سرگذشت کتاب مقدس

سابقه انس و آشنایی ایرانیان با كتاب مقدس (مشتمل بر عهد جدید و عهد عتیق) به سالیان دور می رسد. این انس و آشنایی در پاره ای موارد به ترجمه كتاب مقدس منجر شده است. با این همه ترجمه های پارسی این كتاب، هیچ گاه عاری از لغزش و نقصان نبوده است. پیروز سیار كه پیش از این «كتاب های قانونی ثانی» را به قلمی پخته و پاكیزه در كسوت پارسی درآورده بود هم اینك روی به ترجمه كامل كتاب مقدس آورده است. این مجموعه قرار است در دو جلد به همت نشر نی منتشر شود. جلد نخست آن كه اكنون به پایان رسیده و در انتظار طی مراحل قانونی چاپ است شامل چهار انجیل به همراه رساله اعمال رسولان خواهد بود و جلد دوم آن در دست ترجمه و آماده سازی است. ترجمه و انتشار این مجموعه كه حجمی بالغ بر ۱۵۰۰ صفحه خواهد داشت، بی گمان اتفاق فرخنده ای در عرصه دین پژوهی به شمار می آید و پیداست كه اشتیاق فراوانی در میان مخاطبان متون دست اول دینی خواهد افروخت. مبنای ترجمه سیار «كتاب مقدس اورشلیم» (ویراست آخر، ۱۹۹۸) است كه به اقرار اهل نظر، معتبرترین برگردان كتاب مقدس به زبان فرانسه به شمار می آید. سیار افزون بر این كتاب، برای رفع مشكلات ترجمه به متون متعدد دیگری نیز رجوع نموده است تا وثاقت و روانی ترجمه خود را زیادت بخشد. آنچه از پی خواهد آمد بخشی از دیباچه مترجم فارسی كتاب مقدس (پیروز سیار) است كه طی آن به عرضه شرح سودمندی از رسالات كتاب مقدس و مضامین هر یك از آنها می پردازد. «ایران» به انگیزه حلول ۲۵ دسامبر (سالگرد میلاد مسیح (ع)) مقاله حاضر را عرضه می دارد و از پیروز سیار و نشر نی به خاطر موافقت با انتشار این مقاله پیش از چاپ كتاب سپاسگزار است.عهد جدید عنوان مجموعه آثاری است كه مسیحیان به كتاب مقدس افزوده اند. این مجموعه مشتمل بر بیست و هفت اثر است كه جملگی به زبان یونانی نگاشته شده اند، هرچند محققانی عقیده دارند كه برخی از آنها دارای نسخه اصلی آرامی بوده اند. این بیست و هفت نوشته جایگاه یگانه ای در منابع مسیحیت دارند، چرا كه معیار ایمان و عالی ترین منبع دینی مسیحیان شمرده می شوند. عهد جدید بخش دوم كتاب مقدس را تشكیل می دهد و بخش نخست این اثر، كه كتاب دینی یهودیان است، از سوی مسیحیان «عهد عتیق» نام گرفته تا این دو قطعه از یكدیگر تمایز یابند. واژه «عهد» ترجمه لفظ testament است كه خود از ریشه لاتینی testamentum گرفته شده و كلمه اخیر برگردان واژه یونانی (diatheke) است. معمولاً لفظ testament به معنی «وصیتنامه» است، یعنی سندی كه در آن شخص معین می كند اموال او پس از مرگش به چه صورت تقسیم شود یا مورد استفاده قرار گیرد. اما این لفظ معنی واژه عبری بئریت را نیز می رساند كه در یونانی به diatheke برگردانده شده و به معنی «پیمان» است. مراد پیمانی است كه بر طبق آن، خدا عهد كرد كسانی را كه از زمره قوم او شوند، از مواهب مادی و معنوی آكنده سازد و این همان پیمانی است كه بر طبق عهد عتیق، با قوم اسرائیل بست. انتخاب واژه testament تا حدودی خصوصیت دو جانبه ای را كه در هر پیمانی وجود دارد كم رنگ می سازد و این بدان سبب است كه بر اقتدار خدا در