مسیح در آینه اسلام

و آنگاه که مهاجران مسلمان پناه آورده به حبشه در برابر پادشاه و درباریان و فرستادگان قریش که برای بازگردان آنها به حبشه آمده بودند، قرار گرفتند و از هر سو ندای درباریان بر اخراج آنان بلند شده بود، جعفر بن ابی طالب آیاتی از سوره مریم را تلاوت کرد.
وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مَرْیَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَکَاناً شَرْقِیّاً …… قَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیّاً وَجَعَلَنِی مُبَارَکاً أَیْنَ مَا کُنتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیّاً وَبَرّاً بِوَالِدَتِی وَلَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّاراً شَقِیّا وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدتُّ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیّاً ذَلِکَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِی فِیهِ یَمْتَرُونَ.
نجاشی، پادشاه حبشه پس از شنیدن این آیات در حالی که اشک در چشمانش حلقه زده بود، خطاب به نمایندگان قریش گفت: به خدا قسم گفتار پبامبر اینان و آنچه که عیسی آورده از یک سرچشمه نور است. برویدمن هرگز اینان را به شما تحویل نمی دهم.
هجرت مسلمانان صدر اسلام به حبشه اولین مواجهه مستقیم متدینان به دو دین توحیدی بزرگ جهان بود. زمانی که مسلمانان در مکه به شدت تحت فشار مشرکان قریش برای دست برداشتن از اسلام بودند، پیامبر اعظم(ص) به گروهی از مسلمانان پیشنهاد داد به حبشه مهاجرت کنند. دو گروه از مسلمانان به سرپرستی جعفر بن ابی طالب به حبشه که آن زمان تحت سلطه پادشاهی مسیحی بود هجرت کردند. سران قریش با دیدن این وضعیت، نمایندگانی به حبشه فرستاده و خواستار اخراج مسلمانان از حبشه شدند. نجاشی پادشاه حبشه در پاسخ نمایندگان قریش از مسلمانان خواست در باره دین خود توضیحاتی بدهند و همین طور دیدگاه آنان را درباره عیسی مسیح پرسید. جعفر بن ابی طالب آیاتی را که از سوره مبارکه مریم درباره پاکدامنی حضرت مریم عذرا(س) و عظمت حضرت عیسی مسیح(ع) انتخاب کرده بود برای نجاشی قرائت کرد. با تلاوت این آیات، وضع مجلس دگرگون شد و نمایندگان قریش با سرافکندگی به مکه بازگشتند و مسلمانان تا سالیان درازی در حبشه با آزادی زندگی کردند.
آیات بسیاری در قرآن مبنی بر پاکدامنی حضرت مریم(س) و مقام رفیع و بالامرتبه عیسی مسیح(ع) وجود دارد.
در برخی از آیات، قرآن، مسیح را کلمه خداوند می خواند: إِذْ قَالَتِ الْمَلآئِکَةُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهاً فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ [۱]
الْمَسِیحُ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اللّهِ وَکَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَی مَرْیَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ[۲]
در آیاتی دیگر از اعطای بینات به مسیح و تاییدش به واسطه روح القدس سخن به میان آمده است: وَآتَیْنَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ[۳]
و در سوره مریم داستان ولادت عیسی مسیح ذکر شده و پس از آن برخی از تعالیم این پیامبر اولوالعزم از جمله ادای نماز و زکات و احترام به والدین بیان شده است: وقَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیّاًوَجَعَلَنِی مُبَارَکاً أَیْنَ مَا کُنتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیّاً وَبَرّاً بِوَالِدَتِی وَلَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّاراً شَقِیّاً وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدتُّ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیّاً[۴]
در قرآن معجزات بسیاری نیز به حضرت مسیح نسبت داده شده است؛ از جمله آنکه ایشان مجسمه پرنده ای از گل می ساخت و سپس آن مجسمه به اذن الاهی پرواز می کرد، مبتلایان به برص و پیسی را شفا می داد و مردگان را به اراده خداوند زنده می کرد: أَنِّی أَخْلُقُ لَکُم مِّنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنفُخُ فِیهِ فَیَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِ اللّهِ وَأُبْرِئُ الأکْمَهَ والأَبْرَصَ وَأُحْیِـی الْمَوْتَی بِإِذْنِ اللّهِ[۵]
در آیات پایانی سوره مائده به داستان نازل شدن سفره ای آسمانی از سوی خدا برای حضرت عیسی و حواریون اشاره شده است. (نامگذاری سوره مائده نیز از همین روست.) إِذْ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ یَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطِیعُ رَبُّکَ أَن یُنَزِّلَ عَلَیْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ قَالَ اتَّقُواْ اللّهَ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ قَالُواْ نُرِیدُ أَن نَّأْکُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَن قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَکُونَ عَلَیْهَا مِنَ الشَّاهِدِین‏ قَالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآیَةً مِّنکَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ[۶]
از دیگر معجزات حضرت عیسی که در قرآن کریم به آن اشاره شده است، معجزه سخن گفتن ایشان در گهواره است: وَیُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَمِنَ الصَّالِحِینَ[۷]
همچنین در روایات اسلامی مضامین بسیاری در ذکر اوصاف و مدح مسیح آمده است. رسول گرامی اسلام(ص) در روایتی می فرمایند: من اراد ان ینظر الی زهد عیسی بن مریم فلینظر الی ابی ذر. (هرکس می خواهد زهد عیسی بن مریم را دریابد به ابوذر بنگرد.)[۸]
در روایت دیگری پیامبر اسلام(ص) احوال روز قیامت را ذکر می کنند و پس از آن می فرمایند: ثم یخرج رجل فی موکب حواله الملائکه قد صف اجنحتها و النور امامهم فیمد الیه اهل الجنه اعناقهم فیقولون: من هذاالذی قد اذن له علی الله؟ فتقول الملائکه: هدا روح الله و کلمته هذا عیسی بن مریم.(در روز قیامت، مردی در هیاتی در حالی که ملائکه گرد او را گرفته اند وارد می شود. همه اهل بهشت به سمت او روی می گرداند و می پرسند: این کیست که ماذون در مقابل خداوند است؟ فرشتگان پاسخ می دهند: این روح خدا و کله او عیسی بن مریم است.)[۹]
زهد عیسی در بسیاری از روایات اسلامی مورد توجه قرار گرفته است کما اینکه امام علی (ع) در نهج البلاغه مسیح را این گونه معرفی می کند: فلقد کان یتوسد الحجر و یلبس الخشن و یاکل الجشب و کان ادامه الجوع و سراجه باللیل قمر و ظلاله فی الشتاء مشارق الارض و مغاربها و لم تکن له زوجه تفتنه و لا ولد یحزنه و لا طمع یذله، دابته رجلاه و خادمه یداه.(بالش او سنگ بود، لباسش خشن بود و طعام او نامرغوب . چراغ شبانگاهش ماه بود و سایبان زمستانش پهنه آسمان. همسری نداشت که خرج آن کند و نه فرزندی که از برایش غمگین شود و نه طمعی که بواسطه آن ذلیل شود. مرکبش پاهایش بود و خادمش دستانش. )[۱۰]
از سوی دیگر بسیاری از معارف و نکات اخلاقی در کتب اسلامی با اشاره به وصایای پیامبران پیشین (که همگی چون نور واحدی بودند) و از جمله حضرت عیسی(ع) بوده است که می توان به برخی از این روایات اشاره کرد.
در کتاب شریف بحار الانوار حکایتی از حضرت عیسی بدین شکل نقل شده است:
روزی عیسی مسیح از مسیری می گذشت که مردی نابینا، از کار افتاده و مبتلا به پیسی را مشاهده کرد. شنید او شکر خدای می کند و می گوید: خدا را شکر که مرا از بلایی که اکثر مردم به آن مبتلا هستند نجات داد. عیسی از او پرسید: و چه بلاییست که تو به آن مبتلا نیستی؟ مرد پاسخ داد: خداوند من را از بزرگترین بلا مصون داشته و آن بلای کفر است. پس عیسی او را به اذن الاهی شفا داد و آن مرد از اصحاب حضرت عیسی گشت و همراه عیسی به عبادت خداوند پرداخت.[۱۱]
در حکایتی دیگر تواضع عیسی در مقابل حواریون این گونه به تصویر کشیده شده است: روزی عیسی طعامی برای حواریون تدارک دید. پس از پایان غذا، عیسی دست تک تک حواریون را شست. حواریون خطاب به عیسی گقتند: یا روح الله سزاوارتر است ما این کار را بکنیم نه شما. عیسی پاسخ داد: من این کار را با شما کردم تا شما نیز با کسانی که آنها را مورد تعلیم قرار می دهید همین کار را بکنید.[۱۲]
از عیسی سوال شد کدام از مردم بهتر است؟ عیسی در پاسخ دو مشت از خاک برداشت و از سوال کننده پرسید: کدام یک از این دو خاک بهتر است؟ همه انسانها از خاک آفریده شده اند وهیچ فرقی بین آنها مگر به خداترسی نیست.[۱۳]
با نگاهی کوتاه و گذرا به آن چه در آیات و روایات اسلامی در مورد حضرت عیسی مسیح و مادر پاکدامنش آمده است، به خوبی میزان احترام و عظمت این پیامبر الاهی نزد مسلمانان روشن می شود. در حالی که در هیچ یک از دیگر ادیان چنین احترامی به مسیح گذاشته نشده است.
از سویی دیگر و به تصریح قرآن مجید[۱۴] مسیحیان و نصاری نزدیک ترین اشخاص به اسلامند و محبت و دوستی آنان با مسلمانان بیش از دیگران است. که در طول تاریخ نیز این واقعیت با شواهد بسیاری گره خورده است.(از جمله جریان بحیرای راهب و حکایت نصرانی که سر مبارک امام حسین(ع) را از خولی گرفته و معطر و پاکیزه نمود.)
در شرایط کنونی جهانی و پس از اختلافات پیش آمده و فتنه هایی که دشمنان درصد ایجاد آن بین ادیان توحیدی جهان و پیش بردن اهداف پلید خویشند، می توان با تکیه بر نقاط اشتراک فراوان بین این ادیان[۱۵] و دوری از نزاع در مباحث بی ثمر، فضا را برای درک حقایق روشن ساخت، چه آنکه تا زمانی که غبار تعصب و بدبینی همه جا را آکنده، نه حرمت خاتم انبیا بر غیر مسلمانان آشکار می شود و نه عظمت موسی و عیسی در اسلام.

محمد جواد گلزار، دبیر سرویس فرهنگی
[۱] - آل عمران ۴۵
[۲] - نساء ۱۷۱
[۳] - بقره ۸۷
[۴] - مریم ۳۰-۳۳
[۵] - آل عمران ۴۹
[۶] - مائده ۱۱۲-۱۱۱۴
[۷] - آل عمران ۴۶
[۸] - بحار ۲۲ ۳۴۳
[۹] - بحار ۱۴ ۲۴۶
[۱۰] - نهج البلاغه ۱ ۲۲۷
[۱۱] - بحار ۶۸ ۳۳
[۱۲] - بحار ۱۴ ۳۲۶
[۱۳] - مجموعه الاخبار فی نفائس الاثار ۱۰۶
[۱۴] - مائده ۸۲
[۱۵] -قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْاْ إِلَی کَلَمَةٍ سَوَاء بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللّهَ وَلاَ نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلاَ یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللّهِ آل عمران ۶۴

منبع : خبرگزاری رسا