بخواب ای کودک نازم

«خواب» برای کودکان همانند تغذیه لازم و ضروری است و باید به چگونگی و وضعیت خواب آنها نیز مانند تغذیه و... اهمیت داد. شما به عنوان والدین کودک آیا می دانید چگونه می توانید در خواب بهتر به کودکان تان کمک کنید؟ اگر خواب کودک شما خوب است که هیچ; اما اگر کودک شما شب ها از خواب بیدار می شود و شما به روش های مختلف او را می خوابانید و در حقیقت بد می خوابد، با خواندن مطلبی که در پی این مقدمه کوتاه می آید، شاید بتوانید در هرچه بهتر خوابیدان به کودک تان کمک کنید:کودکان از لحاظ توانایی خوابیدن با یکدیگر متفاوتند. برخی از نوزادان، از بدو تولد، خوش خواب هستند. در محیط های پر سروصدا، تاریک یا روشن، آرام یا شلوغ و بی حرکت یا در حال تکان خوردن، خوابشان می برد و حتی در شرایط فشارهای عاطفی هم، خوب می خوابند; ولی برخی دیگر از کودکان، برای برهم خوردن الگوی خوابشان به طور ذاتی، مستعدتر هستند و هرگونه تغییر در برنامه روزمره خواب از قبیل بیماری و یا حضور مهمان در خانه، الگوی خواب آنان را از بین می برد. با وجود این، اگر خواب کودک شما با توجه به سنش، چند ساعت کمتر یا بیشتر است; باید این احتمال را بدهید که خواب او با مشکل هایی روبه روست و شما باید بکوشید تا مشکل او را برطرف سازید. بی نظمی در برنامه خواب، کودک را گرفتار تنش های عصبی می سازد. دکتر «راسکایا» معتقد است که اثرهای اولیه عصبی بودن در کودکان، اغلب از علت های زیر، سرچشمه می گیرد:
۱) نداشتن برنامه منظم در خواب و بیداری
۲) فعالیت و استراحت
۳) آموزش های خالی از لذت
۴) ماندن زیاد در خانه
تاسف آور است که هنوز مادران و پدران زیادی، اهمیت برنامه ثابت و منظم خواب و بیداری کودکان خود را درک نکرده اند. کودک نوپا، انرژی زیاد مصرف می کند و بدون این که حس کند، ساعت ها می دود و بازی می کند تا به طور کامل خسته شود. صداهای تند و هیجان ها، روی نظام عصبی او اثر دارد. تجدید قوای کامل، تنها از طریق خواب کافی و سنگین، امکان پذیر است. هیجان پذیری نظام عصبی کودک و فشاری که بر اثر فعالیت مداوم به قلب وارد می آید، خواب بعدازظهر را اجباری می سازد. به همین دلیل در مهدکودک ها، کودکان را ظهرها می خوابانند. ساعت خواب در شب، باید با قاطعیت اجرا گردد. ساعت ۸ در زمستان و ۹ در تابستان، مناسب است. اگر کودک را هرشب، سرساعت معینی بخوابانیم; هوای اتاق، تازه و مناسب باشد و سروصدا نباشد; کودک به این برنامه عادت می کند و هرشب، خودش به خواب می رود. هرگونه دعوا، درگیری و تشنج، سبب می شود که کودک، خواب آرام و راحتی نداشته باشد.
▪ بهتر است که کودک را با افراد دیگر، در یک جا نخوابانیم. تنها خوابیدن، بخش مهمی از یادگیری کسب استقلال، بدون اضطراب با آرامش و اطمینان است. این روند، در رشد روانی به موقع او اهمیت به سزایی دارد. خوابیدن کودک در بستر شما، به جای آن که باعث آرامش و اطمینان او شود، برای او اضطراب و سردرگمی به همراه می آورد.
