنوعی، می توان ۱۰ قطعه مولد را ذخیره سازی نمود. در یک مخزن ۳۸۰۰۰ لیتری با ایجاد سازه های مصنوعی می توان تقریباً ۴۵ کیلوگرم میگوی مولد را نگهداری نمود. از شهریورماه ( سپتامبر ) تا آذر ماه (دسامبر)، میگوهای ذخیره شده ، با جیره غذایی که دارای ۳۲ در صد پروتئین میباشد، تغذیه میشوند ( تقریباً یک در صد وزن بدن) . یک ماه قبل از هچ ( تفریخ تخمها )، ماهیان مولد با غذاهایی که کیفیت خوبی داشته و درصد پروتئینی بالایی دارند ، تغذیه می شوند .جیره غذایی میگوی خانواده پناییده در این زمان ۲-۵/۱ درصد وزن کل بدن می باشد . این جیره مولدین ، سطوح بالایی ازاسیدهای چرب اشباع نشده را دارا می باشد که در هرم انرژی ، در سطح بالایی قرار دارد . ماهی خرد شده ( تکه تکه) ، اسکویید و کبد گاو می تواند ، بعنوان جیره غذایی تکمیلی مورد استفاده قرارگیرد.
مرحله هچری :
درحدود اواسط بهمن ماه (فوریه )ماهیان مولد ازمخازن نگهداری ، جمع آوری شده و به هچری معرفی می گردند . ماده های رسیده با تخمهای به رنگ قهوه ای تا خاکستری از آبهای شیرین جدا شده و سازش آنها با آب لب شور۱۲ قسمت در هزار ، چندین ساعت بطول می انجامد . ماده ها را بطور جداگانه در ظروف سوراخدار جای داده وسپس آنها را درمخازن هچ (تفریخ تخم ) ۵۰۰ لیتری ،قرار می دهند . پس از دو روز، تخمها هچ شده ،سپس ماده ها جداسازی می گردند . مولدین پس ازهچ شدن تخمهایشان ، به مخازن برگردانده می شوند . این در حالیست که تخمهای ریخته شده توسط مولدین، دردیگرمخازن هچری قرار داده میشود . ماده های رسیده از آب شیرین جدا می گردند و تطابق آنها با آب لب شور ۱۲ قسمت در هزار ، چندین ساعت بطول می انجامد.پس از گذشت دو روز از تفریخ تخمها ، لاروها با ظرفیت ۳۰۰-۲۰۰ قطعه در لیتر در مخازن هچری نگهداری میشوند . لاروها بمدت ۱۰-۷ روز در مخازن هچ باقی می مانند، آنها براساس نمودارارایه شده توسط دانشگاه ایالتی - می سی سی پی - دوباردر روز با آرتمیا تغذیه میشوند.سپس لاروها به مخازن بزرگتربا گنجایش۴۵۰۰-۳۰۰۰ لیترآب منتقل می شوند ، این در حالیست که ظرفیت نگهداری لاروها ، به مقدار ۱۰۰-۴۰ قطعه در هر لیتر، کاهش می یابد.برخلاف میگوهای بالغ که اجتماعات کفزی ته آب را تشکیل می دهند ، لارو میگوها ، جزو موجودات معلّق پلاژیک ستون آب می باشد . در مخازن بزرگتر ، آنها برای زنده ماندن ، از آرتمیا و جیره غذایی تکمیلی که شامل تخم ( تخم مرغ پودر شده ) ، ماهی ، ویتامینها ، مواد معدنی ،روغن کبد ماهی و مواد چسبنده می باشد ، استفاده میکنند . پس از تقریبا ً ۳۰ روز ، اغلب لاروها از کلیه مراحل لاروی عبور کرده و در حالیکه تغییر شکل داده اند به پست لارو تبدیل می شوند . پست لاروها شکل مینیاتوری میگوهای بالغ بوده که زندگی پلاژیک آنها در ستون آب طولانی نیست ، آنها پس از مدتی کفزی شده و اغلب همه چیز خوار می شوند . زمانیکه تقریباً ۹۵% از لاروها به پست لارو تغییر شکل پیدا کردند ،همه گروه به آرامی با آب شیرین سازش یافته و در مخازن ۳۸۰۰۰-۳۸۰۰ لیتری نرسری ( نوزادگاهی ) ، شروع به حرکت می نمایند .پست لاروهایی که شکل گرفته و دارای وزن می باشند، در مخازن لاروی ذخیره می گردند.در مرحله نرسری ، پست لاروها در مخازن، ذخیره می گردند (در این مخازن ، ساختارهای مصنوعی ایجاد شده و پست لاروها با جیره غذای کنسانتره تغذیه می شوند). بدلیل اینکه فصل رشد میگوی آب شیرین در نواحی معتدل محدود می باشد ، اغلب از پست لاروهای ۶۰-۴۵ روزه جهت پرورش در استخرها استفاده می شود .مرحله نرسری ( نوزادگاهی ):
مرحله نرسری مرحله حد واسط بین هچری و استخرهای پرورشی است . پست لاروها در داخل ساختمانهای دارای پوشش عایق یا شبیه گلخانه ها به مدت ۶۰-۴۵ روز نگهداری می شوند . درجه حرارت مخازن نگهداری در طول مدت مرحله نرسری ، باید ۳۰- ۲۶ درجه سانتی گراد باشد . پست لاروها ، به تعداد ۴۰۰- ۲۰۰ قطعه در هر متر مربع از ساختارهای مصنوعی ایجاد شده ، نگهداری می شوند. ساختارهای مصنوعی از تورهای پرنده گیری (شكار پرنده) با چشمهٔ یك سانتی مترساخته می شوند و توسط قابهای p.v.c نگهداری( پشتیبانی) می گردند . در این مرحله، پست لاروها با جیره غذایی كنسانتره ( تجاری) تغذیه می گردند .( غذای كرامبل، سایز ۱ یا ۲ ) .
