راینولوژی چیست؟

راینولوژی از کلمه لاتیت ”راینو“ به معنای بینی منشاء گرفته است. راینولوژی یک شاخه فوق تخصصی در دانش پزشکی است که به جراحی‌ها و درمان بیماری‌های بینی و ساختمان‌های اطراف بینی در سر و صورت می‌پردازد. هنر راینولوژیست حفظ آمیزه‌ای از زیبائی و عملکرد بینی است چرا که توجه به عملکردهای حیاتی، بینی از مهم‌ترین اهداف دانش راینولوژی به‌شمار می‌رود.
▪ منظور عملکردهای بینی چیست؟
بینی یکی از مهم‌ترین اعضاء بدن در نگهداری سلامت فرد و حفظ سایر اعضاء است. بینی فیزیولوژی بسیار پیچیدگی دارد و وظایف اساسی آن شامل ایجاد راه هوائی، حس بویائی، تنظیم دما، تنظیم رطوبت، تصفیه و ذرات هوا و نقش در تکلم است. مهم‌ترین عملکرد بینی ایجاد راه‌ هوایی برای تنفس طبیعی است.
▪ بی‌توجهی به این عملکردهای ارزشمند حیاتی چه علائم و عواقبی را در پی خواهد داشت؟
اختلال در عملکردهای حیاتی بینی عواقب ناگواری در سلامت و زندگی افراد و جامعه برجای خواهد گذاشت. تنفس، حیاتی‌ترین عملکرد زندگی است که نتیجه آن رسیدن اکسیژن به بافت‌ها یبدن است. بی‌حالی خواب‌آلودگی، کسالت بی‌حوصلگی و عصبی بودن ممکن است در اثر اختلال تنفسی پیش پدید آید. محرومیت از تنفس بینی، خشکی مجاری تنفسی و ضعف سیستم دفاعی آن را در پی خواهد داشت. گرفتگی بینی اغلب سبب بروز مشکلاتی در سایر ساختمان‌های وابسته مانند درد سینوسی، سردرد یا احساس پری، سنگینی و فشار در ناحیه سر و صورت می‌شود. اختلال بودائی احساس سرماخوردگی طولانی، خرخر و مشکلات تنفسی حین خواب (علائم دیگر اختلال عملکرد بینی است).
▪ جراحی‌های بینی با چه اهدافی انجام می‌گیرد؟
جراحی‌های بینی با اهداف متعددی انجام می‌شود که می‌توان آنها را به دو دسته کلی تقسیم کرد:
دسته اول جراحی‌هائی است که در جهت اصلاح عملکرد بینی انجام شده و به‌طور عمده اصلاح انحراف تیغه، میانی بینی شامل می‌شود. مشکلات دیگری مانند پولیپ و تورم بافت‌های داخلی بینی نیز ممکن است نیازمند جراحی‌های پیچیده‌تری باشد که در بسیاری از موارد مستلزم استفاده از روش‌های ائدوسکوپیک است.
دسته‌ دوم جراحی‌هائی است که با هدف تغییر شکل خارجی بینی و زیبائی انجام می‌شود و به جراحی پلاستیک بینی یا راینوپلاستیکی معروف است.
▪ آیا در صورت وجود مشکلات تنفسی می‌توان اقدام به جراحی‌های پلاستیک بینی نمود؟
در صورتی‌که پیش از جراحی، در حین عمل و پس از جراحی، تمامی شرایط لازم برای حفظ سلامت بینی از نظر تنفسی مورد توجه قرار گیرد، می‌توان اقدام به جراحی بینی نمود. البته در این حالت جراح با مشکلات زیادی در عمل مواجه است که با تسلط خود بر مشکلات داخل بینی باید بتواند بر آنها قائق آید.
از سه علت شایع مشکلات تنفسی در بیماران داوطلب جراحی پلاستیک بینی دو علت آن یعنی انحراف تیغه بینی و رشد بیش از اندازه شاخک‌های بینی، هم‌زمان با جراحی پلاستیک بینی قابل اصلاح هستند اما علت سوم که شامل پولیپ‌های بینی و سینوزیت مزمن است. بهتر است در مرحله جداگانه‌ای، پیش پیش از انجام جراحی پلاستیک بینی تحت درمان مناسب قرار گیرد. در صورت تشخیص صحیح و دقیق هرکدام از این مشکلات تنفسی، با درمان مناسب بیمار داوطلب جراحی پلاستیک بینی می‌تواند از رفع مشکل تنفسی و سلامت بینی بعد از جراحی اطمینان داشته باشد. در این راستا انجام اندوسکوبی تشخیصی بینی قبل از جراحی، کمک مهمی در تشخیص علت و یا علل ایجادکننده مشکلات تنفسی بینی می‌کند.
▪ آیا وضعیت روحی ور وانی فرد در انجام عمل جراحی بینی تأثیر دارد؟
برخی از بیماران پس از عمل با وجود نتیجه رضایت‌بخش به‌دلیل مشکلات روحی ـ روانی وسواس فکری با شخصیت‌های متزلزل و بیش از اندازه تأثیرپذیر از دیگران از نتیجه عمل خود ناراضی‌اند. داوطلب مناسب جراحی پلاستیک بینی فردی است که از عمل انتظار واقع‌بینانه‌ای دارد و برای انجام عمل تحت فشار دیگران نیست و مهم‌تر از آنکه انتظار تغییرات بزرگی را در بهبود روابط فردی و اجتماعی پس از عمل خود ندارد و قوی‌ترین دلیلش برای انجام جراحی بینی خشنودی شخص خود است.
▪ رابطه‌ی بینی با سایر اجزاء صورت چه تأثیری بر شیوه جراحی دارد؟
هدف جراحی زیابیی بینی زیباتر به‌نظر رسیدن چهره است نه فقط کوچک کردن بینی چه بسیار بینی‌هائی که با وجود اندازه‌ها بسیار کوچک نه تنها بر زیبایی چهره نیفزوده‌اند بلکه تناسب قبلی را هم از بین برده‌اند. جراحی‌ پلاستیک بینی، افزون بر ایجاد تناسب در خود بینی، باید ارتباط خوشایندتری را بین بینی و دیگر اجزاء صورت برقرار کند.
چه سنی برای عمل جراحی پلاستیک بینی مناسب است؟ به‌طور معمول دختران از سن ۱۵ سالگی و در پسران از سن ۱۷ سالگی به شرط رشد کامل جنسی و فکر و داشتن انگیزه کافی فرد امکان‌پذیر است.
▪ آیا جای برش‌ها یا آثار عمل بر روی بینی باقی خواهد ماند؟
در صورت مهارت جراح هیچ‌گونه ردیابی از عمل برجای نخواهد ماند.
نقش آندوسکوپی در جراحی زیبایی بینی چیست؟
اندوسکوبی بینی با فراهم کردن دید عالی، دسترسی به قسمت‌های عملی‌تر جهت رفع مشکلات داخلی بینی را آسان می‌کند.
▪ نقش لیزر در جراحی زیبایی بینی چیست؟
در بسیاری از جراحی‌های ظریف داخل بینی استفاده از لیزر این مزیت را دارد که با خونریزی کمتری همراه است اما در جراحی زیبایی بینی، لیزر نقش عمده‌ای در نتیجه نهائی ندارد و آنچه تعیین‌کننده نتیجه عمل است در دستان هنرمند جراح نهفته است.
▪ آیا جراحی بینی‌های گوشتی امکان‌پذیر است؟
در جراحی بینی گوشتی استفاده از روش‌های تقویت اسکلت بینی برای افزایش حمایت بافت‌های نرم بینی ضروری است و حتی جراحی این نوع بینی‌ها با استفاده از تکنیک‌های جدید با نتایج مطلوب همراه است.
