نقش تاثیرگذار نیایش در رفتارهای روزمره جامعه

سر دل پیش که گویم غم دل با که خورم
روم آنجا که مرا محرم اسرار آنجاست
نغمه های آسمانی در سکوت واژه ها، بهترین توصیف از راز و نیاز عاشق و معشوق است که توسل به بارگاه کرامت همیشه گشوده سخی ترین دوست و تنها یار محرم اسرار عالم هستی است.
در این فضای معنوی و روحانی، گوش جان، طنین آرامش را به کالبد عاشقان می گستراند وچراغ روشنایی بخش اجابت دعا، تاریکی و ظلمت های ساختگی در روح و روان را شست و شو می دهد. آسایش، مهمترین نیاز متن زیستن را بندگان مخلص و متعهد خدا طلب می کنند.
نیایش، استغاثه و دعا در سرشت خداجوی بندگان خدا در همه ادیان الهی، اقوام و ملل وجود دارد.
حتی انبیای عظیم الشان «ص» و ائمه اطهار «ع» مقربان درگاه احدیت همواره دست نیایش و درخواست پناه جستن به خداوند داشته اند و با خالق هستی بخش به راز و نیاز می پرداختند.
حضرت امام سجاد «ع» در صحیفه سجادیه، بخش هایی از باب نیایش پناه جستن به خداوند از ناملایمات، اخلاق ناستوده و کردارهای ناپسندیده، چنین از درگاه کریمانه خدا، نیایش می کند: «خدایا من به تو پناه می برم از طغیان حرص، تندی خشم، غلبه حسد، ضعف نیروی صبر، کمی قناعت، سوء خلق، افراط شهوت، غلبه عصبیت و پیروی هوس... کوتاهی در حق زیردستان، ناسپاسی به کسی که بر ما حقی داشته باشد، از آن که به ستمکاری کمک دهیم یا ستم زده ای را خوار گذاریم... پناه می بریم به تو از آن که قصد خیانت با کسی داشته باشیم.»
حضرت امام حسین «ع» در بخشی از دعای روز عرفه، در ستایش خدا، فرموده است:«... عمل هر کس را پاداش دهد و امور اهل قناعت را اصلاح کند، به حال هر کس به درگاهش تضرع و زاری کند ترحم فرماید.»
حضرت امام سجاد«ع» در صحیفه سجادیه فرموده است:«خدایا!، ای آخرین مقصد آرزوها، و ای کسی که درگاه او جای دست یافتن به خواسته هاست، خدایا مرا به سوی تو حاجتی است که برای رسیدن به آن، طاقتم طاق شده است، رشته چاره جویی هایم در برابر آن، گسسته.
از روی رغبت ای خدای من آهنگ تو کردم و امیدم را از روی اعتماد به تو، به سوی تو آوردم... دست تو در بخشش ها از هر دستی بالاتر است...»
● اول خودشناسی
انسان برای تحقق نیایش خود، باید به یک منشأ متصل شود و از آن یاری بگیرد. آن منشأ (محل پیدایش و نمو و پرورش) مبدأ پیدایش انسان ها است. نیایش، عرض نیاز به درگاه خداوند است با این تاکید که انسان باید نخست نیازهای خود را بشناسد، به خودشناسی و نیازهای خود دست یابد بفهمد که خود نمی تواند نیاز هایش را برطرف کند و باید به سوی یک منبع مراجعه کند.
«حجت الاسلام محمد مهدی محققی» کارشناس علوم دینی و مدیرعامل خبرگزاری رسا، با چنین دیدگاهی در خصوص نیایش و تاثیر آن بر آرامش روح و روان و ...، می گوید، «انسان ها- برخی- سیاهی نامه اعمال شان را با نیایش از درگاه خداوند، طلب بخشش می کنند. بعضی هم در مسیرهای بلندتری- گام برمی دارند- مسایل معنوی و متعالی را از درگاه خداوند متعال درخواست می کنند.»
