دوشنبه, ۱۴ خرداد, ۱۴۰۳ / 3 June, 2024
مجله ویستا
آموزش و پرورش ایران و تغییر رویکرد
اخیراً یکی از مدیران ارشد آموزش و پرورش در هفته پژوهش، اعلام داشتند: «اگر ما بتوانیم در آموزش و پرورش، فضایی را ایجاد کنیم که رویکرد آموزشی غالب به رویکرد فرهنگی- تربیتی تبدیل شود و بیش از انتقال معلومات و محفوظات در جست وجوی تقویت مهارتها و اصلاح نگرشها در کودکان و نوجوانان باشیم، قطعاً با خمیرمایه استعدادی که در فرزندان این مرز و بوم هست و تاریخ هم قوت آن را اثبات کرده است، به راحتی می توان پرسشگری را در کشور، بیش از پیش نهادینه کرد.»
تردیدی نیست این سخنان، بیانگر نگاه آسیب شناسانه و دردمندانه به آموزش و پرورش است. عدم تناسب توانایی ها و مهارتهای دانش آموزان پس از دریافت دیپلم با نیازها و انتظارات جامعه عدم انتقال مهارتهای زندگی به دانش آموزان در طول زمان یادگیری- یاددهی و عدم مجال برای اندیشیدن و پرسشگری آنان، اشاعه شیوه آموزشی حافظه مدارانه برنامه درسی و تأثیر آسیب زای کنکور در فرایند تعلیم و تربیت - خصوصاً در دوره آموزش متوسطه و پیش دانشگاهی- از واقعیت های تلخ امروز آموزش و پرورش است.اما پرسش اساسی این است: ریشه این معضلات و مشکلات کجاست؟ آیا به راستی تغییر«رویکرد آموزشی» به«رویکرد فرهنگی - تربیتی »منجر به کاهش یا رفع این چالش ها خواهد شد؟ آیا این نظریه، حاوی نکته ای تازه و بدیع است یا خیر؟ آن چه در پی می آید کوششی است در جهت پاسخگویی شتابزده به این پرسش ها.
●اندیشه های صاحبنظران در تبیین اهداف آموزش و پرورش
« فروبل»، دانشمند آلمانی (۱۷۸۲- ۱۸۵۲ میلادی) در حالی که تربیت را« رشد دادن قوای پنهانی که طبیعت در نهاد طفل به ودیعه گذاشته است »می داند، به« بار آوردن طفل در اجتماع و برای زندگی در جامعه »اعتقاد دارد. در حقیقت، او به هدف اجتماعی تعلیم و تربیت تأکید کرده است.به نظر«پستالژی »، مربی و معلم برجسته سوئیسی (۱۷۴۶_ ۱۸۲۷ میلادی)، تربیت یعنی:«رشد طبیعی و تدریجی و متناسب تمام قوا و استعدادهایی که در وجود طفل پنهان است.»
«ابوعلی سینا »، دانشمند و فیلسوف بزرگ مسلمان، برای «تربیت فرد » اهمیت بسیاری قائل شده و معتقد است:«اولاً باید به تربیت اخلاقی اهمیت دارد، ثانیاً باید ذوق و عشق طفل را در انتخاب شغل مراعات کرد، ثالثاً در موقع تحصیل از تربیت بدن و حفظ صحت او نباید غفلت نمود.»
« خواجه نصرالدین طوسی »، دانشمند و فیلسوف بزرگ ایرانی، در کتاب «اخلاق ناصری »با مطرح کردن برخی ابعاد تربیت، همچون: تأدیب و ریاضت اخلاق، آموختن سنن و وظایف دین، سواد و اخبار و اشعار، یاد دادن آداب زندگی و آموختن پیشه و شغل؛ هدف تعلیم و تربیت را در«تربیت فرد» می بیند و قهراً بهبود جامعه را از راه کوشش برای ساختن شهروندان خوب دنبال می کند.
« کارلسن »، وزیر وقت آموزش و پرورش و فرهنگ سوئد، در کتاب« آموختن برای زیستن »- که در سال ۱۹۷۵ میلادی توسط یونسکو منتشر شده، آورده است:«هدف آموزش و پرورش، آن است که به هر فرد امکان دهد تا برای شکوفا ساختن استعدادها و ذوق های خود آزادانه بکوشد.»
علاوه بر این نظریات، اندیشه های دانشمندان بزرگ در حوزه آ موزش و پرورش، مانند«جان لاک»(۱۶۳۱-۱۷۰۴ میلادی)،«ژان ژاک روسو »(۱۷۱۲- ۱۷۷۸ میلادی)،«جان دیویی »(۱۸۵۹- ۱۹۵۱ میلادی)، و... گواه این واقعیت است که یکی از اهداف جدی سیستم های گوناگون آموزش و پرورش در جهان،«یادگیری برای زندگی »و تأکید بر اهمیت آموختن مهارتهای زندگی و جنبه های فرهنگی- تربیتی دانش آموزان است.
بدیهی است به دلیل تفاوتهای آشکار که در مبانی فلسفه نظری، شرایط اجتماعی، ارزش ها، باورها ، عادتها، نحوه زندگی، اقتصاد و... در جوامع گوناگون، در ترسیم محتوا و شیوه تحقق اهداف، اختلافهای فراوانی وجود داشته باشد. اما نقطه مشترک، تأکید همگان بر اهمیت«ایجاد ارتباط بین برنامه آموزش و پرورش با واقعیت های زندگی دانش آموزان» است.