مقام عهدكننده تأكید شود. با توجه به این نكات، می توان عهد عتیق و عهد جدید را دو مجموعه كتاب شمرد كه راوی سرگذشت پیمان خدا با آدمیان هستند. اما صفت «جدید» كه به عهد تعلق گرفته است، ناظر بر كلامی شمرده می شود كه در كتاب ارمیای نبی، باب ،۳۱ آیه ۳۳ آمده است: «اما خداوند می گوید این است عهدی كه بعد از این ایام با خاندان اسرائیل خواهم بست. شریعت خود را در باطن ایشان خواهم نهاد و آن را بر دل ایشان خواهم نگاشت و من خدای ایشان خواهم بود و ایشان قوم من خواهند بود». نظام شریعت قدیم كه بر سنگ حك شده بود، باید در نظام تازه ای كمال می یافت كه در آن شریعت در دلها نگاشته شده است. احتمالاً كلامی كه عیسی در شام آخر بر زبان راند و در آن از عهد جدید سخن به میان آورد (لو: ۲۰‎/۲۲) و نیز تفسیری كه پولس از رفع حجاب در مسیح ارائه كرد (۲كر: ۱۴‎/۳)، در كاربرد صفت «جدید» نقش داشته و در نهایت موجب تمایز عهد جدید از عهد عتیق گشته است. البته استعمال این صفت بدین معنی نیست كه با تكوین عهد جدید، عهد عتیق ابطال می گردد. برعكس، یكی از ویژگیهای عهد جدید این است كه معنی كامل خود را در پیوند با عهد عتیق می یابد، همچنان كه آوگوستینوس قدیس(۱) نیز گفته است: «عهد جدید در عهد عتیق نهان است و عهد عتیق در عهد جدید عیان گشته است».
كتابهای عهد جدید
عهد جدید مشتمل بر چهار انجیل، اعمال رسولان، سیزده نامه منسوب به پولس، سه نامه منسوب به یوحنا، دو نامه منسوب به پطرس، یك نامه منسوب به یعقوب، یك نامه منسوب به یهودا، رساله به عبرانیان و مكاشفه است. عیسی در طول حیات، جز یك بار كه با انگشت بر خاك نگاشت (یو: ۶‎/۸)، نوشته ای از خویش باقی نگذاشت. انجیل های چهارگانه به شرح زندگانی و تعالیم مؤسس دین مسیحیت می پردازند و هدف آنها برانگیختن ایمان مذهبی نزد خوانندگان است. در این نوشته ها زندگی مسیح از بدو ولادت تا صعود او به آسمان شرح داده شده و تعالیم دینی وی بیان گشته است. عمده ترین بخشهای این چهار كتاب به دوران پیامبری عیسی و وقایع آن اختصاص دارد و در آنها كلام ها و اعمال عیسی و معجزاتی كه در طول این دوره از او به ظهور رسید، به تفصیل شرح داده شده است. سه انجیل متی، مرقس و لوقا شباهتهای زیادی با یكدیگر دارند و فصل به فصل و گاه آیه به آیه آنها شبیه هم است؛ هرچند بعضاً در شرح جزئیات، اختلافاتی میان روایتهای آنها مشاهده می شود. از این روی، بر این سه اثر نام «انجیل های نظیر» نهاده اند. اما انجیل یوحنا از لحاظ ساختار متن با سه انجیل دیگر تفاوتهایی دارد و در آن تعالیم و كلامهای مسیح با سبك دیگری ارائه شده است. اعمال رسولان كه نوشته لوقای انجیل نگار است، در اصل دنباله انجیل سوم بوده است. لوقا در این اثر، با استفاده از منابعی كه در اختیار داشته ، چگونگی انتشار پیام نجات عیسی را نشان داده و این كار را به ویژه با شرح اعمال پطرس، پولس و استفانوس انجام داده است.