معیار های انتخاب کشاورز نمونه از حرف تا عمل!

كشاورز نمونه زیتونكار ایرانی امسال ۱۳‎/۸ تن در هكتار زیتون تولید كرد كه این میزان بیش از ۸ برابر میانگین جهانی و ۵ برابر میانگین كشوری است. كشاورز نمونه شالیكار ما به تولید ۱۶ تن و ۵۳۰ كیلوگرم برنج پرمحصول در هكتار دست یافت، یعنی ۵ برابر میانگین جهانی و ۴ برابر میانگین كشوری. كشاورز نمونه گندمكار ما توانست از هر هكتار ۱۳‎/۱ تن گندم آبی برداشت كند، درحالی كه میانگین جهانی تولید گندم آبی ۲‎/۹ تن و میانگین كشوری آن ۳‎/۹ تن در هكتار است. كشاورز كلزاكار ۵ برابر میانگین جهانی و كشوری تولید كرد و به ركورد ۸‎/۴ تن در هكتار رسید. این آمار گویای ۲ واقعیت است، نخست این كه كشاورزی ایران ظرفیت بالایی برای افزایش تولید با همین سطح زیر كشت فعلی را دارد و این ظرفیت می تواند كشور را به حد بی نیازی كامل برساند و دیگر این كه، به كارگیری تكنولوژی نوین و انتقال یافته های علمی به مزارع تا چه حد می تواند در افزایش تولید مؤثر باشد، آیا بخش كشاورزی توانسته با ارزیابی كار كشاورزان نمونه و علل موفقیت آنها، این پیام را به مسئولان برای توجه بیشتر آنها به بخش و كشاورزان برای لزوم به كارگیری تكنولوژی نوین برساند؟
هفته گذشته در بیست و دومین دوره از معرفی تولید كنندگان برتر بخش كشاورزی كشور، ۱۱۶ كشاورز به عنوان نمونه كشوری انتخاب و مورد تقدیر قرار گرفتند. انتخاب كشاورزان نمونه هر سال و همزمان با هفته جهاد كشاورزی، به عنوان راهكاری برای تشویق سرمایه گذاری و ایجاد ارتباط مستقیم كشاورزان با مسئولان به منظور انتقال مسائل و مشكلات بخش كشاورزی و در نهایت حل آنها از سوی مسئولان صورت می گیرد. انتخاب كشاورز نمونه در كشور از سال ۱۳۶۴ از سوی وزارت سابق كشاورزی آغاز و تاكنون ادامه دارد. امسال از مجموع ۱۱۶ كشاورز نمونه انتخاب شده، ۳۰ نفر در زیربخش زراعت، ۲۳ نفر در باغبانی، ۱۷ نفر در امور دام، ۳ نمونه در امور عشایر، ۹ نفر در ترویج و نظام بهره برداری، ۵ نفر در آبخیزداری، یك نفر در پرورش كرم ابریشم، یك نفر از بانك كشاورزی، ۶ نفر در زیر بخش شیلات، ۱۳ نفر در تشكل های بخش كشاورزی و ۸ نفر در زیر بخش صنایع و امور زیربنایی فعالیت دارند. ۱۱ نفر از كشاورزان نمونه انتخاب شده، خانم هستند. از كشاورزان نمونه انتخاب شده، یك نفر دارای دكترا، ۵ نفر فوق لیسانس، ۳۲ نفر لیسانس، ۳۷ نفر دیپلم و ۳۵ نفر تحصیلات زیر دیپلم دارند. میانیگن سنی منتخبان ۴۵‎/۵ سال است كه مسن ترین كشاورز ۸۰ ساله و جوانترین آنها ۲۳ ساله است.