▪ اگر کودک تان از تنها خوابیدن، خیلی می ترسد و شما اجازه می دهید کنارتان بخوابد، مشکل او را حل نکرده اید. ترس او باید دلیل داشته باشد. شما باید به او کمک کنید تا علت ترس خود را بیابد. نباید برای خاتمه دادن به ترس و ناراحتی، او را به بستر خود دعوت کنید. این کار به صبر، درک و استقامت قابل ملاحظه شما نیاز دارد.
▪ به جای آن که هر شب، کنار کودک نوپا یا خردسالتان بخوابید تا خوابش ببرد، بهتر است از عروسک نرم پارچه ای و یا اسباب بازی و حتی پتوی مخصوص به او استفاده کنید. اسباب بازی به طور معمول، کودک را متقاعد می کند تا شب را به تنهایی بخوابد.
▪ باید به کودکمان کمک کنیم که از زمان نوزادی تا کودکی و بزرگ سالی به برنامه ثابتی عادت کند.
▪ زمانی که کودک، الگوی قابل پیش بینی مناسبی را در خود پرورش می دهد، نهایت سعی خود را به عمل آورید تا او روزبه روز با پیروی مداوم از این الگو، به نظم موردنظر دست یابد. اگر غذا خوردن، بازی کردن، حمام کردن و سایر فعالیت کودک، مرتب تغییر کند، به احتمال زیاد، خواب او نیز به هم می خورد.
▪ این طور نیست که بگوییم تکان دادن کودک برای خواب، امری غلط و یا مشکل زاست. اگر کودک شما خیلی سریع با این شیوه می خوابد و شما نیز از این برنامه همیشگی راضی هستید; پس در این صورت، به طور واقعی مشکلی وجود ندارد. تنها دلیل شما برای تغییر وضع، به خاطر این موضوع است که اگر شما او را در سن پایین، آموزش دهید که چگونه به تنهایی بخوابد، از بد عادت شدن او در سن های بالاتر جلوگیری کرده اید.
▪ ممکن است خواب کم یا بی نظمی خواب کودک، به علت خطاها یا کوتاهی شما در اجرای برنامه نباشد و گریه های بی هنگام و شبانه او، شما را خسته کرده باشد. در این صورت، ممکن است کودک شما به قولنج(درد روده ای)، بیماری گوش میانی و... گرفتار شده باشد. در این هنگام تنها پزشک و دارو، کارساز خواهند بود.
● قصه سرایی
بهتر است در آغاز خواب برای کودکان، قصه نگوییم; ممکن است او دچار هیجان شود و خواب از سرش بپرد. به ویژه از گفتن داستان های ترسناک، به طور جدی در هر زمانی باید خودداری ورزید. کودکان، حساس و عاطفی هستند و قصه های کوتاه و ویژه کودکان، تاثیر شگرفی در روح و ذهنشان دارد. گردآوری کتاب های مناسب کودکان و بیان قصه ها، ظرافت و آگاهی خاصی لازم دارد. پدر و مادر، برادران و خواهران بزرگ تر، وابستگان علاقه مند به کودک، با همه گرفتاری های روزمره باید برای قصه گویی و آشنا ساختن کودکان با کتاب و تصویرهای زیبا و آموزنده، وقتی را در نظر بگیرند. قصه های مناسب و گزیده، هم باید برای کودک جذاب باشد، هم رابطه مهرآمیز با افراد اطرافش را افزون سازد و هم ریشه خرافات را بخشکاند. قصه های مناسب، افق دید کودک و قوه تخیل او را گسترش می دهد و ساعت ها او را سرگرم می سازد. بهترین زمان قصه سرایی برای کودک، زمان بیداری روزانه اوست.
● شایع ترین اختلال خواب در کودکان
بسیاری از کودکان برای به خواب رفتن مشکل دارند و به موقع نمی خوابند. در کودکان معمولا بی خوابی اوایل شب اتفاق می افتد و به اصطلاح به آن بی خوابی شبانه گفته می شود. عوامل بسیاری وجود دارد که در دیر به خواب رفتن کودکان نقش دارد که شما باید برای حفظ سلامت فرزندتان دلیل آن را کشف و نسبت به رفع آن اقدام کنید. واقعیت این است که برای ایجاد خواب راحت و آرام در شب برای کودک تنها یک روش وجود ندارد، راه حل ها و توصیه های گوناگونی در این زمینه وجود دارد که چکیده ای از آنها به شرح زیر است:
۱) برای تعیین زمان خواب کودک با او نیز مشورت کنید و وقتی زمانش فرا می رسد حتما به کودک یادآوری کنید. آنها به برخورد قاطع شما و یک قرار ثابت برای خواب نیاز دارند.
۲) سعی کنید برو به اتاق خوابت، مثل یک عمل تنبیهی به نظر نرسد، به جای آن می توانید به کودک بگویید که لازم نیست بخوابی بلکه باید در تخت خودت استراحت کنی، وقتی جنبه اجبار برای خواب از بین برود احساس آرامش و خواب خودبه خود به وجود می آید.
۳) تشویق کودک با صحبت و با عمل; به این صورت که هر شب به وقت شناسی و در رختخواب رفتن وی جایزه بدهید. جایزه می تواند یک خوراکی ویژه قبل از خواب مثل یک لیوان شیر یا خوراکی که کودک دوست دارد باشد و یا به عنوان تشویق یک لباس خواب نو و قشنگ به او هدیه بدهید.
۴) هنگام خواب، به کودک لباس راحت بپوشانید و اتاق خوابش را به تهویه مجهز کنید، لحاف های سنگین را بردارید و یک اتاق خواب مطبوع برای او تهیه کنید.
۵) فعالیت های بدنی کودک مانند بازی کردن در پارک و برنامه های ورزشی را در طول روز افزایش دهید. انجام بازی های هیجان انگیز مثل بازی های کامپیوتری و دیدن فیلم های هیجان انگیز در کودک را قبل از خواب محدود کنید.
۶) به خاطر داشته باشید مصرف شبانه برخی از مواد غذایی مانند چای و یا نوشابه خواب کودک را کاهش می دهد.
۷) اگر کودک شما در اتاق خواب خودش می ترسد خیلی مهم است که شما ترس او را جدی بگیرید، کودک را آرام کنید و سعی کنید با هم پی به علت ترس ببرید. به کودک این فرصت را بدهید که در مورد مشکل احتمالی و هیجانات یا چیزهای جالبی که در روز برایش اتفاق افتاده با شما صحبت کند، حتی کودک می تواند وقتی در تخت خود دراز کشید از زبان خودش داستانی برای شما بگوید و در مورد این داستان با او صحبت کنید و مطمئن شوید که تخیلات در ذهن او نماند. این مسئله کمک می کند که کودک با آرامش بیشتری به خواب فرو رود.
▪ چند نکته مهم
- اگر عادت دارید هرشب، کودکتان را ۲۰ تا۳۰ دقیقه روی پا، تکان دهید و برایش لالایی بخوانید تا خوابش ببرد و حتی نیمه شب هم که او یکی دو بار از خواب بیدار می شود، مجبور هستید با همین روش، دوباره او را بخوابانید; باید گفت که شما در عادت خواب او مداخله کرده و یادگیری شروع خوابش را به تعویق انداخته اید.
- اگر کودک را در تخت خوابش بگذارید و اجازه دهید که بدون لالایی و تکان دادن، خودش به تنهایی بخوابد و در طول شب نیز به خواب ادامه دهد، مطمئنا برای شما و فرزندتان، بهتر خواهد بود. در هر حال، به نفع کودک است که خوابی پیوسته و متبسم داشته باشد.
- از شوخی ها و بازی های پرتحرک، تعریف قصه های ترسناک و یا هر عملی که به هنگام خواب، هیجان کودک را برمی انگیزد، اجتناب نمایید.
- آخرین کاری که قبل از خوابیدن، انجام می شود، خیلی مهم است.

منبع : روزنامه ابتکار