ـ بیش از عمل به چه نکاتی باید توجه داشت؟
آسپرین و داروهای مشابه آن مانند بروفن دست کم دو هفته بیش از عمل نباید مصرف شوند زیرا تمایل به خونریزی را افزایش می‌دهند در صورت سرماخوردگی ویروسی لازم است عمل جراحی به مدت چند هفته به تعویق بیافتد.
▪ برای جراحی بینی بیهوشی بهتر است با بی‌حسی موضعی؟
امروزه با پیشرفت‌های بسیار زیادی که در بیهوشی صورت گرفته. در صورت رعایت تمام استانداردهای لازم یک بیهوشی کامل و مدرن ضمن فراهم آوردن حداکثر راحتی برای بیمار، دارای ریسکی کمتر از یک مسافرت است.
ـ یک عمل راینوپلاستی معمول شامل چه مراحلی در طی جراحی است؟
ـ اصلاح ناهنجاری‌ و انحراف تیغه بینی (سپتوپلاستی)
ـ برداشتن قوز استخوانی و غضروفی
ـ ترمیم نوک بینی مانند باریک کردن و بالا بردن
ـ کاهش پهنای استخوان‌های بینی هت باریک کردن قسمت فوقانی و میانی بینی
ـ افزودن پیوندهای استخوانی و غضروفی از خود بینی در موارد ضعیف حمایتی اسکلت بینی
ـ آیا پس از عمل درد وجود دارد؟
گاهی به‌علت پانسمان داخل بینی احساس سنگینی و درد خفیف در ناحیه صورت و پیشانی وجود دارد و با مسکن‌های ساده مانند استامینوفن قابل رفع است.
▪ آیا در جراحی‌ بینی حد و مرزی برای کوچک‌ کردن بینی وجود دارد؟
به‌طور قطع این حد و مرز وجود دارد زیرا اول اینکه زیبایی لزوماً به معنای کوچکی نیست بلکه زیبائی بینی در گرو تناسب قسمت‌های مختلف بینی با هم و نیز تناسب کل بینی با قسمت‌های مختلف چهره است دوم اینکه کوچک شدن بینی تا حدی مطلوب است که عملکرد تنفسی بینی به مخاطره نیفتد.
▪ چه مدت پس از عمل می‌توان در مورد نتیجه آن قضاوت کرد؟
دست کم دو سال برای اظهارنظر نهائی در مورد نتیجه عمل باید صبر کرد بسیاری از بیماران چند هفته پس از عمل در حالی که هنوز ورم بینی به‌طور کامل فروکش نکرده است با نگاهی موشکافانه در جلوی آینه ساعت‌ها به نظاره بینی خود می‌نشینند. این نگاه موشکافانه که تنها به بینی معطوف بوده و به سایر اعضاء صورت توجهی ندارد، موجب می‌شود که از یک سو بسیاری از عدم تقارن‌های طبیعی، به‌صورت عیب جلوه کند و از سویی دیگر زیبایی و تناسب ایجاد شده بینی با دیگر اجزاء صورت تحت‌الشعاع نگاه محدود به بینی قرار گیرد.
▪ در صورت عدم انجام دقیق و صحیح جراحی پلاستیک بینی چه عوارضی ممکن است ایجاد شود؟
راحی پلاستیک بینی به مانند هر جراحی دیگری ممکن است با عوارض همراه شود. در صورت دقت و مهارت جراح رعایت نکات و دستورها به‌وسیله بیمار احتمال این عوارض به حداقل می‌رسد. می‌توان عوارض جراحی بینی را به دو دسته تقسیم کرد. عوارض تنفسی ممکن است از مشکلات مختلفی ناشی شود که عبارتند از:
ـ چسبندگی‌های داخل بینی
ـ باقی ماندن انحراف تیغه بینی
ـ تنگی سوراخ‌های بینی (کاهش قطر مجرای عبور هوا به میزان نصف موجب افزایش مقاومت در مقابل عبور هوا نه به میزان دو، چهار یا هشت برابر بلکه به میزان شانزده برابر می‌شود). حائز اهمیت است که بیماران به هیچ وجه به جراح خود برای کوچک کردن پره‌ها و یا سوراخ‌های بینی اصرار نکنند.
ـ تنگی دریچه داخلی بینی از وخیم‌ترین عوارض تنفسی جراحی‌های بینی است و به‌طور معمول در اثر برداشتن بیش از حد بافت‌ها و غضروف‌های بینی ایجاد می‌شود. در حین جراحی پلاستیک بینی باید دقت زیادی از جانب جراح اعمال شود تا حمایت ایجاد شده به‌وسیله این غضروف‌ها تضعیف شود.
دسته دوم عوارض جراحی پلاستیک بینی یعنی عوارض زیبایی شامل:
ـ بینی زینی شکل در اثر برداشته شدن بیش از حد قوز استخوانی و یا غضروفی
ـ انحراف قسمت استخوانی یا غضروفی بینی به‌علت اصلاح نشدن کامل تیغه داخلی بینی، جداشدگی قسمت استخوانی و غضروفی
ـ فرورفتگی‌های پره‌های بینی به دنبال برداشته شدن غضروف‌های پره‌های بینی برای جمع کردن نوک بینی
- برداشته شدن بیش از حد پوست پره‌های بینی، بالا رفتن بیش از حد نوک بینی
ـ باریک شدن بیش از حد نوک بینی و افتادگی نوک بینی، تشخیص دقیق، ارزیابی‌های کامل پیش از عمل انتخاب صحیح بیمار داوطلب جراحی پلاستیک به‌وسیله جراح و انتخاب دقیق جراح به‌وسیله بیمار، از عواملی هستند که یا اتکاء به آنها می‌توان احتمال بروز پیشامدهای نامطلوب جراحی پلاستیک بینی را تا حد زیادی کاست.
▪ پس از عمل جراحی پلاستیک بینی رعایت چه نکاتی ضروری است؟
ـ در ۲۴ ساعت اول پس از عمل بهتر است در جهت کاهش تورم دور چشم از کیسه یخ بر روی چشم‌ها استفاده شود.
ـ در طی چند هفته پس از عمل برای بهتر شدن تنفس می‌توان روزانه در چند نوبت یا محلول سرم نمکی، داخل بینی را شستشو داد.
ـ تا دو هفته پس از عمل سعی شود از تخلیه ترشحات بینی با فشار خودداری شود.
ـ رفتن به مسافرت بعد از ۵ تا ۷ روز بعد از عمل بلامانع است.
ـ در هفته‌های اول پس از عمل لازم است از قرار گرفتن در معرض آفتاب خوداری شود.
ـ طی روزهای اول پس از عمل از هرگونه ضربه به بینی باید پرهیز شود. به‌عنوان مثال در هنگام خواب باید طاق باز خوابید.
ـ در هنگام خوابیدن سعی شود نیم تنه بالاتر از پاها قرار گیرد تا ورم کمتری در ناحیه صورت ایجاد شود.
ـ در هفته‌های اول پس از عمل لازم است از فعالیت‌های بدنی شدید و ورزش‌های سنگین اجتتناب شود.
ـ می‌توان با استفاده از مسواک نرم دندان‌ها را مسواک کرد به شرطی که از دستکاری لب بالا اجتناب شود.
ـ شستن صورت یا حمام کردن به شرطی که پانسمان روی بینی خیس نشود بلامانع است.
ـ در صورتی‌که با استفاده از چسب ضد حساسیت، از همان روز اول می‌توان از عینک استفاده نمود.
- استفاده از لنزهای تماسی چشم و مواد آرایشی روز بعد از عمل بلامانع است.
راینولوژیست ـ جراح بینی عضویت هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران عضو آکادمی جراحان پلاستیک صورت اروپا

منبع: WWW.nose .ir

منبع : نشریه پزشکی طبیب مردم