استخرهای ذخیره سازی:
در مناطق معتدل ، ذخیره سازی استخرها برای تولید ، از اواخر اردیبهشت یا اوایل خرداد با میگوهای جوان مراقبت شده (۶۰-۴۵ روزه ) با میانگین وزن ۵/۰-۳/۰ گرم انجام میشود . میگوهای جوان بزرگتر ؛ نسبت به شكارچی ، همجنس خواری و شرایط متغیر محیطی در استخرهای پرورشی ، مقاومت بیشتری در مقایسه با پست لاروهای جوانتر ، دارند .همچنین در مناطق معتدل ، فصل رشد میگو ( دوره پرورش ) بطور نسبی كوتاه می باشد ( ۱۳۰-۱۱۰ روز ) .درصد بالای موفقیت در امر پرورش، به تولید میگوی بازار پسند، بستگی دارد . پس پرورش ، زمانی سود آورخواهد بود كه ذخیره سازی استخرهای پرورشی با میگوهای بزرگتر انجام شود .قبل از ذخیره سازی استخرهای پرورشی ، میگوهای جوان باید نسبت به شرایط دمایی (درجه حرارت) و PH (اسیدیته ) استخرها ، آداپته شوند . تخمین تعداد میگوهای جوان ، كه باید ذخیره شوند بر اساس شمارش پست لاروها و وزن آنها كه چندین بار نمونه گیری می شوند، انجام می گیرد وبا توجه به وزن حجمی آنان به استخرهای پرورشی ، تخصیص می یابد .
مقایسه تولید میگوهای خانواده پناییده با میگوی آب شیرین ( ماكرو براكیوم روزنبرگی ) :
تولیدات هچری ماكرو براكیوم روزنبرگی نسبت به تولیدات هچری میگوهای پناییده ، كاملاً متفاوت می باشد .
ماده های ماكرو براكیوم روزنبرگی ، تخمهای خود را تا زمانیكه تخم ریزی انجام شود ، در شكم خود نگهداری
می كنند در حالیكه ، میگوهای پناییده تخمهای بارور شده خود را بطور تصادفی در محیط پخش می نمایند .
به عنوان نمونه ، لاروهای پناییده پس از ۱۱-۹ روز پس از تخم ریزی به پست لارو تبدیل می شوند در حالیكه درماكرو براكیوم روزنبرگی این عمل ۳۰-۲۵ روز بطول می انجامد . اغلب استخرهای پرورشی در مناطق گرمسیری مستقیماً تولیدات هچری ها ( پست لاروهای پناییده ) را در استخرهای پرورشی ، ذخیره می كنند یا از پست لاروهایی كه مدت ۱۸-۸ روز از مرحله پست لاروی آنها طی شده باشد ، استفاده می نمایند . با توجه به اینكه فصل رشد در مناطق معتدل محدود می باشد در پرورش ماكرو براكیوم روزنبرگی از پست لاروهایی كه ۶۰-۴۵ روز از آنها مراقبت شده باشد، استفاده می شود .دوره لاروی طولانی تر در ماكرو براكیوم روزنبرگی ، این نتیجه را در بر دارد كه با توجه به تغذیه از آرتمیای بیشتر و استفاده از جیره غذایی تكمیلی ، به نگهداری لاروها در مخازن بزرگتر نیاز می باشد و از طرفی این نتیجه نیز بدست آمده كه هزینه تولید میگوی روزنبرگی و خطرات آن ، بیشتر از تولیدات خانواده پناییده می باشد.این در حالیست كه در تولیدات هچرهای متراكم پناییده ، به تولید میكرو آلگ نیازی نیست . در حالیكه در تاسیسات هچری میگوی آب شیرین ، تولید میكرو آلگ ، ضروری می باشد .نگهداری ماهیان مولد روزنبرگی در طول ماههای سرد زمستان می تواند هزینه و خطرات زیادی داشته باشد ، وجود جیره غذایی كنسانتره ( تجاری) برای لارو ماكرو براكیوم روزنبرگی تایید نشده است ، بنابراین هچری ها برای تولید، باید ازجیره های غذایی تكمیلی دست ساز استفاده نمایند ، كه این كاری پیچیده و تجربه ای گران قیمت خواهد بود .
مترجم : رضا ابتكاری – كارشناس آموزش و ترویج اداره كل شیلات استان تهران

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران