عطش خاموش

●عوامل تعرق بیش از حد
▪گرما : تعرق، یك فرایند طبیعی برای كاستن دمای بدن است. وقتی درجه حرارت محیط افزایش می یابد. بدن بیشتر عرق می كند. بخش اعظم عرق از آب و نمك تشكیل شده است. برای تبخیر این آب، بدن گرمای خود را از دست می دهد، در نتیجه دمای بدن كاهش می یابد. همچنین از طریق پوست، مواد سمی خود را از دست می دهد. در نتیجه در اصل برای بدن ضروری و مفید است.
▪استرس: بعضی موقعیت ها و شرایط خاص مثل استرس، اضطراب و شرایط بد روحی عاطفی باعث آزاد شدن آدرنالین می شوند و تعریق را افزایش می دهند.
▪تب: افزایش درجه حرارت هوا یكی از مهم ترین عوامل تشدیدكننده تعرق است. برای كاستن عواقب ناشی از این پدیده در فصل تابستان موارد زیر را به شما پیشنهاد می كنیم:
- سعی كنید به جای استفاده از لباس های پلاستیكی و یا لباس هایی كه در آنها الیاف مصنوعی به كار رفته است، از لباس های پنبه ای استفاده كنید.
- اگر جنس كفش بد باشد یا از جنس پلاستیك باشد، پا نمی تواند نفس بكشد و تعرق پا افزایش می یابد. بنابراین سعی كنید از كفش های منفذ دار استفاده كنید.
- كافئین می تواند باعث تشدید این پدیده شود، از این رو مصرف مواد كافئین دار را كاهش دهید.
در موارد بسیار حاد عمل جراحی آخرین اقدام برای درمان این مشكل است. در این روش بعضی عصب ها قطع می شوند و تاكنون ۹۵ درصد از جراحی های انجام شده با موفقیت همراه بوده اند.
فصل تابستان همیشه ما را به یاد هندوانه خنك، آب تنی كردن و بازی های شاد كودكانه می اندازد اما در كنار این تفریحات، بسیاری از بیماری های عفونی نیز مردم را تهدید می كند. هوای داغ و تبخیر بالا منجر به بروز مشكلات جدی بهداشتی از گرمازدگی گرفته تا غش ناشی از دمای زیاد می شود. گرمازدگی یكی از موارد اورژانس پزشكی بوده كه به خصوص در مناطق گرمسیر كشورمان به صورت شایع دیده می شود. این بیماری ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حرارت زیاد، نخوردن مایعات به حد كافی یا خوب كار نكردن مكانیسم های تنظیم حرارت در مغز است و می تواند در هر سنی رخ دهد اما در میان سالمندان شایع تر است. گرمازدگی شاید در ابتدا مشكلی را برای فرد ایجاد نكند اما اگر به مرور ادامه پیدا كند گاهی اوقات به دلیل از كار افتادن قلب، كلیه و مغز به مرگ انسان ها منجر می شود.
دكتر ایرج خسرونیا، رئیس هیأت مدیره انجمن پزشكان متخصص داخلی ایران درباره عوارض و علائم این اختلال می گوید: گرمازدگی باعث تعریق بیش از حد می شود كه در نتیجه آن آب بسیار زیادی از بدن دفع خواهد شد و به دنبال آن سرگیجه، ضعف، تهوع و بی حالی، فرد گرمازده را آزار خواهد داد. همچنین در نتیجه ریزش عرق مقدار زیادی سدیم و پتاسیم از بدن دفع می شود كه خود این دو عامل ضعف و بی حالی عمومی را تشدید می كند و اگر تپش قلب و سرگیجه بیش از حد ادامه یابد فرد باید حتماً به پزشك مراجعه كند.
دكتر خسرونیا با اعلام این موضوع كه بسیاری از مسافرت ها از قبیل رفتن به حج به طور مستقیم باعث ابتلای شخص به گرمازدگی و مسمومیت می شوند ادامه می دهد: استفاده از مواد غذایی فاسد شدنی در گرما بسیار مهم است. چون غذاها در درجه حرارت بالا سریعاً فاسد می شوند به عنوان مثال گوشت چرخ كرده، ماهی، شیرینی جات و شیر خیلی سریع فاسد می شوند و مسمومیت های خطرناكی را به وجود می آورند.
وی ادامه داد: به مجرد اینكه فرد بعد از خوردن یك غذای مشكوك احساس تهوع، سرگیجه و اسهال كرد باید درمان های اولیه را خیلی زود شروع كند چون مسمومیت در ابتدا هیچ مشكلی ایجاد نمی كند ولی به مرور چون از طریق اسهال و استفراغ، بدن مایعات زیادی را از دست می دهد ممكن است منجر به افت فشار خون، تپش قلب، ریزش عرق و سردی بدن شود.
