خودآگاهی،رویکردی نوین در پیشگیری از جرم

نوشتن و قصه گفتن در واقع وسیله ای برای مقابله و کنار آمدن با تغییراتی است که با آن روبرو می شویم .
در حالی که همه ما لزوماً داستان پرداز نیستیم،می توانیم حوادث و ماجراهای زندگی خود را هم بنویسیم. در واقع این کمکی است به التیام تألمات روح. صحبت کردن از احساسات،ادراکات،نقطه نظرها و خاطرات همیشه اقدامی در جهت تخفیف تألمات روانی است. بازگفتن آنچه در ذهن داریم،وزنه های بسته شده به روح و روان ما را سبک می کند. بسیاری از مذاهب از این مفهوم برای التیام های معنوی استفاده کرده اند. روان شناسی نوین امروزی نیز از این روش بهره فراوان می گیرد با آنکه گفتگو کردن، متدوال ترین روش خود افشایی است. به رشته تحریر درآوردن افکاری که به ذهن خطور می کند نیز به شدت درمان کننده است.
نوشتن خاطرات و وقایع روزانه درمان بخش،شامل نگارش مطالبی در زمینه حوادث،اندیشه ها،احساسات،خاطرات و یاددادشتهای روزانه، روشی بسیار مفید و مناسب برای مقابله با استرس و مدارا کردن با آن است. روان شناسان و متخصصان امور سلامتی سالهاست که برای رشد و تعالی شخصی از این روش استفاده می کنند. حال با توجه به این مقدمه می توان گفت یکی از مکانهایی که در این مقوله می تواند بسیار مؤثر باشد زندان است. اجرای این طرح و گسترش فرهنگ آن در زندانها،اهداف و فواید جالبی در بر خواهد داشت که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
۱) نوشتن خاطرات، روشی برای مقابله با استرس:
نوشتن خاطرات روزانه و بطور کلی درج یاددشتهای روزانه روشهایی برای رسیدن به خود آگاهی است. نوشتن یادداشتهای روزانه ارتباطی میان ذهن و روح فراهم می آورد و اولین قدم برای از میان برداشتن استرس است. خاطره نویسی به عنوان ابزاری در خدمت مراقبه روشی است تا ذهن را از اندیشه پاک کند،با نوشتن خاطرات، آرامش بر ذهن حاکم می شود افکار و احساسات از ذهن خارج می شوند تا بر کاغذ نقش ببندند،گر چه در زمینه فایده و تأثیرات نوشتن بررسی چندانی نشده است، اما همه دست اندرکاران امور روانی بر این عقیده اند که این روش می تواند در زمینه های مختلف به اشخاص کمک کند تا احساس گناه را در ذهن بشویند و به راه حلی خلاق برای حل مسئله دست پیدا کنند.
۲) نوشتن خاطرات روشی برای سلامت جسمانی و روانی:
بررسی های اخیر نشان می دهد که نوشتن خاطرات نه تنها برای روح و روان مناسب است بلکه به سلامت جسمانی اشخاص هم کمک می کند. جمیز بیکر استاد روان شناس(۱۹۹۰ـ ۱۹۸۹) در تحقیقی به بیان این مسأله پرداخته است. او از دانشجویان دانشگاه ماترس متودیست خواست که به مدت ۱۵دقیقه در ۴ روز متوالی درباره یکی از حوادث تأسف بار زندگی شان مطالبی بنویسند در حالی که پاسخ فوری به شرح این وقایع نویسی اغلب شکست بود و حتی رویاهای ناخوشایند را بهمراه داشت، بیکر به این نتیجه رسید که این اشخاص در مقایسه با گروه کنترل که مطلبی ننوشته بودند کمتر به درمانگاه مراجعه کرده اند. وقتی این تجربه با همکاری کیکولت گلیسر تکرار شد و از شرکت کنندگان در قبل و بعد از خاطره نویسی آزمایش خون به عمل آمد معلوم شد که میزان ایمنی عمومی بدنشان افزایش یافته است. از طرفی تأثیر روش های قرار گرفتن در آرامیدگی اعم از آرامیدگی تدریجی عضلات،آموزش خودزاد و تصویر سازی ذهنی زمانی که همراه با خاطره نویسی است نتایج بسیار اثر بخش تر و بهتری دارد از طرفی تنها نوشتن نثر نیست که به تخفیف استرس کمک می کند نوشتن شعر نیز به تخفیف آلام روانی کمک می نماید با آنکه لزوماً تمامی اشعار وزن و آهنگ ندارند استفاده از وزن و آهنگ در مورد شعر به اشخاص احساسی از کنترل می دهد .
