نکته هایی برای ترک سیگار از منظر کارشناسان بهداشت و سلامت

● قدم اول؛ آمادگی ذهنی فرد سیگاری
یک عضو کمیته کشوری مبارزه با دخانیات می گوید: بنا به آمارهای موجود سالانه بیش از ۵۰ میلیارد نخ سیگار در ایران دود می شود و بیش از ۱۰ میلیون نفر سیگاری در ایران وجود دارد. بر این اساس هزینه سالانه درمان بیماری های ناشی از مصرف سیگار حدود ۲ تا ۳هزار میلیارد تومان برآورد می شود. سالانه بیش از ۷۵ هزار نفر در ایران به علت مصرف سیگار و بیماری های ناشی از آن جان خود را از دست می دهند و ۴ هزار میلیارد تومان نیز صرف هزینه های بهداشتی و درمانی بیماری های ناشی از مصرف سیگار می شود.
مطابق آمارهای رسمی، حدود ۱۱/۷ درصد جمعیت بالای ۱۵ سال و ۲/۵ درصد زنان در ایران سیگار می کشند. جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات نیز گزارش می دهد؛ ۶/۳ درصد دانش آموزان دختر و پسر به صورت موقتی و ۴ درصد به صورت دایمی و روزانه سیگار می کشند.
همچنین ۳/۱۶ درصد جامعه پزشکی ایران سیگاری اند.
دکتر مرضیه حاجی محمدی پزشک فعال در زمینه ترک سیگار معتقد است: یکی از مهمترین راهکارها برای پیشگیری از اعتیاد به سیگار، آموزش نوجوانان در معرض خطر است. دوران مدرسه بهترین زمان برنامه ریزی و آموزش به منظور جلوگیری از گرایش و اقدام به چنین رفتارهایی است. مصرف سیگار به مدت طولانی، تغییرات مخربی در ریه ایجاد می کند.
بعد از ترک سیگار روند تخریب ریه کند می شود و ریه به تدریج خود را ترمیم می کند و در نتیجه احتمال ابتلا به سرطان ریه و پیشرفت سرطان ریه کاهش می یابد. ترک سیگار علاوه بر کاهش احتمال ابتلا به سرطان ریه، احتمال بروز دیگر سرطان ها، بیماری های عروقی، مغزی و تنفسی را نیز کاهش می دهد. نیکوتین موجود در سیگار اعتیادآور است، از این رو برای ترک سیگار اقدامات خاصی باید صورت پذیرد.
▪ دکتر حاجی محمدی مهمترین نکات مربوط به ترک سیگار را به شرح زیر بیان می کند:
۱) قدم اول برای ترک سیگار، ایجاد آمادگی در فرد سیگاری است، ابتدا باید تاریخ مشخصی برای ترک سیگار تعیین شود.
۲) در صورت امکان با یکی از دوستان سیگاری خود مشورت و هر دو همزمان اقدام به ترک کنید.
۳) توجه داشته باشید چرا اقدام به ترک می کنید و در چه زمانی می خواهید به طور کامل سیگار را کنار بگذارید.
۴) کارهایی را که حین انجام آنها سیگار می کشید، مشخص کنید.
۵) سعی کنید عادت های مصرف سیگار خود را تغییر دهید، مثلا سیگار را در جای دیگری نگه دارید، در جیب دیگر شلوار یا کت یا با دست دیگر سیگار بکشید.
۶) وقتی در حال کشیدن سیگار هستید، هیچ کار دیگری انجام ندهید و فقط به سیگار فکر کنید.
۷) فقط در جای خاصی سیگار بکشید و هیچ گاه در منزل سیگار نکشید. خود را مقید کنید که فقط در بالکن یا حیاط سیگار بکشید.
۸) هر گاه هوس کردید سیگار روشن کنید، چند دقیقه صبر کنید وسعی کنید به جای کشیدن سیگار کار دیگری انجام دهید، به عنوان مثال یک لیوان آب خنک بنوشید یا آدامس بجوید یا از آبنبات استفاده کنید.
سیگار را در زمان مشخص بخرید و سعی کنید نوع سیگار مصرفی را به سیگاری که علاقه ای به آن ندارید، تغییر دهید.
۹) اواخر هر روز در صورت نکشیدن سیگار به خود پاداش دهید، مثلا دیدن یک فیلم خوب و یا خوردن یک غذای خوشمزه.
۱۰) سعی کنید ورزش کنید، به ویژه پیاده روی یا دوچرخه سواری.
۱۱) به نتایج مثبت ترک سیگار فکر کنید؛ اینکه چقدر به خود و خانواده تان علاقه دارید و به سلامت آنها اهمیت می دهید. افکار مثبت به شما کمک خواهند کرد.
۱۲) به طور منظم غذا بخورید. زیرا گاهی احساس گرسنگی با هوس سیگار کشیدن اشتباه می شود.
جعبه یا قلکی تهیه کنید و پولی را که هر هفته صرف خرید سیگار می کنید، در آن بیندازید.
۱۳) اجازه دهید تمام افراد خانواده، دوستان و آشنایان بدانند که شما درحال ترک سیگار هستید، زیرا افراد بسیاری از شما حمایت خواهند کرد.
۱۴) خیلی از دوستان سیگاری شما مایلند بدانند چطور موفق به ترک سیگار شده اید، با آنها صحبت کنید. در حقیقت افرادی که مدت طولانی است سیگار را ترک کرده اند، از حمایت قوی دوستان و خانواده برخوردار بوده اند.
۱۵) اگر در دوران ترک احیانا گاهی سیگار کشیدید، نگران نشوید. اغلب کسانی که موفق به ترک کامل شده اند، چند بار اقدام به ترک کرده اند. در هر صورت با توجه به اثر اعتیاد آور نیکوتین، با قطع مصرف سیگار، علایمی به صورت تحریک پذیری، عدم تمرکز، افزایش اشتها و... به وجود خواهد آمد. این موارد کاملا طبیعی و البته زودگذر است.
برای کاهش این علایم می توان نیکوتین سیگار را با استفاده از روش های زیر جایگزین کرد.
روش (Nicotin Replacement Therapy)( NRT )جایگزین کردن نیکوتین سیگار با منابع دیگری غیر از سیگار است. آسان ترین روش ترک سیگار استفاده از آدامس نیکوتین و یا برچسب های پوستی نیکوتین است که به دلیل تغییر رفتار سیگار کشیدن، به فرد کمک زیادی می کند. البته روش های دیگری چون استفاده از اسپری های نیکوتین نیز وجود دارد که توسط پزشک باید تجویز شود. هدف اصلی NRT ازبین بردن رفتار سیگار کشیدن است. اگرچه اعتیاد به نیکوتین ممکن است مدتی باقی بماند، اما برای ترک سیگار نیکوتین جایگزین را نیز به تدریج باید قطع کرد.
معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می گوید: زنان و کودکان ما، بهترین افرادی هستند که می توانند همسران، پدران و دیگر اعضای خانواده شان را به ترک سیگار تشویق کنند و ما از آنان می خواهیم که این کار را انجام دهند.
سیدمحمد علویان می افزاید؛ هر ۵/۲ دقیقه یک نفر بر اثر مصرف سیگار و عوارض آن در ایران می‌میرد.مصرف سیگار و انواع مواد دخانی در کشور یکی از نگرانی های جدی متولیان سلامت کشور است. کوشش های جامعه برای پیشگیری از مصرف سیگار، در قالب آموزش به جوانان و نوجوانان از طریق برنامه های آموزشی در مدارس و رسانه های جمعی، کارساز است. بهترین روش به ویژه در سن نوجوانی، آموزش از طریق همسالان است که تاثیر شگرفی روی یکدیگر دارند.
دکتر غلامرضا حیدری، مسوول کمیته کشوری کنترل دخانیات و سرپرست کلینیک ترک سیگار منطقه ۱۴ نیز می گوید: دوره های آموزش و درمان افراد سیگاری برای ترک، هفت جلسه ماهانه و هفته ای دو بار است .
هر جلسه یک موضوع آموزشی خاص دارد و کار درمان به صورت گروهی است. ویزیت شخصی نداریم، مگر اینکه بر حسب نیاز علاوه بر روش های گروهی، برای برخی روش های فردی هم در نظر گرفته شود. پزشک نقش هماهنگ کننده را دارد و بیشتر سعی می کند از تجربه خود افراد استفاده کند. روش درمان در این کلینیک رودررو (Face to Face) است. افراد دور هم می نشینند و هر کس تجربه های خود را به گروه انتقال می دهد و پزشک فقط برای تصحیح اشتباه ها و یا توصیه برخی موارد مداخله می کند.
از دارو درمانی نیز بهره می گیریم. برای اولین بار در کشور با همکاری معاونت تحقیقات دارویی وزارت بهداشت ما داروهای جایگزین نیکوتین را در کشور ساختیم و این افتخار بزرگی است. سرپرست مرکز ترک سیگار درباره میزان موفقیت این مرکز در ترک دادن افراد سیگاری می افزاید: در پایان هر دوره حدود ۹۰ درصد از شرکت کنندگان پس از گذشت یک سال ۵۰ درصد موفق به ترک سیگار می شوند که می توان گفت در دنیا کم نظیر است. دلیل آن هم این است که کار ما کار اول است. اگر ما این مرکز را در تمام کشور گسترش دهیم شاید آمار پایین بیاید. البته اگر امکانات بیشتری داشتیم، در خلال این مدت می توانستیم برنامه های تفریحی یا حاشیه ای بگذاریم که ارتباط افراد را با کلینیک مستحکم کنیم، ولی امکانات ما محدود است.

آرش سقر

منبع : روزنامه کارگزاران