پرهیز از خوردن غذاهای سرراهی و استفاده از غذاهای سبك و سرد در حین مسافرت نیز از نكاتی است كه باید حتماً رعایت شود.
می توان گفت همه در معرض گرمازدگی هستند اما به گفته پژوهشگران گروه های زیر بیشتر در معرض این خطر قرار می گیرند: نوزادان، كودكان و افراد مسن كه سیستم خنك كننده بدن شان ضعیف است، كسانی كه به سرعت دچار اسهال می شوند، افراد ساكن مناطق سردسیر كه به مناطق گرمسیر و شرجی مسافرت می كنند، افراد مبتلا به دیابت، چاقی مفرط و ناراحتی های قلبی و كسانی كه به میزان زیادی الكل مصرف می كنند.
یكی از اقدامات شایعی كه مردم برای فرار از گرما به آن پناه می برند رفتن به استخرهای عمومی است. دكتر خسرونیا با اشاره به اینكه بعضی از این استخرها كانون عفونت ها هستند می گوید: متأسفانه بزرگسالان همراه خود كودكان را نیز به این استخرها می برند و چون اطفال تحمل كلر موجود در آب استخر را ندارند دچار حساسیت ها و ناراحتی های پوستی مختلف می شوند و یا اینكه میكروب های بدن افراد بزرگسال كه در آب است وارد بدن كودكان می شود. بنابراین باید از بردن اطفال به استخرهای بزرگسالان جداً خودداری شود. در بعضی از مناطق نیز مردم به آب های جاری داخل شهر پناه می برند. این آب ها آلوده هستند و باعث ایجاد بیماری های پوستی، چشمی و تنفسی می شوند، بنابراین هر جا كه آب هست دلیل ندارد كه پاك و قابل استفاده باشد.
علاوه بر گرمازدگی، بیماری های عفونی دیگری كه در فصل گرما افراد را تهدید می كند وبا، بیماری های انگلی، تب روده ای یا تیفوئید است.دكتر خسرونیا در این رابطه می افزاید: در كشور ما و در بعضی از كشورهای خاورمیانه و آسیا بیماری شبه وبا به صورت تكی یا همه گیر شیوع پیدا می كند كه علایم آن در ابتدا به صورت تهوع و استفراغ معمولی و بعد اسهال شدید است به طوری كه در عرض ۵ تا ۶ ساعت تمام مایعات بدن دفع می شود. این بیماری نیز بیشتر به علت دست های آلوده و میوه ها و سبزیجات آلوده به وجود می آید و خیلی سریع یك جمعیتی را آلوده می كند. علایم این بیماری نیز با تب شدید همراه است كه باز هم سدیم و پتاسیم زیادی از دست می رود و در این صورت بیمار باید حتماً تحت مداوا با سرم قرار گیرد.
دكتر خسرونیا با اشاره به اینكه اگر فرد نتواند به مدت طولانی سرم و مایعات كافی را به بدن برساند دچار ضایعات جبران ناپذیری خواهد شد ادامه می دهد: اگر سرم نیز در دسترس بیمار قرار ندارد می توان از آب نمك همراه با مقداری قند استفاده كرد و یا اینكه سریعاً به اورژانس اطلاع داد.
دكتر خسرونیا در خصوص دوره هایی كه بیماری شبه وبا بیشتر شیوع پیدا می كند می گوید: در اواخر تابستان كه درجه حرارت هوا كمتر می شود و مصرف میوه ها افزایش می یابد این بیماری با احتمال بیشتری شیوع پیدا می كند. طی ۲۰ سال اخیر نیز این بیماری سه بار شیوع داشته و بیشتر در مكان هایی كه جمعیت زیادی در آن ساكن هستند دیده می شود ولی امسال خوشبختانه در ایران موردی از این بیماری دیده نشده است. با توجه به وجود بیماری های ناشی از فصل گرما و عوارض آن رعایت توصیه هایی از قبیل خارج نشدن از منزل در حد امكان، پوشیدن لباس های آزاد و گشاد، استفاده از كلاه های لبه دار، نوشیدن مایعات، خودداری از مصرف قهوه، چای یا الكل، پرهیز از غذاهای با پروتئین بالا و ورزش كردن در ساعات اولیه صبح و یا اواخر شب می توانند مفید باشد.

سمیه شرافتی

منبع : روزنامه همشهری