۳) اثرات کوتاه مدت و بلند مدت خاطره نویسی:
اثرات فوری و کوتاه مدت: به دلایل بسیار مختلف اشخاص نمی توانند همه احساسات خود را بیان کنند از یک سو آگاهانه موانعی بر سر راه ابراز احساسات خود قرار می دهند و از سوی دیگر به طرزی ناخودآگاه با سرکوب کردن ادراکات،نگرشها و احساسات خود رفتارهایی بیمارگونه به نمایش می گذارند نتایج می تواند بسیار ناراحت کننده باشد و شخص را بارها و بارها به کلینیک های روان درمانی بکشاند یکی از هدفهای اصلی روان درمانی افزایش خود آگاهی و ابراز صادقانه خویشتن است خود ابرازی از طریق نوشتن خاطرات و یادداشت های روزانه،فکر موسوم ذهن را از آن خارج کرده آنرا بروی کاغذ می اورد دفتر خاطرات،افکار و احساسات و ادراکات را آزاد و رها می سازد در نتیجه مغز به آرامش می رسد که این خود در واقع نوعی مراقبه است در یک مراقبه نوشتاری وقتی اندیشه های قدیمی از ذهن خارج می شود و فضای خالی که قبلاً آنرا اشغال کرده بوند خالی و امکان قوام آمدن آگاهی بیشتری را مهیا می سازد و بر عمق اندیشه می افزاید،شرایط می توان با نگاه کردن به پیرامون جدید قابل قیاس با تماشا کردن محیط از روی قله کوه است،حال آنکه شرایط قدیم را می توان با نگاه کردن به پیرامون از پایین مقایسه کرد .
آگاهی بیشتر درک ما را به روی درک بیشتری می گشاید نوشتن اندیشه های شخصی به انسان این امکان را می دهد خود را از چنگال این اندیشه ها خلاص کرده انرژی محدود خود را مصرف کند و آزاد کردن اندیشه و احساس نوعی اقرار شخصی بشمار می آید که در طی آن با رفتارهای خود صادقانه برخورد کنیم این اقدام مهمی برای التیام روابط درونی و روابط شخصی با دیگران است افزوده بر این بر خلاف گفتگوی درونی با خویشتن استفاده از نوشتن بعنوان روشی برای ابراز خویشتن مالکیت احساسات خود را پذیرا می گردد .
● اثرات و فواید خاطره نویسی :
▪ داشتن اثرات عمیقی در خود آگاه و ناخودآگاه انسان
▪ استفاده از داستان آموزنده القاء مثبت را تقویت تکمیل و هدایت می کند .
▪ داستان پردازی سبب ایجاد تحول درونی و تقسیم دورن رواین می شود .
▪ داستان گویی با خاطره نویسی تهدید کننده نیست بلکه سرگرم کننده است و یا از مقاومت در برابر تغییر می کاهد و انعطاف پذیری را افزایش می دهد و رفتار آن در خاطره باقی می ماند.
▪ خاطره نویسی ارتباط مؤثر و پایدار ایجاد می کند
▪ داستان نویسی باعث ایجاد انگیزه اثر بخش و انگیزه بخش می شود .
● پیشنهادات : پر نمودن اوقات فراغت زندانیان و تهیه داستان و خاطره از وضعیت محبوسین در زندان و بیان آن از طریق مجلات و رسانه ها می تواند در پیشگیری از وقوع جرم و همچنین آشنایی آحاد جامعه با قوانین از طریق موارد عینی بسیار مؤثر باشد لذا چنانچه بتوان نحوه وقوع جرم توسط اشخاص را به خاطره تبدیل نمود می توان با انعکاس آن در وسایل ارتباط جمعی تا حد زیادی در آگاهی مردم نسبت به قوانین موفق و در پیشگیری و ارتکاب مجدد جرم جلوگیری نمود .

حسن علی پور ـ سید قدیر مرتضوی

منبع : قوه قضاییه دادستانی کل کشور