وی در پاسخ به این سوال که تاثیر نیایش در روان وآرامش جسم و روابط مردمی، چیست؟، با اشاره به این که انسان ها هرچه دارند از آثار وحی به انبیاء است، می گوید:«قرآن مجید - خطاب به حضرت محمد پیامبر اعظم «ص»- فرموده است آن کسانی که به خودشان ظلم کردند، به سوی تو می آیند و پیش تو از درگاه خداوند طلب بخشش می کنند. پیامبر اکرم «ص» این نیاز را از درگاه - خداوند طلب می کند و واسطه - بین آن کسان و خالق- می شود. خداوند خود را تواب - توبه پذیرنده و بخشنده- معرفی می کند.» تاثیر نیایش همان خلوص شناخت اعمال وی در مورد پرسش یاد شده پیرامون آثار نیایش در انسان، می گوید اثرش همان اخلاص و خلوص است . به مدد این خلوص انسان متوجه سیاهی و کدری اعمالش می شود و این که بفهمد خداوند کسانی را که نزدش آبرو و عزت دارند، واسطه بخشایش انسان بدون مکر و حیله، قرار می دهد و او به آرامش می رسد.
اما کسانی که خدعه داشته باشند، خداوند همانطور که بخشنده و مهربان است به همان حد مکر آنان را مکر می کند. همچنان که می فرماید: (یهود با خدا مکر کرد و خدا هم در مقابل با آن ها مکر کرد و خدا از همه کس بهتر مکر تواند کرد) حتی برخی در همین ابراز- نیایش- با خداوند از روی سادگی و اخلاص وارد شوند. یدالله- دست رحمت خدا- آنان را در همین دنیا به آرامش می رساند... در کلام الله کریم در سوره بقره می خوانیم: «خدا هیچ کس را تکلیف نکند مگر به قدر توانایی او، نیکی های هر شخص به سود خود او و نیز بدی هایش به زیان اوست.»
● نیایش؛ تصفیه روان
نیایش به درگاه خداوند تصفیه روح است لیکن ابتدا نیاز به خلوص نیت و قلب پاک دارد...
«حمزه کنی» کتابفروش با چنین نگاه و باور به موضوع نیایش و درخواست از خالق باریتعالی با اشاره به این که نیایش آرامشی غیرقابل توصیف به انسان می بخشد می گوید:«برخی از مردم همه چیز را از خدا طلب می کنند. خطا کار هم درخواست رفع عذاب وجدان می کند در حالی که در مرحله اول خلوص نیت می خواهد.
نیایش ابتدا نیاز به پالایش درونی شخص دارد. باید شرایط خشنودی خالصانه مهیا باشد. اصولاً انسان ضعیف است و در برابر کجروی، مشکلات، احتیاجات و حاجات خود نیاز به رحمت خدا دارد. بنابر این، از درگاه آفریدگار طلب بخشش و تحقق خواست هایش دارد. در چنان موقعیتی می توان گفت یک بعد نیایش به مثابه تصفیه روح است. نیایش برای کسی که قلب پاک دارد نیز باید برای رضای خدا باشد. برای امور دنیوی نباشد.»
● ای که دستت می رسد کاری بکن
در میان جمعیت و به اتفاق یک همراه عضو خانواده اش خسته و آهسته راه می رود. وی را همراهی می کنم و درباره تاثیر نیایش در انسان و زندگی اجتماعی می پرسم. خود را «طبری» معرفی می کند. شغل آزاد داشته و حالا دوران فراغت و استراحت را طی می کند.
مسافتی با او حین راه رفتن گفت و گو می کنم. آرام در پاسخ سوالم ، نخست تاکید بر درستکاری آدم در زندگی دارد و دست آخر، حاصل عمر افرادی طماع و زیاده خواه را هیچ می خواند.
او می گوید:«انسان زمانی که دست دعا و نیایش به درگاه احدیت بلند می کند باید اول خود و درونش را به صدق و راستی اصلاح کند. درستکار باشد. با دیگران کردار خوبی داشته باشد تا نزد خدا نیایشش پذیرفته شود.
