قیمت هنوز مهم است

رشد اینترنت پرسرعت در کشور هنوز بعد از گذشت چند سال از ورود شرکت های PAP کند است و کاربران اینترنتی کشور علاقه ای به استفاده از اینترنت پرسرعت از خود نشان نمی دهند.
بنا بر تخمین کارشناسان در حال حاضر چیزی بین دویست تا پانصدهزار کاربر DSL در کشور وجود دارد که یک دهم تعداد پورت هایی است این شرکت ها موظف بودند در همان سال اول ظرفیت سازی کنند.
دلیل چنین روندی چیست؟ آیا هیچ راهی برای افزودن بر شتاب افزایش مشترکان سرویس اینترنت باندپهن در کشور وجود ندارد؟
پاسخ به چنین سئوالی از چند منظر قابل بررسی است.
● اینترنت کمی پرسرعت
مهم ترین مساله در مورد سرویس های اینترنت پرسرعت موجود در بازار، چه از نوع وایرلس و چه از نوع دی اس ال این است که آنها واقعا پرسرعت نیستند!
اشتراک یک پهنای باند محدود برای تعدادی متشرک هر چند یک روش جهانی برای استفاده بهینه از پهنای باند است اما در ایران برای پایین آوردن قیمت تمام شده و رقابت – شما بخوانید دامپ – در این حوزه معمولا از این روش به شیوه ای افراطی استفاده می کنند.
از طرف دیگر دستوری که سازمان تنظیم مقررات سال گذشته به شرکت های فعال در این حوزه داد عملا ارائه اینترنت با پهنای باند بالای ۱۲۸ کیلو بیت در ثانیه را برای کاربران خانگی ممنوع کرد و این سرعت هم با شرایطی که پیشتر گفتیم تنها کمی بیشتر از یک سرویس دایال آپ است، در حالیکه قیمت آن خیلی بیشتر است.
یکی از مهم ترین عواملی که می تواند در رشد اینترنت پرسرعت، به عنوان یکی از شاخص های جدید سازمان های جهانی برای عبور از شکاف دیجیتال، موثر باشد، لغو دستور وزارت ارتباطات است که اصولا هیچ دلیل موجه و منطقی ای نداشت و کاملا سلیقه و به شیوه خان هایی که استفاده از چیزی را برای رعیت خود ضروری نمی بینند، تصمیم گیری و اجرا شد.
● قیمت
قیمت اینترنت پرسرعت در کشور بسیار بالا است. در حالی که در کشورهای توسعه یافته نسبت قیمت اینترنت به درآمد متوسط یک خانواده کمتر از یک درصد است، ایران رکورددار قیمت بالای اینترنت است و با نسبت ده درصدی قیمت به درآمد حتی بسیاری از کشورهای در حال توسعه و عقب افتاده را هم پشت سر گذاشته است.
شرکت های ارائه کننده خدمات اینترنت پرسرعت دلیل اصلی بالا بودن قیمت را بالا بودن قیمت پهنای باند می دانند که در واقع حکم یک ماده اولیه را برای آنها دارد.
و خب در حال حاضر اصلی ترین ارائه کننده پهنای باند بین المللی در کشور، شرکت فناوری اطلاعات است که هرطوری بخواهد می برد و می دوزد.
باز جای شکرش باقی‍ است که بنابر اعلام مسئولان این شرکت قرار است به زودی شاهد کاهش ۳۰ درصدی قیمت پهنای باند در کشور باشیم و امیدواریم این کاهش همچون مصوبه قبلی در گیر و دار اجرایی شدن به یک جدول مبهم و یک ماز پیچ در پیچ تبدیل نشود که در نهایت متوجه شویم کاهش ۳۰ درصدی در کار نبوده است و در واقع این ۳۰ درصد تخفیفی است که خریداران پهنای باند به میزان بالا تعلق می ‍ گیرد.
اما سئوال مهمی که اینجا مطرح می شود این است که آیا با کاهش تعرفه پهنای باند، قیمت نهایی اینترنت هم سی درصد کاهشی پیدا می کند؟
ایسنا این پرسش را بررسی می کنند: با مطرح شدن بحث کاهش تعرفه های پهنای باند اینترنت روزنه ی امیدی در میان کاربران خانگی مبنی بر تقلیل قیمت کارت های اینترنتی به وجود آمد. اما به گفته ی کارشناسان، مسوولان و مدیران بخش خصوصی، قیمت نهایی اینترنت با وجود کاهش قیمت پهنای باند تاثیری برروی قیمت برای کاربران نهایی نخواهد داشت و دست اندرکاران این بخش تحقق یافتن این وعده را قابل تامل می دانند.