● حرف های كشاورزان نمونه
كشاورزان اگرچه به تناسب زمینه فعالیت و تولید خود هر یك گلایه ها و مشكلات خاص خود را دارند، اما همگی بر این باورند كه بزرگترین مشكلات پیش روی كشاورزان در حال حاضر بیمه، بوروكراسی پیچیده اداری برای گرفتن تسهیلات، نبود حمایت های پس از تولید نظیر بسته بندی، بازار فروش محصولات، نبود زمینه صادرات و خرد بودن اراضی است. شهدوست پورمند مسن ترین كشاورز حاضر در جمع كشاورزان نمونه است كه از هر هكتار ۲۹‎/۱ تن محصول خرما و هر اصله ۱۸۲ كیلوگرم با كیفیت مطلوب برداشت كرده است. وی موفقیت خود را مرهون مراقبت ویژه از نخلستانش، آبیاری بموقع و سم و كود مناسب می داند. وی می گوید: خوشبختانه نیاز مالی ندارم و تاكنون نیز برای دریافت وام به بانك مراجعه نكرده ام، ولی بزرگترین مشكل من در حال حاضر نبود بازار فروش و سیستم بسته بندی است. وی می افزاید: من به عنوان یك كشاورز وظیفه خود را انجام داده ام و به تولید خوبی رسیده ام، ولی بخش اعظم محصول من در سردخانه انبار شده و خریداری ندارد. محسن احمدیان كشاورز نمونه در بخش تولید سبزی و صیفی گلخانه ای نیز می گوید: من در ۱۳ سالی كه كشاورزی می كنم، حتی یك بار برای گرفتن امكانات به وزارت جهاد كشاورزی مراجعه نكرده ام، چون یقین دارم قوانین سختگیرانه و بوروكراسی حاكم در بخش كشاورزی، مانع از حركت كشاورز است. وی كه از جمله نخستین صادر كنندگان صیفی و سبزی به كشورهای حاشیه خلیج فارس است، می افزاید: محصولات گلخانه ای ایران از نظر كیفیت می تواند با محصولات اروپایی رقابت كند، ولی متأسفانه حمایت های لازم برای صادرات صورت نمی گیرد، ضمن این كه نبود بسته بندی مناسب در كشور، مانع توسعه صادرات است.
خداوردی خوجه كشاورز نمونه ای كه ۲۰ هكتار را به كشت گندم آبی اختصاص داده نیز به خبرنگار ما گفت: كشاورز در صورت داشتن زمین مناسب با كشت بموقع، استفاده از بذر خوب و توجه به زمین می تواند محصول خوبی برداشت كند. وی توسعه مكانیزاسیون و یكپارچه سازی اراضی را متضمن موفقیت كشاورزان می داند. اما سخنان مرتضی مرادی فر چغندركار نمونه حكایت دیگری دارد. وی كه توانسته از هر هكتار ۱۵۰ تن چغندر قند برداشت كند، نبود بازار مناسب را بزرگترین مشكل دانسته و می گوید: ضروری است دولت شرایط دریافت تسهیلات كشاورزان را تسهیل كرده و نسبت به كاهش نرخ بهره بانكی اقدام كند.
وی می گوید: در كشورما جوجه یكروزه را بیمه می كنند ولی كشاورزی كه همه عمر و زندگیش را پای تولید گذاشته بیمه نمی شود. در چنین شرایطی كشاورزان با چه امید و انگیزه ای باید فرزندانشان را برای ادامه كار در بخش كشاورزی تشویق كنند.
وی كه تنها حدود ۸ هكتار زمین برای كشاورزی در اختیار دارد می گوید: هر ساله حدود ۵۰ هكتار زمین اجاره می كنم.وی از مسئولان انتظار دارد شرایطی فراهم كنند تا كشاورزان با تجمیع اراضی فرد در قالب تشكل های تعاونی تولید، فعالیت كنند.
قربان احمدپور كشاورز نمونه كه دبیر آموزش و پرورش است و شغل دیگرش كندوداری است، توانسته از ۳۰ كندو ۹۰۰ كیلوگرم عسل و ۴۵ كیلوگرم موم به دست آورد. این كندودار نمونه می گوید: زمینه اشتغال در بخش كشاورزی بسیار بالا است و اگر دولت می خواهد به مشكل بیكاری غلبه كند بد نیست به بخش كشاورزی هم نیم نگاهی بیندازد.
● بازنگری در روش انتخاب كشاورزان نمونه
هر چند انتخاب كشاورزان نمونه همه ساله با هدف ارج نهادن به تولیدكنندگان برتر و ایجاد رقابت سالم بین تولیدكنندگان برای تولید بیشتر و بهتر محصول، الگوبرداری از كشاورزان نمونه و انتقال تجربیات نخبگان كشاورزی به دیگر كشاورزان صورت می گیرد ولی روند گزینش كشاورزان در سال های گذشته با نقدهایی از سوی كارشناسان مواجه بوده است.
به عقیده این كارشناسان بیشتر منتخبان سال های اخیر كشاورزان متمولی بوده اند كه به دلیل داشتن سرمایه لازم و زمین بزرگ توانسته اند از ادوات كشاورزی و امكانات خوب استفاده كنند. این واقعیت نشان می دهد سرمایه گذاری از اركان اصلی پیشرفت و توسعه پایدار بخش كشاورزی است، ولی نقطه ضعفی در روند انتخاب كشاورزان نمونه در سال های قبل به شمار می رود. پیمان فلسفی مدیركل دفتر برنامه ریزی هماهنگی ترویج جهاد كشاورزی در گفت وگو با خبرنگار ما در باره تغییرات صورت گرفته برای انتخاب كشاورزان نمونه در سال جاری تصریح كرد: امسال با بازنگری در اكثر شاخص های انتخاب كشاورزی برای نخستین بار طبقه بندی كشاورزان بر اساس نوع نظام بهره برداری و میزان امكانات، سطح زیر كشت و مقدوراتی كه دارند در این شاخص ها لحاظ شد و به این ترتیب ما كشاورزان را در زیربخش های زراعت، باغبانی، دام و شیلات در ۳دسته كشاورزان كوچك، متوسط و عمده مالك تقسیم بندی كردیم.
وی با اشاره به این كه در گذشته بیشتر كشاورزان بزرگ و عمده مالك به عنوان كشاورز نمونه انتخاب می شدند، خاطرنشان كرد: با دسته بندی جدید عرصه برای رقابت كشاورزان كوچك و خرده پا نیز فراهم شده است. فلسفی شیوه انتخاب كشاورزان نمونه امسال را متفاوت از سال های گذشته خواند و اظهار داشت: امسال از بین ۲ هزار و ۴۲۵ كشاورز تعداد ۴۸ نفر به روش المپیادی و ۶۸ نفر به روش غیرالمپیادی انتخاب شدند. وی گفت: امسال دو سوم كشاورزانی كه به روش المپیادی انتخاب شدند جزو كشاورزان كوچك بوده اند. به گفته وی كمترین زمین در اختیار كشاورزان نمونه امسال ۲ هكتار شالیكاری بوده است. وی افزایش بهره وری، استفاده از روش های نوین، ابتكار، خلاقیت، نوآوری، بهینه سازی مصرف نهاده های كشاورزی مانند كود، سم وبذر، بهینه سازی مصرف آب، توجه به تولید محصول استراتژیك را از جمله شاخص های عمومی انتخاب كشاورز نمونه خواند و گفت: شاخص های اختصاصی هر رشته نیز متناسب با آن تعریف می شود. وی اظهار داشت: امسال علاوه بر تدوین دستورالعمل انتخاب كشاورزان نمونه به روش المپیادی ۲۲ دستورالعمل جدید برای نحوه ارزیابی محصولات كشاورزی تدوین شد. مدیر كل دفتر برنامه ریزی هماهنگی ترویج وزارت جهادكشاورزی تأكید كرد: هر چند سرمایه، استفاده از نهاده های مناسب و مدیریت مزرعه می تواند در موفقیت كشاورزان نقش داشته باشد ولی بدون شك استفاده از علم و دانش نوین، خلاقیت، نوآوری و به كارگیری دانش بومی مهمترین عامل موفقیت كشاورزان نمونه است.
● مژده وزیر به كشاورزان نمونه
محمدرضا اسكندری وزیر جهاد كشاورزی در گفت وگو با خبرنگار ما گفت: رشد بالاتر از هدف بخش كشاورزی مرهون تلاش تمامی كشاورزان بویژه كشاورزان نمونه است و من همانگونه كه رئیس جمهور محترم نیز به آن اشاره كردند این نوید را می دهم كه به جدیت كاهش نرخ سود بانكی بخش كشاورزی را دنبال كنم. وی همچنین از طرح جدید وزارت جهاد كشاورزی برای تسریع انتقال یافته های علمی به مزارع خبر داد و گفت: این طرح از شهریور ماه سال جاری اجرایی شده است. به گفته وی با اجرای این طرح به كارگیری كلیه ظرفیت های موجود در بخش و هماهنگی بیشتر بین واحدهای تحقیقاتی، ترویجی و فنی متوسط عملكرد تولید محصولات كشاورزی به عملكرد نمونه های بخش نزدیك خواهد شد. وی خاطرنشان كرد: بخش كشاورزی ایران این پتانسیل را دارد كه به كارگیری فناوری نوین و تلاش كشاورزان با همین سطح زیر كشت فعلی غذای ۳۰۰ میلیون نفر را تأمین كند.

زهره افشار

منبع : روزنامه ایران