بعضی از آدم ها که در زندگی طماع هستند، به خودشان تکیه می زنند. این گونه افراد زیاد خواهی می کنند و چندان در قید و بند نیایش و ستایش پروردگار نیستند. زحمت زیاد می کشند مال اندوزی می کنند. فقط دنیوی گرایند. غافل از آن حرص و طمع در دنیا، رنج خود کشیدن است و باید بگذارند و بروند. آنان مردم گرا هم نیستند. آخرش هم هیچ از طمع نخواهند برد. آدم درست و خالص با خدا، سعادتمند می شود.»
● خداوند آخرین مقصد آرزوهاست
امام سجاد «ع» در مورد نیایش در مقام التجاء به خداوند متعال، فرموده است:«خدایا! اگر خواهی که از ما در گذری، پس به سبب تفضل توست. اگر خواهی که ما را عذاب کنی پس به موجب عدل توست.»
حضرت سجاد «ع» در باب نیایش در طلب حاجت ها از پروردگار عالم، نیز چنین فرموده است:«خدایا!، ای آخرین مقصد آرزوها و ای کسی که درگاه او جای دست یافتن به خواسته هاست، خدایا مرا به سوی تو حاجتی است که برای رسیدن به آن طاقتم طاق شده است و رشته چاره جویی هایم در برابر آن گسسته... از روی رغبت ای خدای من، آهنگ تو کردم و امیدم را از روی اعتماد به تو به سوی تو آوردم... دست تو در بخشش ها از هر دستی بالاتر است.»
● همه به لطف خدا نیاز داریم
از ساختمان شعبه بیمه بیرون می آید. تعدادی اوراق لوله کرده در دست دارد. با عجله به سمت موتورسیکلتی که به بدنه یک درخت قفل کرده است، می رود. او خود را «سبزواری» و سرکارگر یک کارگاه تولیدی پوشاک معرفی می کند.
از وی می پرسم: درباره نیایش و دعا به درگاه خدا و تاثیر آن در روح و امیدواری انسان، چه نظری دارد؟، کلاه ایمنی اش را بر سر می گذارد. اندکی فکر می کند و سپس می گوید: «همه ما به لطف خدا نیازمندیم چه زمانی که سیر باشیم و چه گرسنه. امروزه هم که می دانید مشکلات مردم زیاد است. مثلاً یکی بیمار است، یکی بیکار، یک نفر زیر قرض مانده و ... یکی دنبال جور کردن سرمایه و جهیزیه است. خلاصه هر کس در هر حال به خدا توکل می کند چون او تنها کسی است که کرم و محبتش همه آدم ها را دربرمی گیرد. کسی که از همه جا ناامید ومایوس می شود، دست دعا به سوی خدا دراز می کند. نذر می کند و امید دارد. تنها خداست که به خواسته اش جواب رد نمی دهد...» می پرسم: صرف خواستن از خدا کافی است؟ او سر تکان می دهد: «خداوند گفته از تو حرکت از من برکت. من اگر در خانه بنشینم و انتظار داشته باشم خدا نان سفره مان را تامین کند، نه، این درست نیست. ما باید تلاش خودمان را بکنیم ولی همیشه از خدا برکت بخواهیم، شاکر و توجه به لطف خدا داشته باشیم. از صبح تا شب به یاد خدا باشیم. در این حالت ها آدم احساس نیرو می کند. یک اطمینان دیگری پیدا می کند، اطمینانی که در بین آدم ها یا نیست و یا کم است اما درگاه خدا همیشه روی بنده هایش باز است.» نیایش، بیمه زندگی است
به گفته این کارگر، انسان اگر حواسش همیشه به خداوند باشد، دلواپسی در زندگی نخواهد داشت و یا کمتر خواهد داشت:«زندگی یک راه صاف و سر راست نیست. پستی و بلندی دارد. ما همه مان هم همیشه وضع مان رو به راه نیست. نباید حمد و شکرگذاری خدا را فراموش کرد. این باعث می شود آدم احساس دلگرمی و پشت گرمی به لطف خدا داشته باشد. همین ها اثر آن نیایش که شما پرسیدید، هستند. بنویسید یاد خدا، با خدا بودن و از خدا خواستن، بیمه زندگی است.»
● علت و تبیین خوف انسان در حال و آینده
تبیین واژه خوف (ترس) از خدایی که می دانیم و یقین داریم مهربان و بخشنده است، به طور خلاصه معطوف به شکیبایی و حصول آرامش و پایبندی استوار به ایمان انسان است. اگر در رفتار و گفتار خود تامل کنیم می بینیم وسوسه های شیطانی در بستر زندگی بندگان پایانی نداشته و ندارد. بنابراین انسانی که از غفلت های پشت سر گذاشته خود به امید و رحمت الهی روی آورده است نیز باید خوف خدایی داشته باشد تا در پناه امن خالق خود، به سر برد.
«حجت الاسلام محققی» در ادامه صحبت خود، می گوید:«اراده خدا این طور است که انسان ها همیشه در خوف و طمع باشند:«منظور از طمع در خصوص مال دنیوی و ثروت اندوزی های قارونی است... لیکن انسان اگر ایمان به خدای متعال آورد و در پی آن نیز استقامت داشته و نسبت به آنچه گذشته داشته - کرده- ولی پشیمان شده است، اینک با امید به رحمت خدا و نسبت به آینده همچنان باید خوف داشته باشد.
این امید بستگی به همان خوف دارد چرا که شیطان همواره بر سر سوگند خود پایدار است و هر لحظه انسان اگر دست از امیدواری خود بردارد دچار ترکش خوف می شود.» وی با بیان این که خداوند را از روی خوف بخواهیم، این تعبیر را از خوف، بیان می کند:«یک ندا دهنده و مرشد داریم که ما را به ایمان راهنمایی می کند که در آن آرامش است این خوف و طمع همراه با آرامش، ایمان و نیاز است.»
● لزوم تامین آرامش معنوی
وی ادامه گفتار خود را معطوف به وظایف و الزامات مدیریت ها و خانواده ها نسبت به برقراری وایجاد شرایط معنوی در فضاهای کار و محیط خانوادگی افراد می کند: «افرادی که صاحب نفوذ و در حوزه مدیریت قرار دارند و حتی والدین موظف و ملزم شده اند محیط های کاری و خانه را مخلصانه در یک موقعیت معنوی قرار دهند، تنها تامین امکانات -شغلی- و غذایی و رفع گرسنگی کافی نیست، باید آرامش معنوی خدایی نیز تامین و اجابت شود. خداوند فرموده است آنانی که از یاد من روی برمی گردانند ممکن است زندگیشان لوکس و مرفه باشد اما زندگی آن ها همراه با سختی و ناآرامی ها و توامان با دغدغه خاطر است. جامعه شناسان نیز به این واقعیت اذعان کرده اند که با همه امکانات- مادی-، آن آرامش معنوی خدایی را ندارند. لذا زندگیشان دائماً در تشویش و دغدغه است. غربی ها عرض نیایش خدایی را نشناخته اند. عرض نیاز و نیایش و شناخت شان مادی بوده است و چون معنوی نبوده است، آنان شناختی نسبت به غیب ندارند.»
ایمان، اطمینان بخش ترین، اولین و آخرین سررشته تأمین آرامش انسان در سرای زندگانی است. آسودگی در همه عمر بشر به عنوان ضروری ترین وسیله و امکانات حیاتی مطرح بوده است عمر انسان هر قدر کهن می شود، توسل جستن مخلوق به خالق در رفع حوایج، شناخته تر و رایج تر می شود و این احساس درونی همانند ودیعه ای در روان و اندیشه عمیق تر شده و می شود.
دنیای مدرن و مکانیزه شدن وسایل امور زندگی، انسان را با دغدغه ها و سختی هایی که خود توان مقابله با آن ها را ندارد، روبرو کرده است. سرگشتگی از یک سو به خاطر ضعف توانمندیهای جامع معنوی در کاهش مسایل حیاتی و حتی بعضاً دنیوی به ویژه در زندگی جهانی و غفلت ها از جهت مادیگرایی، سبب می شوند انسان سلامت روان و آسایش ذهن را از دست بدهد و... ایمان و یقین تنها ملجایی برای تحقق آرامش درون و ایمنی زندگی است که خداوند در سرشت بندگان نهاده است. نیایش و راز و نیاز با خالق، جان را طراوت و تحرک و امید می بخشد. انسان با توکل به خدا، در هیچ شرایطی احساس تنهایی و درماندگی نخواهد کرد.
هر کجا تو با منی من خوشدلم
گرچه باشد قعر چاهی منزلم
سرای بیکران احدیت به روی همه بندگان همیشه گشوده است. هنگام نیایش از سر اخلاص یقین و امید، مصلحت، خیر و سخاوت خدا دریچه هایی از نور کرامت اوست که هرکس سهمش از عدالت و رحمتش بی فیض نخواهد ماند. لازمه برخوردار شدن از لطف الهی، دل منزه، شکیبایی و همانا ایمان و یقین و حرکت در مسیر خدایی است.
انسان در عرصه زندگی متعارف و بدون نگرانی طبیعتاً شکرگزار است لیکن آن گاه که با ناملایمات فرضاً بیماری و یا مشکل دیگر و چاره جویی فرادست خود روبرو می شود نخست با توسل به خدا و نیایش موجب ایجاد تأثیر در صحت روانی و تمرکز فکر می شود و سپس از دیگران طلب کمک می کند. در واقع امر، این رویکرد به خداوند که براساس احساس باورانه و یقین اجابت نیاز است سبب برون رفت از تشویش و نزدیک به تندرستی می شود.
● شیوه ها و تأثیرات روانی نیایش
در گفت وگو با «محمد کیوان زاده» پژوهشگر و کارشناس ارشد روان شناسی دانشگاه تهران، تأثیرات روانی و ایجابی نیایش، موقعیت افراد فعال و منفعل و فرایندهای اثرات دعا مورد توضیح و تجزیه قرار می گیرد.
وی با بیان این که اصولا در مکاتب مختلف- به ویژه الهی- دعا و نیایش مرسوم است و تأثیر بر سلامت روان می گذارد، می گوید: «انسان عموماً وقتی که با مشکلاتی برخورد می کند به چند صورت واکنش نشان می دهد از جمله آن که برای رفع مشکلات خود از دیگران استمداد طلب می کند. در این حالت احتمالا فرد علاوه به نیاز کمک از دیگران به نیروی ماورایی انسانی که همانا خداوند است توسل می کند و با دعا و نیایش سعی و امید بر رفع مشکلات می نماید. این رویکرد، توکل به خدا است.»
وی تأکید می کند: «اصولا کسانی که دعا می کنند باعث اثرگذاری دعا بر سلامت روان شان می شوند به این نحو، وقتی که دعا می کنند، در حقیقت آن کمک که از افراد انسانی می خواهند را از خدا می خواهند. در نتیجه توقع شان نسبت به خدا خیلی بالاتر است و یقین دارند که خداوند تمام استغاثه شان را روا (محقق) می کند. همین- باور و انتظار- باعث کاهش اضطراب و جلوگیری از برون فکنی می شود ضمن آن که شخص دیگری را در مشکلی که برای شان به وجود آمده است، مقصر قلمداد نمی کنند. مجموعه این موقعیت ها همانطور که اشاره رفت سبب می شوند فرد به آرامش سلامت خود نزدیک می شود. این کارشناس ارشد روان شناسی در ادامه صحبت خود اشاره ای به نتیجه پژوهشی که در یک طیف از جامعه انجام داده است، می کند و در این خصوص می گوید: «نتیجه آن پژوهش نشان داده است افرادی که دعا می کنند نسبت به دیگران خصومت کم از خود نشان می دهند و همین مورد سبب می شود وسوسه کمتری داشته باشند. پژوهش صورت گرفته همچنین حاکی از آن است که زنان نسبت به مردان، بیشتر دعا می کنند و این واقعیت به این دلیل است که زنان نسبت به مردان، بیشتر عاطفی هستند و عواطف خود را بروز می دهند.»
● غلبه بر اضطراب
از «کیوان زاده» پژوهشگر و روان شناس، فرایندهای نیایش را سئوال می کنم. می گوید: «فرد چنانچه ناملایمات جسمی (فرضا بیماری) داشته باشد هدف از استغاثه و دعا را رسیدن به سلامت کامل خود قلمداد می کند. همین شخص می تواند روی افراد دیگر تاثیر- مثبت- بگذارد. اصولا وقتی که با دعا خواندن بتوانیم بر اضطراب خود غلبه کنیم، افراد دیگر- سایر و اطرافیان- که در جریان وضعیت او هستند هم اضطراب شان تخلیه می شود. این امر واقع دلیل می شود اطرافیان هم به آرامش می رسند.» به گفته وی، یک اثر دیگر دعا، امیدواری است می گوید: «فرد با امیدی که به دست می آورد نسبت به مشکل خود بهتر می تواند فکر کند و راه حل های بهتری در رفع مشکل پیدا می کند».
● واکنش افراد فعال و منفعل هنگام دعا
این پژوهشگر، ادامه بیان نظرات علمی- تجربی خود را معطوف به موقعیت عملکرد و واکنش دو گروه فعال و منفعل در مبحث نیایش (دعا) می کند. او با اشاره به این که دو گروه فعال و منفعل با یکدیگر تفاوت دارند می گوید: «گروه متوکلین امیدواری و صبر و تحمل و آرامش بیشتری نسبت به گروه دیگر دارند. در حالی که گروه منفعل که امور- نیاز- خودشان را به دیگری تفویض می کنند- در برابر مشکلات- صبر کمتری دارند و فقط دعا می کنند در حالی که فعال بودن می باید در کنار دعا و نیایش باشد. هر کدام اگر مجزا باشند نتیجه ای ندارد.
افرادی که کل کار را به خدا تفویض می کنند صبر کمتر دارند، همه چیز را از خداوند حاضر و آماده طلب می کنند ولی دیگران در کنار فعالیت برای کاهش یا رفع مشکل شان از خدا هم استمداد طلب می کنند چون می دانند خود به تنهایی قادر نیستند مسایل را حل کنند. یقین به نیروی ماورایی انسانی - خداوند قادر- دارند.»
وی در پایان صحبت های خود با اشاره به این که دعا اکتسابی است، می گوید: «افراد در هر یک از جوامع وقتی به مشکلی برخورد می کنند دست دعا به سوی خالق برمی آورد و نذر و نیاز می کنند.»
● حفظ حالات اجابت نیایش
از دست دوست هرچه ستانی شکر بود
سعدی!، رضای خود مطلب چون رضای اوست
مسئول انتشاراتی کتاب، پشت میز کار خود در اتاقی مجزا از سطح و فضای فروشگاه با یک ارباب رجوع مشغول صحبت کردن است. از اتاق کارش بیرون می آید. سئوالم را مطرح می کنم. او نیایش را طلب خواستن حاجات از خداوند می خواند و معتقد است نیایش باعث می شود در حالات انسان تحول ایجاد می شود به خصوص زمانی که نیایش مورد اجابت حق تعالی قرار گیرد. «وقتی موردی از درگاه خدا طلب می کنیم و اجابت می شود و نیاز تحقق می یابد، آن تحول اثر بیشتری در روان و اندیشه انسان می گذارد.» وی اما این توصیه را هم دارد: «کسی که نیایش می کند و خاصه به نتیجه مثبت نیازش می رسد، پس از آن، حالات و صفای پیش از استغاثه اش را فراموش نکند. وی این مورد را از آن جهت مطرح می کند که به زعم او برخی افراد- ممکن است- در جامعه پس از حصول اجابتشان در اثر دعا- لطف خدا- حالت و خصوصیت همان قبل از تحقق نیازشان را از سر می گیرند. در حالیکه در هر شرایط و زمان می باید یاد خدا باشیم.»
باید ظرفیت داشته باشیم و پایبند بندگی خود و الطاف الهی نیز هنگام رویکرد به درگاهش برای استجابت و استمدادش در رفع مشکلات مان، بمانیم. «کفتری» با اشاره به این که همه انسان ها نیایش می کنند همچنان تاکید دارد: «برآورده شدن حاجات نباید در قبل و بعد از آن، ظرفیت ها را تغییر دهد چه بسا که رحمت خدا به انسان باید همواره مدنظر باشد و در ارتباطات مردمی هم از تحولاتی ناشی از کمک خداوند، با یکدیگر مهربان بوده و به همان حال خلوص زمان تامین خواسته ها از درگاه احدیت، رفتار و کردار با سایرین داشته باشیم. طمع به امور دنیوی- مادی- نداشته باشیم چرا که طمع هیچ ربطی به نیایش ندارد.»
● نیایش دنیوی و اخروی برای همه
از نمازخانه مسجد با هم بیرون می آیند. عزم بازگشت به محل کسب و کارشان دارند. هر دو مغازه دارند. با «رحیم قلی زاده» درباره نیایش صحبت می کنم. او به دوست و همکارش «محسن صیفی کار» اشاره می کند که باورش این است: «نیایش دو جنبه معنوی و مادی دارد. مورد دنیوی یک انسان هنگام دعا کردن آن است که خداوند امور مادیات و گذران زندگی اش را تامین کند اما یک انسان دیگر نیایش و دعایش برای همه دیگران است حال چه درباره دنیوی و چه آخرت. من موقعی که فرزند جوان دارم، به جوانی اش فکر می کنم: به سلامت، صالح بودن و نیازهای زندگیش، هر آنچه که برای جوانم و خودم از خدا می خواهم و طلب استمداد می کنم، این حس و خواست را برای همه مردم دارم و می خواهم که خوشبختی برای همه باشد نباید صرفا مادی فکر کنیم.»
وی در مورد موضوع حرص مادیگری می گوید: طماعی انسان به دنیای مادی برمی گردد. کسی که صرفا به مادیات فکر می کند و نیایش هم در این باره دارد، معلوم است که به معنویت انسانی فکر نمی کند. چنین فردی که دنیوی گر است، اصالت و لذات معنویت را نمی شناسد.
این شهروند مغازه دار، صحبت هایش را با بیان این که اعتقاد داشتن و دعا کردن دو مقوله مجزا هستند چرا که به زعم او دعای یک شخص ممکن است از سر خلوص معنویت و باورانه نباشد. وی سپس جمله «خواستن توانستن است» را مطرح می کند مشروط به این که شخصی قدمی بر دارد و اراده ای کند: «در چنین حالت ها، از خدا طلب می کنم تا آنجا که صلاح خودش است نیایش های مان را مورد اجابت درگاهش قبول فرماید.»
انسان از طریق نیایش ضمن آن که بنده بودن خویشتن خود را در ضمیرش تداعی می کند و نیز از آن جهت که طبیعتا در زندگی خواسته هایی دارد و همه آن ها از افراد هم توان و شرایط خود برآورده نمی شود، دست ثنا و دعا به سوی خالق یکتا می آورد که خالص ترین دوست و ایمن ترین ملجا بندگان است و از نهان خانه دل، راز و نیاز با آفریننده خود می کند.
از «خانم حسامی» روان شناس، می پرسم نظرشان راجع به نیایش و تاثیر آن در اندیشه و روح انسان چیست ضمن آن که زنان به لحاظ شفقت و احساسات بیش از مردان به دعا کردن و نیایش و نذور می پردازند.
می گوید اصولا انسان موجودی است نیازمند و از آنجا که همه نیازهایش را از همنوع خود قادر نیست برآورده کند، از طریق دعا از خالق طلب می کند.
وی تاثیرات نیایش بر روان انسان را برمی شمارد از جمله آن که نیایش، افکار و ذهن انسان را از استرس و دغدغه ها در زندگی دور می کند و آرامش می بخشد حتی هنگام خواب سبب آسودن روح و پندار می شود تاثیر دیگر نیاش از وابستگی به قرآن، پایبندی به دین و یاد خداوند است که باعث آرام گرفتن انسان می شود.
مورد دیگر رویکرد انسان به دعا به گفته این روان شناس به خاطر آن است که انسان مخلوق بودن خود را از یاد نبرد، با خالق راز و نیاز و در یک فضای معنوی درد دل می کند زیرا نمی تواند با انسان هم سلیقه خود راز و نیازش را در میان بگذارد. «اصولا انسان رابطه صمیمانه و دوستانه با خداوند دارد که به واسطه دعا این رابطه را با خالق خود برقرار می کند.»

حسن آقایی

منبع : روزنامه کیهان