اما در پی آن نبوده كه به دفاع از مسیحیت بپردازد و حقانیت آن را به عنوان میراث بر دین یهود بر كرسی بنشاند. درباره تاریخ مبادی كلیسا، به آنچه در این كتاب آورده اكتفا كرده است و از وقایعی همچون تأسیس كلیسای روم، كارهای پطرس و پولس پس از آزاد شدنشان از زندان و تشكیل نخستین جماعت های مسیحی سخنی به میان نیاورده است. با این همه، اثر او حاوی اطلاعات موثقی برای درك مبادی تاریخ مسیحیت است. هدف او بیشتر ارائه گزارشی پرشور از وقایع آن دوران بوده تا از این طریق، موجبات دلگرمی مسیحیان آینده را فراهم سازد. رساله های پولس مجموعه ای از سیزده نامه است كه مبین آرا و عقاید او هستند، اما شرح دادن این آرا در چند سطر ممكن نیست و برای آگاهی از آنها ، باید به متن این نوشته هامراجعه شود. رساله به رومیان نامه ای است كه پولس در تشریح اندیشه های الهیاتی خویش نگاشته است تا زمینه سفر او به روم و دیدار وی با مسیحیان آنجا را فراهم سازد. رساله اول به كرنتیان برای حل مشكلات كلیسای كرنت و پاسخ گفتن به پرسشهایی در خصوص ایمان و اعمال مسیحی نگاشته شده است. در رساله دوم به كرنتیان، پولس می كوشد از خود در برابر اتهامات واعظان دروغینی كه به كلیسای كرنت رخنه كرده بودند، دفاع كند. رساله به گالاتیان به مشكلاتی می پردازد كه میان یهودیان مسیحی شده و مشركان به مسیحیت گرویده بروز كرده بود. در رساله به افسسیان، پولس از مشیت خدا سخن می گوید و درباره فیض او در مسیح به تعمق می پردازد. رساله به فیلیپیان نامه ای است كه پولس برای قدردانی از محبتهای مسیحیان فیلیپی نگاشته و در آن ایشان را به استواری و فروتنی و همبستگی خوانده است. رساله به كولوسیان در رد تعالیم نادرستی است كه معلمان دروغین در كلیسای كولوسی القا می كردند. رساله های اول و دوم به تسالونیكیان برای پاسخ گفتن به پرسشهایی كه در كلیسای تسالونیكی درباره بازگشت مسیح مطرح شده بود، نگاشته شده است. در رساله اول به تیموتئوس، پولس تیموتئوس را در راه خدمتش تشویق می كند و در باب اداره كلیسا و اصلاح تعالیم نادرست راهنمایی هایی ارائه می كند و در رساله دوم او را اندرز می دهد و تشویق می كند كه در برابر سختی ها پایداری ورزد و وظیفه خویش را در كار تعلیم ادامه دهد. در رساله به تیتوس، خصوصیات رهبران كلیسا را شرح می دهد و در خصوص تعلیم مردم و كردار مسیحی رهنمودهایی ارائه می كند. رساله به فیلمون نامه ای است كه در آن پولس از فیلمون می خواهد كه برده خود اونسیموس را آزاد كند. رساله به عبرانیان نوشته ای متفاوت در عهد جدید به شمار می رود كه در متن آن نام هیچ مؤلفی ذكر نشده است. این اثر گونه ای خطابه است كه برای یهودیان یونانی زبان كه به مسیحیت گرویده بودند یا برای مشركان مسیحی شده، به نگارش درآمده است. مؤلف این نامه در پی آن نبوده كه پاسخگوی مسائل خاص یك كلیسا باشد، بلكه بیشتر كوشیده است تا به شرح عواملی بپردازد كه عهد جدید و عتیق را به یكدیگر پیوند می دهد. او مؤكداً اظهار داشته كه مسیح یگانه كاهن اعظم است و تاریخ عهدی را كه میان خدا و انسان بسته شده، به كمال رسانده و نقطه مركزی تاریخ بشریت است. رسالات كاتولیك مشتمل بر هفت نامه است كه متعلق به پولس نیستند. این نامه ها مخاطب مشخصی ندارند (البته به استثنای رساله های دوم و سوم یوحنا) و از این روی «كاتولیك» خوانده شده اند، چرا كه لفظ كاتولیك