●چشم انداز آینده و بررسی موشکافانه
اشاره اجمالی به سیر فکری در تبیین هدفهای آموزش و پرورش و بررسی موشکافانه واقعیت های تلخ و شیرین آموزش و پرورش ایران، بیانگر چند نکته است:
۱. تغییر رویکرد از«رویکرد آموزشی »به رویکرد فرهنگی - تربیتی» ، نکته و ایده جدیدی نیست و پیشه تاریخی آن به چند قرن بازمی گردد؛
۲. مجموع رویکردها و هدفهای آموزش و پرورش، صرفاً بخشی از ورودیهای سیستم آموزش و پرورش قلمداد می شد بنابراین تا سایر اجزای ورودی سیستم، فرایند عملیات سیستم و ارزشیابی خروجی سیستم، به دقت و جامعیت و واقع بینی علمی و تحلیلی ملاحظه نشود، اتفاق خاصی در کلان آموزش و پرورش رخ نخواهد داد.
۳. پررنگ ساختن رویکرد فرهنگی - تربیتی به قیمت کمرنگ ساختن رویکرد آموزش، جز تشدید حساسیت و توهم جدایی آموزش از پرورش در فضای روانی آن، هیچ تأثیر دیگری نخواهد داشت.
۴. عینیت بخشیدن به «تقویت مهارتها و اصلاح نگرشها در کودکان و نوجوانان» و «نهادینه ساختن پرسشگری» - که یکی از انواع مهارت های زندگی است- نیاز به برنامه ریزی جامع، روشمند و آینده گرایانه دارد. قطعاً این برنامه «به راحتی» تحقق نخواهد یافت و طی یک برنامه حداقل «میان مدت» و به «تدریج» اجرا خواهد شد.
۵. با توجه به چالش ها و واقعیت های متن آموزش و پرورش، باید با یک نگرش سیستمی و همه جانبه علمی، با اصلاح زیرساخت های مدیریتی، به مؤلفه های اساسی آن، همچون: طراحی و برنامه ریزی کلان (مثلاً سند ملی آموزش و پرورش)، اصلاح مدیریت منابع انسانی (انگیزش، آموزش و توسعه)، بازنگری در اقتصاد و برنامه ریزی مالی- اداری آن، اصلاح سیستم آموزشی (منابع آموزشی، شیوه های یادگیری- یاددهی معلمان، فضاهای مدارس، استفاده مناسب از تکنولوژی آموزشی و IT)، اصلاح حوزه پژوهش (ایجاد یکپارچگی و کاربست)، ترسیم الگوی مناسب برای تغییر و اصلاح رفتار دانش آموزان در یک برنامه جامع و استفاده از همه ظرفیت های ملی، اصلاح شیوه ارزشیابی و معضل کنکور و... پرداخت.
قطعاً ریشه یابی و آسیب شناسی پدیده ها در وضعیت موجود، بازشناسی ماهوی و ترسیم الگوی مناسب برای رسیدن به وضعیت مطلوب در مورد هریک از این مشکلات، نیاز به تأمل و تدبیر خواهد داشت. امید است همه صاحبنظران اندیشمند و دلسوز، «آموزش و پرورش» را به یک مسأله و دغدغه ملی تبدیل کنند.
منابع:
۱. پژوهش خبرنامه سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به مناسبت هفته پژوهش.
۲. مسائل آموزش و پرورش، محمدطاهر معیری. نشر امیرکبیر.
۳. آموزش و پرورش، محمدعلی ضمیری. نشر ساسان.
ناصر نادری
منبع : روزنامه همشهری
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری 1403 انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم محمود احمدی نژاد وزارت کشور ایران ستاد انتخابات کشور ریاست جمهوری علی لاریجانی انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ شورای نگهبان
آتش سوزی تهران پلیس هواشناسی شهرداری تهران فضای مجازی دستگیری سازمان هواشناسی قتل آموزش و پرورش وزارت بهداشت سرقت
گمرک خودرو آیفون دولت سیزدهم قیمت دلار قیمت طلا بانک مرکزی برق قیمت خودرو ایران خودرو بازار خودرو بازنشستگان
امام خمینی (ره) انقلاب اسلامی تلویزیون سینمای ایران سینما رسانه ملی شعر سریال تئاتر احسان علیخانی کتاب
دانشگاه آزاد اسلامی فناوری دانش بنیان
رژیم صهیونیستی غزه فلسطین جنگ غزه آمریکا چین حماس روسیه جو بایدن دونالد ترامپ یمن ترکیه
پرسپولیس فوتبال استقلال رئال مادرید لیگ برتر باشگاه پرسپولیس لیگ برتر ایران لیگ قهرمانان اروپا مس رفسنجان لیگ برتر فوتبال ایران باشگاه استقلال جواد نکونام
همراه اول اپل هوش مصنوعی مریخ فیبر نوری ایلان ماسک ناسا تلگرام
استرس رژیم غذایی گرمازدگی خودکشی سیگار بارداری سازمان غذا و دارو قهوه بیماری قلبی