چندی پیش بحث کاهش قیمت اینترنت تا سقف ۳۰ درصد برای شرکت ها از سوی رییس هیات مدیره ی شرکت مخابرات ایران مطرح شد اما جزییات کامل آن مشخص نیست.
زمانی که شرکت های ارایه دهنده ی خدمات اینترنتی در برابر این پرسش قرار می گیرند که چرا کاهش قیمت اینترنت تأثیری بر قیمت نهایی کار آن ها نداشته و در آینده هم نخواهد داشت؟ چنین پاسخ می دهند که قیمت پهنای باند تنها بخش کوچکی از هزینه های آن ها را شامل شود.
کاهش قیمت اینترنت برای شرکت های ارایه کننده ی اینترنت به اعتقاد مدیر یک شرکت اینترنتی تنها به ارایه ی سرویس بهتر از طرف شرکت ها و بهبود کیفیت منجر خواهد شد.
به گفته ی محمد ایزد دوست کاهش قیمت اینترنت تا سقف ۳۰ درصد تاثیری در قیمت نهایی اینترنت برای کاربران نخواهد داشت زیرا در چند سال اخیر تورم هایی را در کشور شاهد بودیم اما قیمت اینترنت افزایش نداشته است و این در حالی است که هزینه هایی مانند حقوق پرسنل، اجاره، تجهیزات و موارد دیگر خود برای یک ISP هزینه زا است.
گم شدن هزینه ی پهنای باند در دیگر هزینه ی شرکت های اینترنتی دلیلی است که بهداد کلانتری - یک فعال حوزه ی اینترنت - برای علت این مساله عنوان کرده و تاکید کرد: به عنوان یک شرکت اینترنتی این کاهش قیمت را برای کاربران نهایی اعمال نخواهم کرد، زیرا هزینه های پرسنلی، اجاره، تجهیزات، مورد نیاز و مواردی از این قبیل خود برای شرکت ها بسیار هزینه بر است.
اما سیدرضا نشاط که یکی دیگر از فعالان در این حوزه با تاکید بر این که بازار اینترنت دایل آپ به شدت در کشور رقابتی و تقسیم شده است، گفت: بسیاری از شرکت های اینترنتی و شرکت های کوچک در معرض ورشکستگی قرار دارند و طبیعتا این کاهش تعرفه می توانند تعدادی از آن ها را نجات دهد تا این که تغییری در قیمت نهایی برای کاربران داشته باشد.
به گفته ی وی اگر به فرض قیمت اینترنت تا ۳۰ درصد برای شرکت ها کاهش یابد، قیمت نهایی اینترنت برای کاربران پنج تا ۱۰ درصد کاهش خواهد یافت زیرا شرکت ها علاوه بر هزینه ی پهنای باند هزینه های دیگری مثل مالیات، بیمه و استهلاک سرمایه دارند که همه آن ها در قیمت نهایی اینترنت تاثیرگذار است.
اما عضو هیات مدیره ی شرکت ارتباطات زیرساخت معتقد است زمانی که هزینه ی پهنای باند برای شرکت های اینترنتی ارزان تر می شود طبیعتا کاهش قیمتی را برای کاربران نهایی و مصرف کنندگان نیز خواهیم داشت اما نمی توان گفت با کاهش ۳۰ درصدی قیمت اینترنت برای شرکت ها می توانیم شاهد کاهش قیمت به همان میزان برای کاربران باشیم زیرا هزینه های دیگری نیز به جز هزینه ی پهنای باند برای شرکت ها وجود دارد.
جلال محفوظی گفت: دسترسی به اینترنت رایگان نه تنها در کشور ما بلکه در دیگر کشورها نیز وجود ندارد اما بهتر است ساعاتی از شب که لینک ها خالی می شود و مشترکان نیز کمتر می شوند اینترنت را ارزان تر و یا حتی رایگان به کاربران ارایه دهند.
یکی دیگر از مدیران شرکت اینترنتی با تاکید بر این که قیمت پهنای باند در قیمت تمام شده برای مصرف کننده پارامتر چندان مهمی محسوب نمی شود گفت: البته می توان گفت که این کاهش مزیت هایی را برای شرکت های ISP خواهد داشت و می تواند برای آن ها توجیه اقتصادی داشته باشد اما این شرکت ها هزینه های مهم دیگری به جز قیمت پهنای باند دارند.