به معنی عمومی یاكلی است. رساله یعقوب كه «برادر خداوند» و رئیس یهودیان به مسیحیت گرویده بود، احتمالاً در اورشلیم و اندكی پیش از رساله پولس به رومیان نگاشته شده است. این نوشته كه سیاق متنهای آموزنده حكمت را دارد، از نظر پروتستانها به منزله شرحی بر موعظه بر فراز كوه عیسی (مت : ۵ - ۷) به شمار می آید و به ویژه به سبب نكوهش اغنیا و عنایت به فقیران جالب توجه است. رساله اول پطرس برای دعوت مسیحیان روم به مقاومت در برابر آزارگری نگاشته شده است. تاریخ این نامه معمولاً پیش از آزارگری امپراتور روم دومیتیانوس (۲) در سال ۹۰ درنظر گرفته می شود. این رساله كه از جنبه های مختلف شبیه نامه های پولس است، اصالتی ویژه دارد و در آن اعتقادات اولیه ای كه مثلاً در باب عیسی در مقام بنده بلاكش وجود داشت، ملاحظه می شود.رساله یهودا كه احتمالاً نوشته برادر یعقوب است ، به نكوهش معلمان دروغین و ترغیب مؤمنان به حفظ ایمانشان می پردازد. در این رساله از مجعولاتی همچون كتاب خنوخ نقل می شود و از این رو تاریخ تألیف آن قبل از سال ،۹۰ یعنی پیش از تثبیت قانون عهد عتیق در شورای یمنیا، در نظر گرفته می شود. رساله دوم پطرس وابسته به رساله یهودا است، اما در آن نقل از مجعولات مشاهده نمی شود. نكته جالب توجه دراین رساله آن است كه تحول اندیشه ها را در باب ظهور آخرزمانی عیسی نشان می دهد. این رساله باید پس از تدوین مجموعه نامه های پولس نگاشته شده باشد، زیرا در آیات ۱۵-۱۶ از باب سوم آن ، مؤلف در باره نامه های پولس نظر خود را اظهار می دارد.حال و هوای رساله های یوحنا تداعی گر انجیل چهارم است. رساله های دوم و سوم برای حل مشكلات جماعت های خاصی از مسیحیان نگاشته شده است ، اما رساله اول ناظر بر ملاحظات كلی است و اندیشه ای را كه مخالف جسم یافتن عیسی برای نجات آدمیان از گناهانشان بوده، رد می كند. قانون محبت برادرانه، نكته محوری تعلیم یوحنا را تشكیل می دهد. مكاشفه یوحنا كه آخرین بخش عهدجدید است ، با سایر آثاری كه در كلیسای مسیحی قانونی شمرده شده اند، تفاوت هایی دارد. این اثر در قیاس با انجیل ها، اعمال رسولان و رساله ها، سبك ادبی كاملاً متمایزی دارد. خصوصیات شگفت انگیز رؤیاهایی كه در آن نقل می شود و نمادگرایی شدید آنها، در كنار وجه نمایشی صحنه های توصیف شده، به این اثر سیمایی معماگونه می بخشد. محتوای الهیاتی مكاشفه یوحنا از برخی جنبه ها بسیار غنی است ، خصوصاً از لحاظ مبحث آخرزمان كه جایگاه ویژه ای را در این اثر به خود اختصاص می دهد.مجموعه ای چنین متنوع كه از آثاری با گونه های مختلف تشكیل شده است، در دل كتابی واحد گرد آمده كه تحت عنوان عهدجدید شناخته می شود. این آثار برحسب گونه یا حجم شان نظم و ترتیب یافته اند. در ابتدا انجیل ها آمده اند، اما ترتیب قرارگرفتن آنها همواره یكسان نبوده است و در نسخه سینایی (۳) ، انجیل یوحنا پس از انجیل متی قرار دارد، همچنان كه اعمال رسولان پس از انجیل لوقا آمده است. با این همه ، ترتیب فعلی انجیل ها ارجحیت داشته است. پس از انجیل ها و اعمال رسولان، نامه های پولس و سپس رساله های كاتولیك می آیند كه برحسب حجم خود نظم و ترتیب یافته اند، البته ملاك حجم سبب نگشته است كه میان رساله های منسوب به مؤلفی واحد فاصله افتد. رساله به عبرانیان میان این دو مجموعه گنجانده شده است و مكاشفه فصل پایانی عهد جدید را تشكیل می دهد. برخلاف عهد عتیق كه پیروان مذهب كاتولیك و پروتستان بر سر آثار تشكیل دهنده آن اختلاف نظر دارند، عهد جدید از دیدگاه تمامی ایمانداران مسیحی دارای مواد یكسانی شمرده می شود و تنها اختلافات موجود برسر مسأله نقد متن است.پس از واقعه فصح كه به دنبال آن مرگ و قیام پس از مرگ عیسی و سپس صعود او به آسمان روی داد ، شاگردان مسیح به شركت در آیین های عبادی یهودیان ادامه دادند و خاطرات مربوط به زندگی و تعلیم استاد خود را حفظ و منتقل كردند.در پیامی كه اینان به سرعت در شرق حوزه مدیترانه نشر دادند (پولس در سال ۵۱ در كرنت بود)، عیسی به عنوان مسیح یا همان منجی مسح شده ای معرفی می شد كه پیامبران و به خصوص اشعیای سوم، از او خبر داده بودند. مسیحیان حدوداً تا نیمه سده دوم میلادی، از دومنبع دینی استفاده می كردند كه یكی شریعت و كتابهای پیامبران، یا عهد عتیق، بود و دیگری كلامها و اعمال عیسی كه از زبان شاگردان اونقل می شد و ملاك ایمان جدید به شمار می آمد. در نتیجه سنت رسولان كه به صورت شفاهی القا می شد، در كنار مكتوبات عهد عتیق قرار می گرفت. در آن زمان عهد جدید هنوز به صورت شفاهی یا سینه به سینه منتقل می شد.مسیحیان اولیه كه معتقد بودند مشیت خدا در وجودمسیح محقق گشته است، برای توجیه ایمان خود كه مبتنی بر نشانه های حاكی از ظهور پیامبر تازه بود، كلامها و اعمال عیسی را نقل می كردند و از این طریق به ادعاهای مخالفان نیز پاسخ می گفتند. آموزه جدید مسیحیت، در ادامه تفكر یهودی، حول محور مرگ مسیح و ایمان به قیام پس از مرگ او دور می زد. هر قدر پیام مسیح از اورشلیم دورتر می رفت و از صعود عیسی زمان بیشتری می گذشت، اعضای نخستین جماعتهای مسیحی كه عهده دار تعلیم بودند، این نیاز را بیشتر احساس می كردند كه برای یاری به حافظه خود، معلومات خویش را در قالبهای ادبی سنت شفاهی بریزند. این معلومات بعضاً به كتابت درمی آمدند. بدین سان مجموعه هایی از متنهای حاوی روایات مربوط به عیسی كه بر موضوع مرگ و قیام پس از مرگ او متمركز شده بود، به كندی شكل گرفت و مدون گشت.با تدوین این مجموعه ها، متونی حاوی شرح معجزات و كلامها و حكایتهای زندگی عیسی پدید آمد كه به مسیحیان در كار موعظه و انجام آیین های دینی یاری می رساند. اما هنوز انجیلها به صورت آثار مدون شكل نگرفته بودند. نخستین گواهی دال بر تدوین انجیلها، به قدیس یوستینوس (۴) (حدود سال۱۵۰) مربوط می شود كه از «خاطرات رسولان» در كنار كتابهای پیامبران یاد كرده است. در مورد نوشته های پولس، باید به این نكته توجه داشت كه تمامی رسالات او حفظ نشده اند و در برخی منابع، به نامه هایی از وی اشارت رفته كه باقی نمانده اند. اما در هر حال سیزده رساله پولس گواه بر شكل گرفتن تعلیم مكتوب در كنار تعلیم شفاهی است كه در شهرهای مختلف القا می شد. سایر نشر دهندگان ایمان مسیحی احتمالاً از روشهای دیگری نیز استفاده می كردند.
پس از سقوط اورشلیم در سال۷۰ میلادی و ویران شدن این شهر و معبد آن به دست تیتوس (۵) امپراتور روم، نیاز به گردآوری سنتهای مسیح در نقاط مختلف بیش از پیش احساس شد. در نتیجه مجموعه هایی مدون گشت كه تعداد آنها به چهار انجیل فعلی محدود نمی شد. اگر عهد عتیق در محیطی تكوین یافت كه كمابیش می توان آن را متجانس شمرد، نوشته های عهد جدید باید نیازهای جوامعی را برآورده می ساخت كه از لحاظ زبانی و فرهنگی تفاوتهای زیادی با یكدیگر داشتند، از یهودیان فلسطین گرفته تا مشركان مصر و دریای سیاه و مردان ایران و روم و احتمالاً اسپانیا. در نهایت تنها چهار عدد از این مجموعه ها تحت عنوان انجیلهای چهارگانه حفظ شد و این به لحاظ نیاز اساسی بود كه كل جوامع مسیحی در حفظ نوعی وحدت تفكر داشتند.به نظر می رسد كه حدوداً از اواسط سده دوم، كلیسا دارای تعدادی متن شده بود كه به عنوان مكتوبات مقدس شمرده می شدند. در تأیید این نظر دلایلی چند اقامه می شود كه به شرح آنها می پردازیم. نخست آن كه مرقیون(۶)، بدعت گذار مسیحی كه بر آن بود تا كلیسایی مطابق با نظرات خود بنیان نهد، تنها شماری از نوشته ها را متضمن انتقال حقیقت مكشوف شده می دانست كه عبارت بودند از انجیل لوقا (البته نه تمامی آن) و ده نامه پولس (گالاتیان، اول و دوم كرنتیان، رومیان، اول و دوم تسالونیكیان، افسسیان، كولوسیان، فیلمون، فیلیپیان). امروزه مورخان معتقدند كه مرقیون در پی وسعت بخشیدن به یك قانون موجود نبوده، بلكه به دنبال كاستن از گستره آن بوده است، چرا كه بدعت گذاران معمولاً می كوشیدند از شمار متنهای پذیرفته شده بكاهند و نه آنكه بر تعداد آنها بیفزایند. دلیل دوم آن است كه تاتیانوس (۷) حدوداً در سال ۱۷۷ كتابی با عنوان دیاتسرون(۸) (به معنی «ازمیان چهار [انجیل]») تألیف كرد كه تدو ین چهارانجیل در یك انجیل بود. از نظر او آثار مجعول فاقد ارزش بودند. دلیل سوم سندی است كه حدوداً به سال ۲۰۰ میلادی مربوط می شود و حاوی صورت رسمی كتابهایی است كه در كلیسا خوانده می شدند. این صورت كه یك كتابدار میلانی به نام لودوویكو آنتونیو موراتوری(۹) آن را در ۱۷۴۰ در كتابخانه آمبروزیان شهر میلان كشف كرد و به نام او قانون موراتوری خوانده می شود ، در یك دست نوشته لاتینی متعلق به سده هشتم ذكر شده و مؤید وجود چهار انجیل، اعمال رسولان، سیزده رساله پولس، رساله یهودا، دو رساله یوحنا و مكاشفه است. دراین فهرست، رساله به عبرانیان از قرائت عمومی كنار نهاده شده است و از رساله های پطرس، یعقوب و رساله سوم یوحنا نام نرفته است. در عوض نوشته های مجعولی همچون مكاشفه پطرس ذكر شده اند.به احتمال بسیار زیاد، عهد جدید در سده دوم میلادی دربرگیرنده چهار انجیل، اعمال رسولان، سیزده نامه پولس، رساله اول پطرس و رساله اول یوحنا بوده است. اجماع در باب نوشته هایی همچون رساله به عبرانیان، مكاشفه، رساله یعقوب، رساله یهودا، رساله دوم پطرس و رساله های دوم و سوم یوحنا كه تا آن زمان كمابیش پذیرفته شده بودند ، طی دو قرن بعد صورت پذیرفت. در هرحال، این اصل درآن زمان پابرجا شده بود كه تعدادی نوشته باید به عنوان آثار قانونی شمرده شوند. قدیس آتاناسیوس(۱۰) در سال ۳۶۷ صورتی را ذكر كرده كه حاوی بیست و هفت اثر كنونی عهد جدید است، البته این صورت در آن زمان هنوز به صورت فراگیر شناخته شده نبود. شورای سوم كارتاژ در سال ۳۹۷ درمورد صورت آثار عهد جدید حكم رسمی صادركرد. اگر در شورای عمومی فلورانس در ۱۴۴۱ و در شورای ترنتو در سال ۱۵۴۶ صورت كتابهای قانونی عهد جدید یادآوری شد، به سبب مسائل دیگری بود كه دراین فاصله زمانی مطرح گشته بود. همچنان كه پیش ازاین گفته شد، بیست و هفت اثر تشكیل دهنده عهدجدید جملگی به زبان یونانی به دست ما رسیده اند. قدیمی ترین دست نوشته كاملی كه حاوی تمامی این آثار است، به نام نسخه سینایی شناخته می شود، چرا كه در سال ۱۸۵۹ در دیر قدیسه كاترین دركوه سینا كشف شده است. این دست نوشته كه متعلق به سده چهارم است، امروزه در موزه بریتانیا در لندن نگهداری می شود. در كنار این نسخه كامل، نسخه های ناقص بسیارزیادی كه تنها دربرگیرنده بخشهایی از عهدجدید هستند، به دست آمده اند. در سال ۱۹۸۴ ، ۹۳ نسخه ناقص كه بر پاپیروس نگاشته شده اند و تاریخ بعضی از آنها به سال ۱۳۵ می رسد، ۲۷۷ دست نوشته كه با حروف بزرگ (onciale) نگاشته شده اند و به سده های چهارم تا دهم تعلق دارند، ۲۷۹۶ دست نوشته كه با حروف كوچك نگاشته شده اند و متعلق به بعد از سده نهم هستند و سرانجام ۲۲۱۰ گزیده عهد جدید كه برای قرائت در آیینهای عبادی مورداستفاده قرارمی گرفتند و متعلق به ادوار مختلف هستند، شمارش شدند. به روشنی می توان درك كرد كه به سبب استنساخ های مكرر، تغییراتی دراین متنها وارد گشته است كه پاره ای صرفاً دستوری هستند و پاره ای دیگر معنی متن را یكسره تحت تأثیر قرارمی دهند. پس ازاختراع صنعت چاپ، برای انتشار كتاب مقدس، از متنهایی كه موردپذیرش عام بودند استفاده شد.
به این ترتیب، نخستین كتاب مقدس چاپی كه حاوی متنهای به زبانهای اصلی بود، باعنوان كتاب مقدس آلكالا (۱۱) انتشار یافت. این كتاب مقدس كه عنوان اصلی آن Biblia complutensis (۱۲) بود، طی سالهای ۱۵۱۷-۱۵۱۴ در شهر آلكالا دانارس (۱۳) اسپانیا به سرپرستی كاردینال خیمنس دسیسنروس(۱۴) به چاپ رسید. در این كتاب مقدس چند زبانه، عهد عتیق به زبانهای عبری، لاتینی و یونانی، به همراه ترگوم آرامی تورات و عهد جدید به زبانهای یونانی و لاتینی چاپ شد. از سده نوزدهم كوشش به عمل آمد تا متنی منقح تر از متن موردپذیرش عام فراهم آید. در این خصوص، به ویژه باید از كوششهای لاخمان (۱۸۳۱)، تیشندورف (۱۸۶۹- ۱۸۷۲)، وستكت و هورت (۱۸۸۱)، گرگوری (۱۹۰۰) و زودن (۱۹۱۳) یاد شود كه كارهای آنها راه را برای چاپ معتبر و ماندگاری همواركرد كه به سرپرستی ك.آلاند در شهر مونستر آلمان انجام پذیرفت. امروزه این گرایش وجوددارد كه برای هیچ دست نوشته ای تقدم و برتری فرض نمی شود. حتی برای متن «اسكندرانی» كه درنسخه واتیكان (۱۵) و نسخه سینایی ارائه شده است و وستكت و هورت برای آن ارحجیت قایل بودند. زیرا این اعتقاد پدید آمده است كه شواهد موثقی را در دیگر «خانواده های» متون ازقبیل انطاكی، قیصرانی یا «غربی» (كه در نسخه بزه(۱۶) ارائه شده است) می توان یافت و افزون بر اینها، از روایتهای قدیمی همچون روایت كهن لاتینی (كه به نام Vetus Itala شناخته می شود) و سریانی و قبطی نیز می توان بهره برد.

پی نوشت ها:
(۳) Sinaiticus
(۴) Saint Justin قدیس یونانی زبان مسیحی (نابلس، حدود ۱۰۰-رم، حدود ۱۶۵) كه رسالاتی در دفاع از مسیحیت نگاشت.
(۵) Titus، امپراتور روم (۴۰ یا ۴۱-۸۱)، پسر و شریك وسپاسیانوس در فرمانروایی كه خود بین سالهای ۷۹-۸۱ سلطنت كرد.
(۶) Marcion، بدعت گذاری گنوسی (سینوپ، حدود ۸۵ - حدود ۱۶۰) كه در سال۱۴۴ در رم طرد شد و كلیسایی را بنیاد نهاد كه در حوضه مدیترانه و بین النهرین گسترش یافت.
(۷) Tatien، دفاعیه نویس مسیحی (بین النهرین، حدود ۱۲۰ _ پس از ۱۷۳) كه شاگرد یوستینوس در روم بود و كتاب خطابه به یونانیان و گزیده چهار انجیل كه به نام دیاتسرون معروف است، از آثار اوست.
(۸) Diatessaron
(۹) Ludovico Antonio Muratori
(۱۰) Saint Athanase، عالم الهیات كلیسا (اسكندریه، ۲۹۵- همانجا، ۳۷۳) كه در شورای نیقیه شركت كرد و در سال ۳۲۸ اسقف اسكندریه شد.
(۱۱) Bible dشAlcold
(۱۲) كومپلوتو (Compluto) نام قدیم شهر آلكالا دانارس بوده است و در زبان اسپانیایی complutense به معنی منسوب یا متعلق به كومپلوتو (=آلكالا دانارس) است.
(۱۳) Alcalade Henares
(۱۴) Jimenez de Cisneros
(۱۵) Vaticanus
(۱۶) Codex Bezae، این نسخه كه احتمالاً در سده چهارم كتابت شده است و می توان آن را «نسخه لیون» نیز نام نهاد، بیش از هزار سال در دیر قدیس ایرنیئوس شهر لیون نگهداری می شد. اما در ،۱۵۶۲ زمانی كه لیون در بحبوحه جنگهای دینی در معرض غارت و چپاول قرار گرفته بود، اصلاح طلبان پروتستان این نسخه را از شهر خارج كردند و به تئودور دوبز (Theodore de beze) سپردند. این شخص كه شاگرد و جانشین كالون (Calvin) بود، از دریای مانش گذشت و در ۱۵۸۱ این نسخه را به كتابخانه دانشگاه كیمبریج در انگلستان اهداكرد كه تا این زمان نیز به نام او در آنجا نگهداری می شود.

منبع : روزنامه ایران