قزاقستان

قزاقستان در بازار انرژی جهانی جایگاه مهمی دارد، زیرا این کشور از منابع عظیم نفت و گاز بهره مند است. بعد از سال ها سرمایه گذاری خارجی در بخش های نفت و گاز قزاقستان، مقامات این کشور پیش تر به ظرفیت تولید بسیار چشمگیر نفت در قزاقستان پی برده اند. قزاقستان اکنون گزینه های کافی برای صدور منابع انرژی خود در اختیار دارد و در دهه آینده می تواند. به یکی از مهم ترین تولید کنندگان و صادرکنندگان نفت و گاز در جهان تبدیل شود. .
● شرح:
▪ نام رئیس جمهوری: نور سلطان نظر بایف
▪ تاریخ استقلال: ۱۶ دسامبر ۱۹۹۱
▪ جمعیت (۲۰۰۵): ۲/۱۵ میلیون نفر
▪ مساحت: ۱۰۵۲۱۰۰ مایل مربع
▪ میزان ذخایر اثبات شده نفت(۲۰۰۵): ۹ تا ۲۹ میلیارد بشکه
▪ میزان ذخایر اثبات شده گاز(۲۰۰۵): ۶۵ تا ۷۰ تریلیون فوت مکعب
▪ میزان تولید نفت خام(۲۰۰۴): ۲/۱ میلیون بشکه در روز
▪ میزان مصرف نفت خام(۲۰۰۴): ۱۵۶ هزار بشکه در روز
▪ میزان تولید گاز طبیعی(۲۰۰۳): ۵۰۰ میلیارد فوت مکعب
▪ میزان مصرف گاز طبیعی (۲۰۰۴): ۵۶۰ میلیارد فوت مکعب
▪ میزان مصرف گاز طبیعی (۲۰۰۳): ۵۵۸ میلیارد فوت مکعب
▪ میزان مصرف گاز طبیعی (۲۰۰۴): ۵۵۰ میلیارد فوت مکعب
▪ میزان ذخایر قابل برداشت زغال سنگ(۲۰۰۳): ۲/۳۴۴۷۹ میلیون تن
▪ میزان تولید زغال سنگ(۲۰۰۳): ۴۵/۸۶ میلیون تن
▪ میزان مصرف زغال سنگ(۲۰۰۳): ۵/۵۸ میلیون تن
▪ ظرفیت تولید برق(۲۰۰۳): ۲/۱۷ گیگاوات
▪ میزان تولید برق(۲۰۰۳): ۴/۶۰ میلیارد کیلووات ساعت
▪ سرانه مصرف انرژی(۲۰۰۳): ۴ /۱۳۵ میلیون بی.تی.یو
▪ شدت انرژی (۲۰۰۳): ۴۲۴۲۸ میلیارد بی.تی.یو به ازای یک دلار تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه سال ۱۹۹۵
▪ میزان انتشار گاز دی اکسید کربن( ۲۰۰۳): ۱۵۰ میلیون تن (زغال سنگ= ۶۵درصد، گاز طبیعی=۱۹درصد، نفت=۱۶درصد).
▪ سرانه انتشار گاز دی اکسید کربن(۲۰۰۲): ۷/۹ تن
قزاقستان، بزرگ ترین ذخایر قابل برداشت نفت و گاز حوزه دریای خزر را در اختیار دارد. در حال حاضر روزانه حدود ۸/۱ میلیون بشکه نفت در منطقه دریای خزر تولید می شود که دو سوم آن به قزاقستان تعلق دارد. این کشور همچنین بزرگ ترین اقتصاد آسیای مرکزی را نیز دارد. در سال ۲۰۰۴، تولید ناخالص داخلی قزاقستان ۳۳ درصد رشد داشت و به ۳۹ میلیارد دلار رسید. در سال ۲۰۰۴، سرانه رشد تولید ناخالص داخلی قزاقستان به ۲۶۱۵ دلار رسید که از این لحاظ می توان قزاقستان را با کشورهای هندوراس و ویتنام مقایسه کرد. این کشور در شش سال گذشته، هر سال رشد اقتصادی چشم گیری را از سرگذرانده است.
رشد صنعت نفت قزاقستان در سال های اخیر همواره روند صعودی داشته است. نفت ۳۰ درصد درآمدهای دولت قزاقستان و حدود ۵۰ درصد درآمدهای صادراتی آن را تشکیل می دهد. بنابراین، مشاهده می شود صنعت نفت، مهم ترین عامل رشد اقتصادی اخیر در قزاقستان بوده است. در سال های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ چند پژوهش اقتصادی درباره اوضاع قزاقستان انجام گرفت و در آنها به وابستگی بیش از حد اقتصاد این کشور به نفت هشدار داده شد. ورود فراوان ارزهای نفتی به کشور می تواند نرخ مبادله ارز را تغییر دهد و به جلوگیری از رشد بخش های غیر نفتی اقتصاد در قزاقستان منجر شود. برخی تحلیل گران معتقدند بدون سرمایه گذاری بیشتر در بخش های غیرنفتی قزاقستان، این امکان وجود دارد که رشد اقتصادی این کشور در دهه آینده دستخوش تزلزل و رکود شود. با این حال، در گزارشی که پیش تر صندوق بین المللی پول منتشرکرده است، به رشد چشمگیر بخش های غیرنفتی اقتصاد قزاقستان اشاره شده است که خود می تواند از بروز مشکلات ناشی از رشد مصرف بخش نفت جلوگیری کند.
دولت قزاقستان برای آن که تأثیر نوسان های بهای نفت و گاز بر اقتصاد این کشور را کاهش دهد، به تشکیل «صندوق ملی نفت قزاقستان» اقدام کرد. موجودی این صندوق در پایان ژوئن ۲۰۰۵ افزون بر ۲/۵ میلیارد دلار بود.
نور سلطان نظر بایف، رئیس جمهوری قزاقستان، از سال ۱۹۷۷ که دبیر کمیته مرکزی حزب کمونیست قزاقستان بود، در سیاست این جمهوری دخالت و حضور داشته است. وی در سال ۱۹۹۰ رئیس جمهوری موقت قزاقستان شد و در نخستین انتخابات ملی که در دسامبر۱۹۹۱ برگزار شد، به ریاست جمهوری این کشور برگزیده شد. وی در سال ۱۹۹۹ بار دیگر رئیس جمهوری قزاقستان شد.
● نفت
قزاقستان سواحل طولانی در کنار دریای خزر دارد و ادعا می کند بیشترین حوزه های نفتی این دریا متعلق به این کشور است. میزان ذخایر نفت این کشور در دریا و خشکی ۹ تا ۲۹ میلیارد دلار برآورد شده است. این کشور دیگر مانند اواخر دهه ۱۹۹۰ یک صادرکننده جز نفت خام نیست بلکه انتظار می رود در یک دهه آینده به یکی از مهم ترین بازیگران بازار نفت تبدیل شود.
این کشور در سال ۲۰۰۴ روزانه افزون بر ۲۲/۱ میلیون بشکه نفت تولید می کرد و تنها روزانه ۲۲۴ هزار بشکه آن را مصرف می کرد؛ بنابراین این کشور روزانه حدود یک میلیون بشکه صادر می کرده است. دولت قزاقستان امیدوار است بتواند تا سال ۲۰۱۵ میزان تولید نفت خود را به ۵/۳ میلیون بشکه در روز برساند.
صادرات نفت قزاقستان نیز به سرعت در حال افزایش است. این کشور نفت خود را از طریق برخی خطوط لوله و زیرساخت های موجود به روسیه و از آنجا روانه بازارهای بین المللی می کند و در قالب سوآپ با ایران نفت خود را از طریق خلیج فارس نیز روانه بازار می کند.
در فاصله سال های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴، تولید نفت در قزاقستان سالانه ۱۵ درصد رشد داشته و به گونه ای كه تولید این منبع انرژی در قزاقستان در دوره مزبور تقریباً دو برابر شده است. در نیمه اول سال جاری میلادی نیز میزان افزایش تولید نفت خام در قزاقستان حدود ۱۰ درصد اعلام شده است. علت این كاهش تولید را می توان محدودیت های دولت در زمینه سوزاندن گازهای همراه نفت و یا محدودیت های جدید در زمینه «توافقنامه های مشارکت در تولید» (PSA) دانست.
افزایش چشمگیر تولید نفت در قزاقستان در سال های اخیر را می توان نتیجه سرمایه گذاری گسترده خارجی در بخش نفت این کشور دانست. شرکت ملی نفت قزاقستان، موسوم به «کازمونای گاز» (Kazmunaigas) که پیش تر «قزاق اویل» نامیده می شد، در قالب پروژه های سرمایه گذاری مشترک و مشارکت در تولید، پروژه های بین المللی را به مورد اجرا گذاشته است.
در سال ۲۰۰۳، دولت قزاقستان برنامه جدیدی در زمینه توسعه حوزه های نفتی دریای خزر ارائه کرد و براساس آن مقرر شد مناطق جدیدی در فلات قاره این کشور برای جذب سرمایه خارجی عرضه شود. با این حال، در سال گذشته میلادی، دولت قزاقستان محدودیت های جدیدی در زمینه«قراردادهای مشارکت در تولید» وضع کرد. برای مثال، شرکت ملی نفت قزاقستان، که یک شرکت دولتی است، باید دست کم نیمی از سهام «توافقنامه های مشارکت در تولید» را در فلات قاره این کشور در اختیار داشته باشد. همچنین دولت قوانین جدید مالیاتی را در ژانویه ۲۰۰۴ وضع کرد که براساس آن صادرات نفتی مشمول پرداخت مالیات شدند و این مالیات با افزایش بهای نفت افزایش می یافت.
متمم جدیدی که به قانون مالیات های قزاقستان اضافه شده است، سهم دولت از درآمد نفت را به ۶۵ تا ۸۵ درصد افزایش داده است.
هرچند این نکته کاملاً روشن است که دولت در نظر دارد میزان تولید نفت خود را در دراز مدت افزایش دهد، هنوز روشن نیست دولت چه میزان از درآمد حاصل از افزایش تولید و فروش نفت را به خود اختصاص دهد؟● صادرات نفت
قزاقستان در نیمه اول سال ۲۰۰۵ میلادی روزانه ۱/۱ میلیون بشکه نفت خام صادر می کرد. این نفت از سه مسیر روانه بازارهای بین المللی می شد: ۱. از شمال: از طریق شبکه خط لوله و راه آهن روسیه؛ ۲. از غرب: از طریق پروژه خطوط لوله كنسرسیوم خطوط لوله خزر كه از آذربایجان می گذرد؛ ۳.از جنوب: از طریق سوآپ با ایران.
قزاقستان در نیمه اول سال ۲۰۰۵ روزانه حدود ۳۰ هزار بشكه نفت خام را از طریق راه آهن به چین صادر كرده است.
بخش عمده ای از نفت قزاقستان از طریق خطوط لوله نفتی به ویژه خطوط لوله نفتی كه از خاك روسیه می گذرند، صادر می شود. این كشور توانسته است در قالب قراردادهای سوآپ با كشورهای مختلف نفت خود را در بنادر دریای سیاه و خلیج فارس نیر به فروش برساند. سوآپ نفت با ایران یكی از مهم ترین نمونه های این رویكرد قزاقستان در تجارت نفت است. دولت این كشور تلاش های گسترده ای را برای افزایش زیر ساخت های صادرات نفت آغاز كرده است. وزیر انرژی قزاقستان در كنفرانسی كه درژوئن ۲۰۰۵ برگزار شد، تصریح كرد به رغم وجود خطوط لوله كنونی برای انتقال نفت قزاقستان به بازارهای بین المللی، این كشور هنوز نیازمند دستیابی به مسیرهای جدید برای عرضه نفت خود در بازارهای جهانی است. این كشور باید بتواند تا سال ۲۰۱۱ ظرفیت جدیدی افزون بر ۴۰۰ هزار بشكه در روز بر توان صدور نفت خام خود بیفزاید. هنگامی كه خط لوله باكو- تفلیس- جیحان در می ۲۰۰۵ گشایش یافت، قزاقستان اعلام كرد صدور نفت از این خط لوله را تا سال۲۰۱۶ به ۷۶۰ هزار بشكه در روز خواهد رساند.
همچنین پیشنهاد ایجاد خط لوله دیگری برای صدور نفت خام قزاقستان به ایران از طریق خاك تركمنستان مطرح است، ولی این پیشنهاد برای اجرایی شدن نیازمند حمایت و تأیید شركت های سرمایه گذاری غربی است.
در ژانویه ۲۰۰۴، قزاقستان برای نخستین بار وضع مالیات بر صادرات نفت را آغاز كرد. اكنون، تولیدكنندگان نفت در قزاقستان باید در قبال نفتی كه صادر می كنند، مالیات پرداخت كنند. میزان این مالیات از یك درصد، هنگامی كه بهای نفت ۱۹ دلار در هر بشكه است، تا ۳۳ درصد، هنگامی كه قیمت نفت به ۴۰ دلار یا بیشتر در هر بشكه می رسد، در نوسان است.
براساس قانون، تمام صادركنندگان نفت، به استثنای تولیدكنندگانی كه توافقنامه های مشاركت در تولید با قیمت ثابت امضا كرده اند، موظف هستند این مالیات را پرداخت كنند.
خط لوله ۹۸۰ مایلی موسوم به «كنسرسیوم خطوط لوله خزر» حوزه های نفتی قزاقستان در دریای خزر را به بندر روسی نووروسیسك، واقع در سواحل دریای سیاه، متصل می كند. دولت های روسیه، قزاقستان و عمان به همراه كنسرسیومی از شركت های بین المللی نفت این خط لوله را ایجاد كرده اند. این خط لوله در۲۷ نوامبر ۲۰۰۱ فعالیت خود را به طور رسمی آغاز كرد. ظرفیت اولیه انتقال نفت از این خط لوله ۵۶۰ هزار بشكه در روز بود، اما كنسرسیوم در نظر دارد با سرمایه گذاری افزون بر ۵/۱ میلیارد دلار این خط لوله را گسترش دهد و ظرفیت آن را تا سال ۲۰۰۹ به ۳۵/۱ میلیون بشكه در روز برساند.
این خط لوله از زمان آغاز به كار خود در اكتبر ۲۰۰۱ تاكنون، ۲۷۵ میلیون بشكه نفت قزاقستان را صادر كرده است. این میزان نفت یك سوم نفت صادراتی قزاقستان را تشكیل می دهد.
خط لوله قزاقستان- چین نفت منطقه خزر را به چین انتقال خواهد داد تا بخشی از نیاز روز افزون چین به انرژی را تأمین كند. ساخت این خط لوله ۱۰۰۰ كیلومتری از سپتامبر۲۰۰۴ آغاز شده است.
قزاقستان براساس توافق با ایران؛ روزانه تقریباً ۳۰ هزار بشكه نفت را از طریق سوآپ به ایران صادر می كند. براساس این توافق دو پایانه نفتی نیز در ایران ساخته خواهند شد.
پروژه دیگری كه برای انتقال نفت قزاقستان مطرح است، ایجاد خط لوله موسوم به ترانس خزر است كه با گذشتن از بستر دریای خزر به خط لوله باكو- تفلیس- جیحان متصل خواهد شد.
اما نكته مهم این است كه نورسلطان نظر بایف، رئیس جمهوری قزاقستان، در ژوئن ۲۰۰۴ تأكید كرد كشورش ترجیح می دهد نفت خود را از طریق خط لوله ای كه نفت قزاقستان را با عبور از خاك ایران به خلیج فارس منتقل می كند، روانه بازارهای بین المللی كند.
● صنایع پایین دستی- پالایش
برخلاف صنایع بالادستی صنعت نفت، بخش های پایین دستی و صنایع پالایش نفت در قزاقستان به طور عمده در تملك دولت باقی مانده اند. بخش پالایش نفت در قزاقستان نتوانسته است مانند دیگر بخش های تولید نفت و گاز این كشور، سرمایه گذاری مستقیم خارجی را به خود جلب كند. به دلیل آن كه قیمت فرآورده های نفتی در داخل قزاقستان پایین است، تولیدكنندگان نفت در این كشور بیشتر تمایل دارند نفت و فرآورده های نفتی خود را به خارج صادركنند و علاقه ای به پالایش نفت در داخل كشور ندارند. از سوی دیگر، این مسئله سبب شده است پالایشگاه های نفت در قزاقستان با تمام ظرفیت خود فعالیت نكنند و تنها از ۵۱ درصد ظرفیت خود بهره ببرند.
ظرفیت پالایش نفت در قزاقستان ۳۴۵۰۹۳ بشكه در روز است. این كشور دارای سه پالایشگاه بزرگ است. نبود انگیزه در میان تولیدكنندگان نفت برای عرضه فرآورده های نفتی به بازارهای داخلی قزاقستان سبب ایجاد مشكلات فراوانی برای بخش كشاورزی شده است. به دلیل كمبود فرآورده های نفتی در داخل قزاقستان، دولت این كشور صدور این فرآورده ها را ممنوع كرده است.
● گازطبیعی
میزان ذخایر اثبات شده گاز طبیعی قزاقستان ۶۵ تا ۷۰ تریلیون فوت مكعب برآورد شده است. از این لحاظ میزان ذخایر گاز طبیعی این كشور را می توان با میزان ذخایر گازطبیعی در كانادا و كویت مقایسه كرد. به این ترتیب، قزاقستان در زمره ۲۰ كشور مهم دارای ذخایر گاز طبیعی قرار می گیرد، اما نكته ای كه باید به آن توجه داشت، این است كه قزاقستان همواره تلاش كرده است به اندازه ای گاز طبیعی تولید كند كه نیاز به واردات گاز طبیعی از خارج نداشته باشد. در سال ۲۰۰۴، قزاقستان توانست نیاز خود به واردات گاز طبیعی را برطرف كند و در نیمه اول سال ۲۰۰۵ میلادی این كشور توانست ۴۰ تریلیون فوت مكعب گاز طبیعی صادر كند. درسال ۲۰۰۴، قزاقستان ۵۵۰ تریلیون فوت مكعب گاز طبیعی تولید كرد.
تولید گازطبیعی در قزاقستان از سال ۱۹۹۹ به بعد به میزان چشمگیری افزایش یافته است. در این سال قانونی درقزاقستان به تصویب رسید كه براساس آن شركت های نفتی این كشور ملزم شدند در پروژه های توسعه ذخایر گاز نیز فعالیت كنند. براساس راهبرد توسعه پانزده ساله وزارت انرژی و منابع طبیعی قزاقستان، این كشور در نظر دارد تولید گاز خود را تا سال ۲۰۱۰ به ۶۶/۱ تریلیون فوت مكعب و تا سال ۲۰۱۵ به ۸۴/۱ تریلیون فوت مكعب برساند. بخش عمده ذخایر گاز قزاقستان در غرب این كشور قرار دارد.
بخش اعظم گاز طبیعی در قزاقستان گاز طبیعی همراه نفت خام است. به همین منظور مقادیر زیادی گاز طبیعی به چاه های نفت این كشور تزریق می شوند تا استخراج نفت تسهیل شود. در دراز مدت و بعد از پایان یافتن نفت این چاه ها، می توان گاز تزریق شده به آنها را استخراج كرد.
● توزیع گاز طبیعی
قزاقستان دو شبكه جداگانه توزیع گاز طبیعی در داخل كشور دارد. یكی از این شبكه ها در غرب این كشور قرار دارد و گاز طبیعی مورد نیاز را در اختیار ساكنان این نواحی قرار می دهد. شبكه دیگر در منطقه جنوب قرار دارد و گاز وارداتی را در میان مصرف كنندگان گاز در این منطقه توزیع می كند. به دلیل نبود خطوط لوله انتقال گاز در داخل كشور كه گاز تولیدی در قزاقستان را به مناطق صنعتی انتقال دهد، توسعه منابع گاز طبیعی این كشور با مشكل روبه رو شده است.
قزاقستان تلاش می كند گاز طبیعی خود را از شمال و از طریق سامانه خطوط لوله گاز روسیه به بازارهای خارجی صادر كند.
● زغال سنگ
قزاقستان بزرگ ترین ذخایر قابل برداشت زغال سنگ در آسیای میانه را در اختیار دارد. میزان ذخایر زغال سنگ این كشور ۵/۳۷ میلیارد برآورد شده است. قزاقستان در سال ۲۰۰۳ حدود ۸۶ میلیون تن زغال سنگ تولید كرد كه ۵۸ میلیون تن آن در داخل كشور مصرف و ۲۸ میلیون تن نیز به خارج صادر شد. روسیه، بزرگ ترین خریدار زغال سنگ از قزاقستان است و پس از آن، اوكراین در جایگاه دومین خریدار زغال سنگ از این كشور قرار دارد.
قزاقستان از لحاظ تولید زغال سنگ در میان جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی سابق پس از روسیه و اوكراین در جایگاه سوم قرار داشت، اما بعد از استقلال تولید زغال سنگ در این كشور حدود ۳۵ درصد كاهش یافته است. بنا بر برنامه ریزی های وزارت انرژی و منابع طبیعی قزاقستان قرار است در سال ۲۰۱۵ تولید زغال سنگ در این كشور به ۱۰۰ تا ۱۰۵ میلیون تن برسد.
از جمله علل كاهش تولید زغال سنگ در قزاقستان در سال های بعد از استقلال می توان به حوادث و مشكلاتی كه در معادن این كشور رخ داد (در سال ۲۰۰۴ بیش از ۳۰ نفر در معادن زغال سنگ قزاقستان جان باختند) و به كمبود سرمایه گذاری خارجی در این بخش اشاره كرد. البته نبود سرمایه گذاری خارجی، مهم ترین عامل در ناكامی دولت در دست یابی به هدف های خود در تولید زغال سنگ محسوب می شود.
در سال ۱۹۹۲ میزان مصرف زغال سنگ در قزاقستان ۹۷ میلیون تن بود، ولی در سال ۲۰۰۳ این رقم به ۵۸ میلیون تن كاهش یافت. در سال ۲۰۰۲ زغال سنگ ۵۲ درصد انرژی مصرفی در قزاقستان را تأمین می كرد. بیشتر نیروگاه های برق این كشور از زغال سنگ به عنوان سوخت استفاده می كنند.
● برق
قزاقستان ۷۱ نیروگاه تولید برق، از جمله ۵ نیروگاه برق- آبی دارد. ظرفیت تولید برق این كشور بیش از ۱۷ گیگاوات است كه ۸۰ درصدآن از زغال سنگ و ۱۲ درصد نیز از انرژی هیدروالكتریك (برق- آبی) تأمین می شود.
بعد از استقلال قزاقستان، تولید و مصرف برق در این كشور به میزان زیادی كاهش یافت اما بعد از سال ۲۰۰۰ كه قزاقستان رشد اقتصادی خود را از سرگرفت، تولید برق در این كشور (درسال ۲۰۰۳) به ۳/۶۰ میلیارد كیلو وات ساعت و مصرف آن به ۶۲ میلیارد كیلووات ساعت رسید. به علت وجود مشكلاتی در زمینه انتقال برق، قزاقستان برای تأمین برق موردنیاز مناطق جنوبی خود مجبور به وارد كردن برق شده است. بخش عمده كاهش تولید برق در قزاقستان در حوزه نیروگاه های حرارتی صورت گرفته، ولی تولید انرژی برق- آبی همچنان ثابت مانده است. به همین دلیل اكنون انرژی برق- آبی ۲۰ درصد برق تولیدی در قزاقستان را به خود اختصاص داده است.
● انرژی هسته ای
تنها نیروگاه هسته ای قزاقستان، یعنی نیروگاه هسته ای ۹۰ مگاواتی مانجیشلاك، از آوریل ۱۹۹۹ تعطیل شده است. دولت قزاقستان این نیروگاه را درآوریل ۲۰۰۳ به «شركت كازاتمومپروم» با «شركت ملی انرژی هسته ای» فروخت. این شركت حق انحصاری تولید و فروش اورانیوم و پلوتونیوم را در اختیار خود دارد.
قزاقستان از منابع عظیم اورانیوم برخوردار است. میزان این ذخایر حدود ۵/۱میلیون تن برآورد شده است. درسال ۲۰۰۴ قزاقستان تقریباً ۴۰۰۰ تن اورانیوم تولید كرد و طبق برنامه ریزی ها قرار است این كشور تا سال ۲۰۱۰ حدود ۱۵ هزار تن اورانیوم تولید كند.
گزارش های خبری نیز حاكی از آن است كه دولت قزاقستان هنوز در نظر دارد یك نیروگاه هسته ای ۱۵۰۰ مگاواتی در جنوب شرقی این كشور، ایجاد كند.
این پروژه برای نخستین بار در سال ۱۹۹۸ مطرح شد، اما بعدها به دلیل نگرانی های مربوط به ایمنی طرح و مخالفت عمومی با ایجاد این نیروگاه مسئله به فراموشی سپرده شد. به دلیل افزایش تقاضا برای برق در مناطق جنوبی قزاقستان، حمایت از ایجاد چنین نیروگاهی افزایش یافته است. گفته می شود ساخت این نیروگاه هسته ای در سال ۲۰۰۷ به مناقصه گذاشته خواهد شد و انتظار می رود نیروگاه مزبور در سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ عملیاتی شود.

منبع : روزنامه تفاهم