مسعود آقا؛ آکتور سیاست وسینما

اهالی دنیای مجازی وقتی که وارد وبلاگ شخصی مسعود ده نمکی می شوند در نخستین مواجهه به این جمله برمی خورند؛ «خوش گلیب سیز» این جمله لطیف و مهرورزانه با روحیه ای که از وی سراغ داریم چندان جور در نمی آید؛ چون ده نمکی مرد اعتراض و ناآرامی است و در هر عرصه ای که پاگذاشته جلوه ای از نارضایتی و گهگاه تندخویی را از خود بروز داده است.
حاج مسعود ده نمکی را سه گروه از فعالان خیلی خوب می شناسند. دسته اول دانشجویانی که در تجمعات اعتراض آمیز سال های نخست دوران اصلاحات با وی رودریی مستقیم داشتند، دسته دوم روزنامه نگاران و فعالان مطبوعاتی که شاهد اعتراضات وی به مناسبات سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشور بودند و دسته سوم اهالی سینما که در روز پایانی بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر شاهد اعتراض وی به روند داوری های جشنواره بودند.
به این ترتیب شخصیتی چون مسعود ده نمکی با یک ویژگی گره خورده؛ چنانکه می توان نمود این ویژگی را در سرتاسر زندگی پر هیاهوی وی مشاهده کرد؛ «اعتراض» ده نمکی اساسا شخصیتی ناراضی دارد.
مطرح شدن نام وی در سال های میانی دهه ۷۰ به خاطر اعتراضاتش به عملکرد دولت سازندگی و پس از آن اصلاحات بود. نشریاتی که وی به شکل زنجیره ای راه اندازی کرد، پر بود از انتقاد و اعتراض به عملکرد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آیت الله هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی. مصاحبه ها و گفت وگوهای وی سراسر تند بود و اعتراض آمیز. ده نمکی وقتی که به عالم هنر روی آورد باز از سنت دیرین خود دل نکند؛ چنانکه اعتراض از سر و روی نام هر سه فیلمی که تا به حال ساخته می بارد. به این اسامی دقت کنید؛ فقر و فحشا، کدام استقلال، کدام پیروزی؟
و سرانجام «اخراجی ها» در تک تک این فیلم ها می شود نمایی از اعتراض و نارضایتی را مشاهده کرد. هفته نامه هایی هم که ده نمکی اداره می کرد همه رویکرد اعتراضی از نوع عدالت محوری داشتند و در زمانی که همه تصور می کردند بیشترین اعتراض وی به سیاست های فرهنگی عطاءالله مهاجرانی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی است، وی در تالار وحدت روی سن رفت و شدید ترین اعتراض شفاهی اش را در حضور محمد حسن صفار هرندی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونانش به عمل آورد.
سینمایی شدن مسعود ده نمکی اصلا تعجبی ندارد. شگفتی از این بابت فقط به بی دقتی ما برمی گردد. همین حالا اگر به گذشته برگردیم و آرشیو نشریاتی که ده نمکی مدیر مسوولی یا سردبیری آن را به عهده داشت مرور کنیم، می بینیم که سینما و حاشیه های آن چه اهمیتی در نزد حاج مسعود داشته است.
درست است که اکثر مطالب سینمایی نشریات زنجیره ای ده نمکی به انتقاد از وضع فرهنگی بازیگران سینما و تولیدات سینمایی وزارت ارشاد دولت خاتمی اختصاص داشت، اما توجه بسیار زیادی که نشریات ده نمکی به عالم سینما نشان می دادند و جلوه اش در تک تک صفحات آن پدیدار می شد نشانه ای بود تا تغییر جهت ده نمکی از سیاست یه سینما قابل درک شود.
علاقه وی به عالم هنر به حدی بود که وی وقتی می خواست با آن روحیه اعتراضی، پشت پرده افراد را هم برملا کند توجه ویژه ای به فیلم سازان نشان می داد و مثلا اینگونه تیتر می زد؛ «افشای سوابق منیژه حکمت» (دوکوهه، شماره نهم) از سوی دیگر توجه ده نمکی به عالم سینما در نشریاتش توام با همان نارضایتی همیشگی بود. به این تیترها دقت کنید؛ «وضعیت نگران کننده سینمای ایران»، «بحران تعطیلی سینماها»، «تساهل و تسامح کاهش تماشاچی»، «روش جدید ترویج ابتذال»، «خداحافظ جنگ، خداحافظ سینمای جنگ». اینها همه بخشی از تیترهای مسعود ده نمکی است در ژانر اعتراضی- سینمایی.
این روزها حاج مسعود، جامه ای جدید بر تن کرده و با فاصله گیری از هم پیمانان قدیم، دوستان جدیدی را در اطرافش می بیند. بخش عمده ای از کسانی که در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر در حمایت از فیلم اخراجی ها برای مسعود ده نمکی کف زدند همان جوانانی بودند که ده نمکی روزگاری از وضع پوشش آنها انتقاد می کرد. دوستان جدیدی که ده نمکی در چند ماه گذشته از طریق وبلاگش پیدا کرده افرادی هستند که زمانی در جبهه مقابل ده نمکی قرار داشتند. رفقای امروز ده نمکی نسبتی با همنشینان دیروزش ندارند. حامیان دیروز وی هم این ایام چندان دل خوشی از حاج مسعود ندارند؛ گویی می ترسند که یک بچه حزب اللهی دیگر تبدیل به محسن مخملباف شود و با تغییر مرامنامه در سرزمین بیگانه فیلم «جنسیت و فلسفه» بسازد. معلوم نیست حاج مسعود خودش در چه فکری است.
معروف است یک بار که فاطمه راکعی در انتقاد از وضع اقتصادی مردم گفته بود مردم پولی برای سینما رفتن ندارند، یکی از نشریات زنجیره ای ده نمکی که این اظهارنظر را منعکس کرده بود در واکنش به این اظهارنظر به انتقاد نوشته بود؛ با وضعیت وخیمی که سینمای ایران دارد حتی اگر فیلم ها را مجانی هم نمایش دهند مردم حاضر به تماشای آن نیستند.
حالا مسعود ده نمکی خودش وارد عرصه فیلم سازی شده و چهره های اصول گرا و عدالت محوری هم در راس دستگاه فرهنگی کشور نشسته اند، اما اعتراضات وی به وضعیت وخیم سینمای ایران نه تنها پایان نگرفته که شدیدتر هم شده است. حاج مسعود چه زمان آرام می گیرد؟

سجاد سالک

منبع : روزنامه کارگزاران