تصویر هابل از سرد ترین نقطه کیهان

تصویری كه تلسكوپ فضایی هابل از سحابی سیاره نمای بومرنگ، در صورت فلكی قنطورس، تهیه كرده بود منتشر شد. این سحابی سیاره نما ی جوان كه در فاصله ۵۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد یكی از سردترین نقاط كیهان است كه تا كنون شناخته شده است.سحابی های سیاره نما مراحل پایانی زندگی یك ستاره معمولی هستند و از فوران لایه های خارجی ستاره مركزی به وجود می آیند. این موجودات آسمانی در آغاز عصر اكتشافات نجومی ، زمانی كه ابزارهای رصدی ما هنوز بسیار ابتدایی بودند به شكل قرصی كوچك دیده می شدند از این رو به خاطر ظا هرشان كه شبیه به سیارات منظومه شمسی بود به سحابیهای سیاره نما معروف شدند. سحابی سیاره نمای بومرنگ در سال ۱۳۵۸ توسط دو اختر شناس به نامهای كیت تیلور و مایك اسكارت با كمك تلسكوپ بزرگی در استرالیا رصد و به خاطر شكل ظاهرش به نام بومرنگ نامگذاری شد. تلسكوپهای زمینی توانایی تفكیك جزییات این سحابی سیاره نما را ندارند و برای این منظور باید متوسل به تلسكوپ فضایی هابل شد. در سال ۱۳۷۳ یكی از رصدخانه های مجموعه رصدخانه های جنوبی اروپا كه در شیلی بنا شده است به اندازه گیری حرارت این سحابی پرداخت. نتیجه به دست آمده بسیار حیرت انگیز بود . دمای این سحابی سیاره نما ۲۷۲ درجه سانتیگراد زیر صفر است، یعنی تنها یك درجه سانتیگراد بالاتر از صفر مطلق.(پایین ترین حد دما در فیزیك كه در آن تمام حركتهای مولكولی متوقف می شود و مبنای مقیاس كلوین). این سحابی با این دما تبدیل به سرد ترین شی آسمانی شد كه در فاصله ای در این حد قرار دارد و دمای آن از تابش پس زمینه كیهان (تابشی به یادگار مانده از انفجار بزرگ كه از همه جهات فضا به ما می رسد) نیز كمتر است.در تصویری كه تلسكوپ فضایی هابل در سال ۱۳۷۶ در طی یك نوردهی ۱۰۰۰ ثانیه ای و با كمك فیلتر سبز – زرد تهیه كرد. جزییات بیشتری از این سحابی آشكار شده است. دراین تصویر كه روز گذشته (۵ سال بعد از بعد از عكس برداری) منتشر شد ساختار مركزی همانند یك پاپیون بزرگ به تصویر كشیده شده است. در این تصویر كمانهایی ظریف و ساختارهای میله ای شكل شبح مانندی در لبه های این ناحیه پاپیونی آشكار شده است. شكل ظاهری این سحابی سیاره نما خود معمایی برای پژوهشگران است چرا كه اكثر سحابیهای سیاره نما ظاهری حباب مانند دارند . البته ممكن است به علت سن كم این سحابی هنوز ساختار متقارن این سحابی سیاره نما شكل نگرفته باشد. اخترشناسان احتمال می دهند جریان بادی بسیار شدید ، با سرعت ۵۰۰۰۰۰ كیلمتر در ساعت گازهای بسیار سرد را از اطراف ستاره مركزی دور می كند. ستاره مركزی این سحابی مدت ۱۵۰۰ سال است كه سالانه یك هزارم جرم خورشید را از خود بیرون می ریزد . این مقدار ۱۰۰ برابر بیش از مقداری است كه ستاره ای مشابه هنگام تبدیل شدن به سحابی سیاره نما از خود خارج می كند.و شاید همین توسعه سریع عاملی برای سرد شدن این ناحیه از آسمان باشد. در تصویر هابل نور ستاره مركزی توسط ذرات غبار منعكس شده و این تصویر را شكل داده است.

منبع : شبکه فیزیک هوپا