مهمانی گفت: دولت نمی تواند روی قیمت گذاری این سرویس تاثیر چندانی داشته باشد اما می توان گفت با کاهش قیمت پهنای باند سرویس دهنده ها نیز با قیمت کمتری می توانند پهنای باند را خریداری کرده و طبیعتا پهنای باندی بیشتر و بهتری را به مصرف کنندگان ارایه دهند که این کار باعث افزایش کیفیت خواهد شد که این موضوع در نهایت به نفع مصرف کنندگان هم خواهد بود.
در هر حال به گفته ی کارشناسان این میزان کاهش تاثیری در قیمت اینترنت برای کاربران خانگی اینترنت نخواهد داشت و سهم زیادی از هزینه ی اینترنت شامل قیمت پهنای باند نمی شود بنابراین این انتظار هم نمی رود که با این روند برای کاربران نهایی نیز کاهش قیمت داشته باشیم.
از سوی دیگر نایب رییس انجمن صنفی کارفرمایان شرکت ‏های اینترنتی ایران هم در گفت وگویی با ایلنا نسبت به انجام کارشناسی دقیق و نظر سنجی از فعالان این عرصه در تعیین نحوه اعمال کاهش ۳۰ درصدی تعرفه پهنای باند اینترنت هشدار داد.
علیرضا علمی، با بیان این ‏که تا کنون در این خصوص مشورتی با صنف صورت نگرفته، اظهارداشت: پهنای باند اینترنتی حکم ماده اولیه کار یک هزار شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنت درکشور را دارد و باید هرگونه تعرفه ‏گذاری با نظر و مشورت فعالان این عرصه صورت پذیرد.
وی، افزود: با توجه به این که در ابتدای سال ۸۴ هم کاهش ۵۰ درصدی داشتیم، اما تنظیم نادرست جدول تعرفه ‏ها باعث شد اثربخشی این کاهش در توسعه فناوری اطلاعات کشور کم رنگ باشد.
دبیرانجمن شرکت ‏های اینترنتی، با بیان این ‏که اشتباه معروف ۱مگابیت و۲ مگابیت در جدول تعرفه ‏های سه ماه ISPها را سرگردان نمود و سپس اصلاح آن مجداداً حساب و کتاب و قیمت ‏گذاری شرکت ‏ها را دچاراختلال کرد، گفت: بعد مشخص شد اعضای مجمع مخابرات توجه و نظری نسبت به جدول تعرفه ‏ها نداشتند و صرفا جدول پیشنهادی یک تیم کارشناسی سه نفره را بدون بررسی لازم مصوب نمودنده بودند.
علمی، ادامه داد: اعمال کاهش به گونه ‏ای بود که در تعرفه ‏های بالاتر تراز ۲۴ مگابیت گاهی تا۷۰ درصد کاهش داشتیم، ولی در سطوح پایین ‏تر از ۴ مگابیت که تقریبا ۸۰ درصد ISP های کشور را شامل می ‏شود، این گونه نبود و این مصداق بی عدالتی و اعمال نفوذ بعضی شرکت ‏ها در منابع ملی است.
نایب رییس انجمن صنفی کارفرمایان شرکت ‏های اینترنتی، گفت: لذا به مسئولین مخابرات توصیه می ‏کنم پیش از تصویب نهایی تعرفه های جدید پهنای باند اینترنت کشور، نظر صنف و فعالان این عرصه را جویا شوند.
وی، ‏ با مثبت ارزیابی نمودن کاهش تعرفه پهنای باند اینترنتی آن را در بالا بردن سطح کیفی ارائه این گونه خدمات موثر عنوان نمود و اظهارداشت: قیمت خدمات کارت ‏های اینترنت و اینترنت پرسرعت درکشور انصافا مناسب است؛ به گونه ‏ای که حتی در بعضی موارد شرکت ‏های اینترنتی را در فشارهای شدید اقتصادی قرار داده است.
وی، تصریح کرد: بنابراین کاربران نباید در شرایطی که هزینه ‏های جاری شرکت ‏ها رو به رشد و افزایش است انتظار قیمت ‏های غیر واقعی از شرک ‏تها را داشته باشند، چراکه این عمل به پایه این صنعت درکشور لطمه می ‏زند.
