گرین گراس و تثبیت موقعیت فیلمسازی

همین چند وقت پیش بود كه مردم از«پل گرین گراس» به عنوان یكی از درخشان ترین و مستعد ترین كارگردانان تلویزیونی نسل خود یاد می كردند. حال در مدت زمان كوتاهی او به یكی از بهترین فیلمسازان نسل خود در هالیوود تبدیل شده است و امین كمپانی های بزرگ و خوشنامی است كه حاضرند میلیون ها دلار از سرمایه خود را بر روی پروژه ها و فیلم هایی كه او تشخیص می دهد سود آور خواهند بود، خرج كنند.
گرین گراس به فهرست نامزدهای اسكار بهترین كارگردانی امسال راه یافت و به عقیده برخی منتقدان فیلم شبه مستند او درباره گروگان گیری پرواز هواپیمایی ۹۳ united كه یازدهم سپتامبر به وقوع پیوست با وجود تكان دهنده بودن آن، بهترین فیلم سال بود. منتقد نشریه معروف گاردین «پیتر برادشاو» تنها كسی نبود كه اعتراف كرد، هنگام دیدن این فیلم از شدت هیجان، نفس خود را در سینه حبس كرده بود.
فیلم قبلی گرین گراس «برتری بورن» با بازی مت دمون در نقش آدمكشی كه در سازمان سیا آموزش دیده بود، یك اثر پرفروش و موفق گیشه ای بود. این فیلمساز در حال حاضر مشغول فیلمبرداری قسمت سوم از مجموعه فیلم های بورن بانام «اولتیماتوم بورن» است كه با بودجه هنگفت ۱۲۵ میلیون دلاری به وسیله كمپانی فیلمسازی یونیورسال در دست تهیه است. همچنین چندی پیش در اخبار سینمایی اعلام شده بود پروژه بعدی سینمایی او «زندگی امپریالیستی در شهر زمرد» خواهد بود.
گرین گراس این فیلم را با اقتباس از كتابی درباره زندگی در منطقه سبز بغداد نوشته «راجیو چاندراسكاران» خواهد ساخت. پل گرین گراس در نگاه اول ممكن است به خاطر سرو وضع نه چندان مرتب و آراسته خود یك ستاره به نظر نرسد اما بر اساس معیارهای هالیوودی و آنچه برای كمپانی های بزرگ فیلمسازی مهم است یك مهره اصلی است. تیم بوان، تهیه كننده فیلم ۹۳ United و یكی از مؤسسان كمپانی فیلمسازی working title Films معتقد است مردم هنوز بهترین كارهای این كارگردان را ندیده اند و در آینده ای نه چندان دور باید شاهد ظهور استعداد واقعی و خیره كننده او باشیم.
بوان می گوید: فكر می كنم او روز به روز بهتر و بهتر می شود او به جایگاه والایی دست یافته است و همه این ها در مدت بسیار كوتاهی اتفاق افتاده است. گرین گراس در حال حاضر یكی از چهره های درجه یك هالیوودی است. با فیلم «برتری بورن» استعداد او هالیوود را متعجب كرد و حال با فیلم ۹۳ united دیگر كسی نمانده كه متوجه ظرافت هنری او نشده باشد. سبك فوق واقع گرای او در فیلمسازی از تجربه مستندسازی او بسیار تأثیر پذیرفته است. او پس از فارغ التحصیل شدن از كمبریج به مدت ۱۰ سال با یك تیم مستند سازی بر روی یك پروژه تلویزیونی به نام «world in Action» كار كرد، اما جالب اینجاست كه او نه بخاطر فیلمسازی، بلكه بیشتر بخاطر نوشتن كتاب به چهره ای سرشناس تبدیل شد.
او یكی از نویسندگان زندگینامه پیتر رایت، مأمور سابق MI۵ بود. این كتاب با نام «Spy Catcher» بیشتر از محتوایش به علت تلاش دولت بریتانیا برای ممنوع چاپ كردن آن مورد توجه قرار گرفت. نوشتن این كتاب سكوی پرتاب گرین گراس برای ساختن آثار بلند سینمایی بود. نخستین فیلم او با عنوان «Resurrected» با بازی دیوید تولیس در نقش سربازی كه در «Falklands» رها می شود در جشنواره بین المللی فیلم برلین با تحسین منتقدان مواجه شد.
از همین جا بود كه گرین گراس با ساخته های سینمایی و تلویزیونی بعدی خود پله های شهرت را یكی پس از دیگری پیمود و گاه با انتخاب نامناسب همچون فیلم «تئوری مبارزه» با بازی كنت براناگ و هلنا بونهام كارتر فراز و نشیب هایی را در این عرصه تجربه كرد. با این حال فیلم «قتل استفان لاورنس» و سپس «یكشنبه خونین» بودند كه از او چهره ای مردمی و محبوب ساختند. این دو فیلم آنچنان قوی و خوش ساخت بودند كه پخش آنها از ITV عجیب و جای تعجب بود. پس از این موفقیت ها بودند كه هالیوود با آغوش باز از او استقبال كرد به طوری كه او بعد ها اعتراف كرد تصمیم به ساخت فیلم «برتری بورن» در سال ۲۰۰۴ چندان دشوار نبود. او می گوید: دوست داشتم در فیلم ها نوعی ماجراجویی را دنبال كنم و فیلم هایی كاملاً متفاوت بسازم.
این روزها گرین گراس طرفداران بسیاری در هالیوود دارد. استودیوها به او و كارش اعتماد دارند و دست و دلبازی آنها برای وی دلیل همین مدعاست. او سال گذشته در مراسم بافتا گفته بود: «خیلی ها فكر می كنند هالیوود جایی است كه غول های شاخدار در انتظار قلع و قمع فیلم های شما هستند. با توجه به دو تجربه موفقی كه در آنجا داشتم باید بگویم آنها با احترام زیادی با من برخورد كردند.»
در مورد فیلم «۹۳ united» باوجود اعتراض برخی ها به این كه پرداختن به یازده سپتامبر برای هالیوود هنوز خیلی زود است، به گرین گراس آزادی عمل بیشتری در ساختن این فیلم داده شد. خالد عبدالله كه نقش تروریست اصلی را در این فیلم بازی می كند گفت: پل متفاوت از سایر كارگردانان كار می كند. ما هیچ وقت با متن كاری نداشتیم.
این بازیگر كه به تازگی از بازی در نقش اصلی نسخه سینمایی رمان «بادبادك باز» از خالد حسینی فراغت یافته است، گرین گراس را تحسین می كند و می گوید: «او همیشه افق های جدیدی را تجربه می كند و همه او را دنبال می كنند و آخر سر همه چیز درست از آب در می آید. او شما را در آستانه ایمان و اعتقادتان قرار می دهد و به خاطر همین او را دوست دارید.»
بوان نیز معتقد است هیچ كس نمی توانست به اندازه گرین گراس فیلم ۹۳ united را اینچنین خوب و درخشان بسازد. او می گوید: «سر زندگی ای در میان بازیگران این فیلم بود كه انتظار ندارم جای دیگری آن را ببینم. او آدم راحت و زرنگی است. تعداد كارگردانانی كه عقل شان به اندازه گرین گراس باشد كم هستند.»
پل گرین گراس در گفت وگویی از دلایل خود برای ساختن فیلمی درباره یازده سپتامبر ۲۰۰۱ می گوید و دوست دارد مردم بدانند چرا پرداختن به چنین فیلمی برای هالیوود آنچنان كه گفته می شود زود نبوده و نیست.
● چه مدت پس از این وقایع تصمیم گرفتید ۹۳ united را بسازید؟
▪ نه خیلی زیاد. داشتم فیلم «یكشنبه خونین» را به پایان می رساندم كه یازده سپتامبر اتفاق افتاد. یكی دو روز بعد بود كه حس كردم فیلم «یكشنبه خونین» داستان ارتش بریتانیا و كشتار ۲۶ شهروند به دست آنها در ایرلند شمالی در ۳۰ سال پیش چقدر امروزی جلوه می كند. به نظر من این فیلم كه به نوعی درباره ایرلند و انگلیس بود یك تأثیر گذاری بین المللی داشت چون مخاطبان آن دنیای پس از یازده سپتامبر بود. همان موقع بود كه با خود فكر كردم به یازده سپتامبر نیز باید به لحاظ سینمایی پرداخته شود.
● آیا از همان اول تصمیم داشتید و ترجیح دادید به جای پرداختن به مركز تجارت جهانی به چهارمین هواپیمایی كه در آن روز سقوط كرد بپردازید.
▪ این جنبه از مسأله همیشه برای من جالب بود چون پرواز ۹۳ united آخرین هواپیمایی بود كه از روی زمین بلند شد و تأخیر آن هم اتفاقی و بخاطر تأخیر در كنترل ترافیك های هوایی بود. وقتی این هواپیما در ساعت نه و نیم به گروگان گرفته شد یازده سپتامبر اتفاق افتاده بود. یك ساعت پیش برج های دوقلو سقوط كرده بودند، پنتاگون مورد اصابت قرار گرفته بود و همه این اتفاق ها افتاده بود. می خواستم این فیلم را قبل از «برتری بورن» بسازم اما یك پروژه سینمایی دیگر در پیش رو داشتم كه متعهد به انجام آن بودم از طرف دیگر فكر می كردم كه واقعاً زود است. كمیسیون ۹‎/۱۱ در حال بررسی این واقعه بودند در نتیجه با خودم گفتم بهتر است منتظر گزارش آنها بمانم.
● چگونه با دو روی این سكه یعنی وفاداری به داستان واقعی و در عین حال حساسیت های خانواده های قربانیان كنار آمدید؟
▪ این مسأله همیشه تنش برانگیز بوده است. این تنش است كه همیشه در بطن «یكشنبه خونین» و «استفان لاورنس» دیده می شد. فكر می كنم این دو روی سكه یك روح واحدند. قبلاً هم وقتی فیلم هایی را در ایرلند شمالی ساخته ام گفته ام كه اگر می خواهید به حقایق عمیق تری درباره خشونت سیاسی دست پیدا كنید با مردم در ارتباط باشید.
به سراغ آنها بروید و از آنها سؤال كنید. بخصوص از آنهایی كه زندگی شان دستخوش این وقایع شده است. اگر با خانواده های قربانیان واقعه «یكشنبه خونین» در ارتباط باشید و یا حتی با خانواده های پرواز « United ۹۳» به حقایق دیگری پی خواهید برد. آنها كمتر در پی انتقام جویی هستند، آنچه خواهید یافت اظهارنظرهای مختلف است چون این گونه وحشی گری ها، تراژدی ها و وقایع همیشه اتفاق می افتند. سؤال مشترك آنها در برابر این گونه خشونت های سیاسی این است: چرا چنین چیزی اتفاق افتاد و حال تكلیف ما چیست.
در چند هفته گذشته بیش از ۳۰۰ بار از من پرسیده شد: «آیا ساخت چنین فیلمی زود نبود؟» متوجه این سؤال هستم اما این سؤال را هیچ یك از خانواده های قربانیان یازده سپتامبر از من نپرسیده. آنها برعكس می خواهند بدانند چرا آن قدر طول كشید. آگاهی از جزئیات این حادثه دغدغه آنهاست نه آنهایی كه از دور شاهد ماجرا بوده اند و حال می خواهند با آسودگی خاطر زندگی خود را ادامه دهند.
● به عنوان یك فیلمساز بریتانیایی چگونه از عهده ساخت این فیلم آمریكایی برآمدید؟
▪ مطمئناً كارگردانان خوبی در آمریكا هستند كه در آینده فیلم هایی را درباره یازده سپتامبر خواهند ساخت. شكی در این نیست. آنچه برای من مهم بود این حقیقت بود كه قبلاً هم از این دست فیلم ها ساخته بودم. از آنجایی كه كارم را با مستندسازی شروع كرده بودم در دهه ۲۰ زندگیم زمان بسیاری را در این گونه مناطق جنگی و با این گونه اتفاق های سراسر كشتار و خونریزی سپری كردم. داشتن تجربه ای در این زمینه خیلی مهم تر از بریتانیایی بودنم بود. به عنوان یك فیلمساز بریتانیایی هم بازیگران را با خودم به بریتانیا آوردم تا از آن فضا دور باشند. دوست داشتم آنها این فیلم را فارغ از هرگونه فاكتور و عامل خارجی دیگری تلقی كنند.
● آیا اجباری برای ساخت این فیلم در آمریكا داشتید؟
▪ خیر، به هیچ وجه. خیلی مهم بود كه سر فیلم «برتری بورن» به رابطه خوب و پایداری با یونیورسال دست یافته بودم. یك فیلمنامه ۲۵ صفحه ای از این فیلم را در ماه ژوئن سال گذشته نوشتم و به آنها نشان دادم. آنها هم اجازه كار را بلافاصله به من دادند.

ترجمه: شیلا ساسانی نیا

منبع : روزنامه ایران