حماس می خواهد از کجا شروع کند

یاسر عرفات كه جنبش فتح را تاسیس كرد و عملیات جنگی آن علیه دشمن در ۱/۱/ ۱۹۶۵ آغاز شد عضو مهمی در جماعت اخوان المسلمین فلسطین بود. وی در سال ۱۹۵۶ یعنی ۲ سال پس از تلاش جماعت اخوان المسلمین برای ترور جمال عبدالناصر، به اتهام عضویت در این سازمان غیرقانونی در مصر زندانی شد. عرفات در آنجا دانشجوی مهندسی دانشگاه قاهره بود. جنبش فتح براساس شعار سیاسی ایمانی از آیه شریفه (اذا جاء نصر الله و الفتح) جهت نامگذاری خود استفاده كرد چنانچه اخوان المسلمین آیه (و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه) را شعار سیاسی ایمانی خود قرار داد. كسی كه سخنرانی های سیاسی مردمی یاسر عرفات را بررسی كند متوجه استنادهای دینی زیادی به آیات قرآن می شود. آخرین آنها توصیف ملت فلسطین به شعب الجبارین بود. جماعت اخوان المسلمین فلسطین به بسیاری از اعضا و عناصر خود اجازه داد به جنبش فتح ملحق شوند و همراه آنان در اردن و لبنان و حتی سوریه مبارزه كنند. یكی از مهمترین عوامل كینه حافظ اسد از یاسر عرفات به خاطر هواداری او از اخوان المسلمین سوریه در دوران درگیری مسلحانه بین نظام سوریه و اخوان المسلمین سوریه (۱۹۸۲-۱۹۸۰) بود. جدایی اساسی میان فتح و اخوان المسلمین زمانی رخ داد كه جنبش فتح به طور عملی به جنبشی برای آزادی ملی فلسطین تبدیل شد. این جنبش در صفوف خود شامل رهبران برجسته تا مبارزان جوانی می شد كه به تمام جریان های سیاسی عربی وابستگی داشتند. ابویوسف النجار و ابوجهاد خلیل الوزیر از جماعت اخوان المسلمین فلسطین، كمال ناصر از حزب بعث، نمرصالح از چپ كمونیستی، فاروق قدومی از بعث ملی، هایل عبدالحمید و عطا الله از ملی گرایان ناصریست بودند. همچنین ده ها تن دیگر در جنبش های ملی گرای عرب و حزب بعث و كمونیستی و ناصریستی وابستگی حزبی خود را رها كرده و به جنبش فتح جنبش آزادسازی ملی فلسطین پیوستند، خصوصاً بعد از شكست ۵ ژانویه ۱۹۶۷. جماعت اخوان المسلمین با وجود حمایت از یاسر عرفات، خود را از جنبش جدا كرد. علت این حمایت اطمینان اخوان المسلمین از وابستگی عرفات به این جماعت بود. اما وی رهبری شد برای تمام فلسطین كه دارای وابستگی های میهنی، ملی، چپگرایی و دینی مختلف بود. اخوان المسلمین دریافت كه عرفات از این جماعت از لحاظ جایگاه و مقام و محبوبیت مردمی و فكری و سیاسی و توجه عربی و جهانی به وی از آنها جدا شده است. علاوه بر این او نمادی برای تمام ملت فلسطین شده است. عرفات از این ویژگی استفاده كرد تا سیاست و افكار و برنامه و سازمان هایش را رنگی فلسطینی دهد. دیگر كسی با عرفات در این جایگاه منازعه نداشت مگر دشمنانی كه همیشه در برابر مردم شكست خورده بودند. عرفات ملت فلسطین را در دشوارترین مسائل و چالش ها در برابر دشمن صهیونیستی و سازمان های سركوبگر عربی خصوصاً حزب بعث عراق و سوریه و نظام قذافی رهبری كرد. او در صورتش ضربه دشمن صهیونیست و در پشت ضربه این سازمان های عربی را داشت لذا اخراج گردید و تبعید شد و مورد جنگ قرار گرفت و همیشه مسئله فلسطین همراه او بود. عرفات پیشروی و پسروی هم داشت. او تبعید شد و مشاهده كرد كه دوستانش كشته و تبعید می شوند تا اینكه از طریق توافقنامه اسلو در بخشی از فلسطین مستقر شد و اگر انتفاضه مردم فلسطین به رهبری خود عرفات نبود این توافقنامه به وجود نمی آمد. حماس توافقنامه اسلو را نپذیرفت بلكه از طریق تمام موسسات خود در داخل و خارج از فلسطین با آن مخالفت كرد.
این نگرانی وجود دارد كه حماس به جنبش اخوان المسلمین بازگردد، یعنی از جمله احزابی كه معنای آزادی ملی را نمی فهمند و به آن تعهدی ندارند. از این رو حماس از تمام مبارزاتی كه ملت فلسطین به رهبری عرفات بنیان نهاد جدا شده و به حزبی گرایی بسته و مفاهیم جدایی طلبی كه با مبارزه برای تطبیق شریعت اسلامی آغاز می شود تحول یابد. به جای محافظت از دستاورد هایی كه محقق شده مردم را پراكنده می كند و میان آنها برائت های بخشش یا تكفیر توزیع می كند. مهمترین دستاوردهای فلسطینی دو چیز است:
اول: دموكراسی كه تا زمان گسترده شدن آن میان بخش بزرگی در داخل كشور و بخش بزرگتری در تبعید و پناهنده شدگان خارج از كشور جایگزینی ندارد. همین دموكراسی بود كه به حماس اجازه داد تا از طریق یكی از مظاهر آن یعنی انتخابات به قدرت برسد و اگر توافقنامه اسلو وجود نداشت خیلی از نهادها به وجود نمی آمدند و اولین فایده آن گردش قدرت است. پس آیا حماس از این دستاورد حفاظت می كند یا آن را نابود كرده تا قدرت به كس دیگری محول نشود و تبدیل به یك نظام دیكتاتوری سركوبگر مانند عراق و سوریه و لیبی و تونس و دیگر كشورهای سركوبگر اسلامی می شود. دستاورد دوم: وحدت مبارزه مردم فلسطین كه با خون شهدای خود از تمام گرایش ها كتاب آزادی و استقلال را نوشته است. حال حماس برای فرار از دستاوردهای میهنی و ملی كه خواستار پاسخ مثبت هستند به دنبال عمل براساس اجرای شریعت اسلام است. یكی از معضلات این است كه حماس بخواهد از جایی شروع كند كه عرفات شروع كرد نه از جایی كه جنبش فتح به آن منتهی شد. موفقیت عرفات به این خاطر بود كه نماد تمام فلسطین شد، اما جنبش فتح شكست خورد چون منافع عده ای از رهبرانش كه دارای فساد و انحراف بودند را ترجیح داد و قدرت را آگاهانه یا ناآگاهانه به جنبش حماس تسلیم كردند.
منبع: هفته نامه الشراع
حسن صبرا
ترجمه: بهمن بهساز

منبع : روزنامه شرق