علمی، با بیان این ‏که جای تاسف است که هنوز دسترسی به اینترنت در کشور از جانب مراجع مسئول تعرفه ‏گذاری نشده است، افزود: ماه ‏ها است که بر سر دقیقه و ثانیه بودن محاسبات اپراتورهای موبایل بحث و جدل صورت گرفته؛ ولی هنوز تعرفه استفاده از اینترنت که ارتباط مستقیم با اشتغال و کسب وکار یکهزار شرکت اینترنتی در سطح کشور دارد کوچکترین حرکتی صورت نپذیرفته است.
علمی، درپایان با انتقاد از برداشته شدن تخفیف ویژهISP های شهرستانی و مناطق محروم آن ‏ را موجب نارضایتی ‏های فراوان در استان ‏ها عنوان نمود و از مسئولین مخابرات در خواست کرد نسبت به اعمال مجدد این تخفیفات پی ‏گیری لازم را بنمایند.
● باز هم قیمت
اما مشکل بعدی هم دقیقا همینجا است. اینکه اصولا چه لزومی دارد تمام پهنای باند مصرفی کاربران از محل پهنای باند بین المللی تامین شود و چرا ما در کشور یک شبکه انتقال داخلی اطلاعات نداریم.
امیدواریم معاونت فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات، طرح شبکه ملی اینترنت کشور را با همین منظور پیش ببرد و با حمایت از راه اندازی دیتا سنتر، صرفه جویی بیشتری در مصرف پهنای باند بین المللی انجام شده و به این ترتیب قیمت اینترنت باز هم پایین تر بیاید.
از طرف دیگر نباید فراموش کرد که اگر دولت در گسترش اینترنت مصر است و آن را به عنوان یک اصل توسعه ای قبول دارد، حداقل برای سال های ابتدایی می تواند مبالغی را که به عنوان مالیات و عوارض از کاربران دریافت می کند قطع کند تا به این ترتیب با پایین آمدن هزینه تمام شده، مردم انگیزه بیشتری برای استفاده از این خدمات پیدا کنند.
● محتوا
مشکل بعدی در بحث اینترنت پرسرعت محتوا است. مساله اینجاست که ما در حالی که با اطمینان از جا افتادن یک شیوه دسترسی به عنوان یک شاخص توسعه یاد می کنیم و فراموش کرده ایم که کاربر باید از این شیوه استفاده کند تا به چه دست پیدا کند؟
آیا ما محتوایی مناسب برای او تدارک دیده ایم؟ آیا هیچ سرویس آنلاینی وجود دارد که یک کاربر اینترنتی را ترغیب کند تا از اینترنت پرسرعت استفاده کند؟
این وظیفه ای است که به طور مستقیم به شورای عالی اطلاع رسانی مربوط می‍ شود و در حال حاضر در وضعیت ضرورت قرار دارد، بی توجهی به مقوله محتوا به راحتی درآینده ما را در وضعیت اضطرار قرار خواهد داد و باید زودتر فکری برایش بکنیم.
البته نباید فراموش کرد که این موضوع فقط بر عهده دولت نیست، شرکت های ارائه کننده خدمات دسترسی نیز باید بدانند که در تمام دنیا اینگونه شرکت ها در واقع با سرمایه گذاری در بحث رسانه و محتوا، در واقع کاربر را در سرور خود نگاه می دارند و بیش از ۷۰ درصد وقت وبگردی او را به خود اختصاص می دهند.
نمونه بارز چنین رویکردی، AOL آمریکا است. اما آیا شرکت های ارائه کننده خدمات دسترسی ما هیچوقت از چنین روش هایی استفاده کرده اند؟
پاسخ منفی است. در مورد شرکتی مثل پارس آنلاین، مدیران این شرکت با تاکید اعلام می کنند که قصد دارند فقط در حوزه دسترسی فعالیت کنند و خدمات محتوا باید بر عهده دیگران باشد. اما همین شرکت یکی از بزرگترین چالش های خود را زمانی از سر گذراند که یکی دو سال پیش با پرشین بلاگ و مدیران وقت آن به مشکل برخورد و اجازه دسترسی به محتوای بزرگترین سرویس دهنده وبلاگ ایران به کاربران پارس آنلاین داده نمی شد.
بحث های مفصل تری در مورد مشکلات افزایش کاربران اینترنت پرسرعت در ایران وجود دارد که در شماره های آینده تحلیلگران عصر اطلاعات به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت.

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات