اقتصاد روسیه؛ نمایشی در پنج پرده

امروز تمام جهان در مقابل یک بحران مالی عظیمی قرار دارد که این بحران در روسیه در حکم یک طوفان وحشتناک به حساب می آید. بازار سهام روسیه به شدت کاهش پیدا کرده است به طوری که از ۱۹ می تاکنون ۶۰ درصد سقوط کرده است که این معادل ۹۰۰ میلیارد دلار ضرر به حساب می آید. اقتصاد روسیه به سرعت در حال سقوط است. رشد اقتصادی روسیه به طور ناگهانی به قعر چاه سقوط خواهد کرد.
یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که پس از یک دوره طولانی صرفه جویی مالی، دولت روسیه از خود ناکارآمدی بزرگی نشان داد. روسیه از رشد متوسط اقتصادی سالیانه ۷ درصدی از سال ۱۹۹۹ رضایت داشت و با مازاد بوجه ای به دست آورده بود توانست ۶۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی را جذب کرد. بدهی های مردمی تقریبا به صفر رسید. اما اقتصاد باز روسیه نیازمند یک سیاست پایدار برای موفقیت است.
بحران مالی داخلی امریکا به طور آشکارایی روسیه را تحت تاثیر قرار داده است اما کسادی اقتصاد جهانی سبب کاهش قیمت های نفت و سایر فرآورده های اصلی از ماه جولای شده است. بحران اقتصادی روسیه یک فاجعه بزرگ است که می توان از آن به عنوان یک نمایش در ۵ پرده نام برد.
در تاریخ ۲۵ جولای، ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه در اولین پرده از این نمایش بدون هیچ مدرکی شرکت میخائیل را که یکی از بزرگترین شرکت های زغالسنگ و آهن را به عدم پرداخت مالیات و ضربه زدن به بازار قیمت ها متهم کرد. طی سه روز، ارزش سهام میخائیل به نصف رسید که تاثیر زیادی نیز بر روی بازار سهام روسیه داشت.
پس از آن در هشتم ماه مارس، پوتین دومین پرده از این تراژدی را به روی صحنه آورد و به گرجستان حمله کرد. پس از آن روسیه با اعلام استقلال دو بخش آبخازایا و اوستیای جنوبی تمام جهان را در مقابل خود قرار داد.
رهبران روسیه به غیر قابل اعتماد بودن، غیر قابل پیش بینی بودن و بیش از حد آرمانگرا شهرت پیدا کردند، اما این نکته را نباید فراموش کنیم که بازارها نیازمند انسان‌های معتمد با ثبات و قابل یپش‌بینی هستند. باعث شگفتی نیست که سرمایه گذاران خارجی دیگر از پوتین روسی خوششان نمی آید.
یک هفته پس از حمله به حمله به گرجستان روسیه خروج ۱۶ میلیارد دلاری سرمایه های خارجی را اعلام کرد که تا کنون این رقم به ۳۰ میلیارد دلار رسیده است. هرچند این رقم در مقایسه با پول در گردش روسیه رقم بالایی نیست اما می تواند به سیستم توسعه نیافته بانکی روسیه صدمه وارد کند.
پوتین همچنان منکر این مسئله است که منشا مشکلات مالی روسیه با جنگ گرجستان در ارتباط است؛ بانک مرکزی روسیه بیش از یک ماه برای تزریق پول نقد به جامعه زمان تلف کرد که دیگر بسیار دیر بود. با این وجود بازار سهام روسیه همچنان جذاب به نظر می رسد. اما با اظهارات پوتین در خصوص سوء استفاده خارجی ها، پوتین درواقع دست آنها را از این بازار کوتاه کرد، این درحالی است که سرمایه گذاران روسی نیز پولی برای شرکت در بازار سهام در اختیار ندارند.
یکی از مسائل معمول در روسیه این است که بسیاری از بازرگانان روسی، سهم شرکت های خود را برای گرفتن پول برای خرید سهم در بازار سهام به عنوان وثیقه قرار می دهند. زمانی که بازار سهام سقوط می کند مجبور می شوند تا سهام های خود را به قیمت بسیار پایین تری بفروشند و همین امر سبب می شود تا بازار سقوط بیشتری کند. در دوران اتحادیه جماهیر شوروی، بازار سهام به مدت چهار روز از تاریخ ۱۵ سپتامبر تعطیل می شود چرا که سهام به سرعت در این تاریخ سقوط می کرد.
در بازار مالی بین المللی، جنگ گرجستان سبب شد تا روسیه وام ها و اوراق قرضه را پس دهد و بسیاری از اعتباردهندگان روسی دیگر به بازارهای بزرگ بین المللی دسترسی نداشتند.
روسیه در حال حاضر می خواهد وارد صحنه سوم تراژدی شود، این صحنه بحران بانکی نام دارد. تعداد زیادی از بانک های متوسط روسی و تعدادی از بانک‌های بزرگ این کشور تحت تاثیر نابسامانی بازار سهام قرار گرفته اند. بسیاری از سرمایه گذاران بزرگ دیگر نمی توانند به وجه الضمان خود برسند و این درحالی است که نرخ بهره به سرعت افزایش یافته است. افزایش قیمت دلار نیز بر سختی های آنها افزوده است.
در پرده چهارم حباب آخرین امید می ترکد. یکی از پیش‌بینی‌های انجام شده این است که قیمت ملک حداقل ۳/۲ کاهش پیدا خواهد کرد و همین امر بحران بانکداری را افزایش خواهد داد.
در پرده پنجم، سرمایه گذاری متوقف خواهد شد. چرا باید به ساخت و ساز در شرایطی که نمی توانید سرمایه خود را به دست آورید و یا ملک خود را بفروشید ادامه دهید؟
در انتها، رشد اقتصادی در ابتدای سال جدید متوقف خواهد شد. سایر مسائل نیز این شرایط را تشدید خواهد کرد. پیش بینی می شود که قیمت نفت و سایر محصولات در آینده کاهش پیدا کند. پوتین به سازمان تجارت جهانی پشت کرده است که همین امر نیز ضرر بزرگی برای رشد اقتصادی روسیه است.
محکم ترین بخش در سیستم مالی روسیه پول درگردش و اوراق قرضه هستند اما دیگر خیلی دیر است که روسیه بخواهد مانع از روی صحنه آمدن این تراژدی شود.
آدم بد این تراژدی ولادیمیر پوتین است. روسیه شانس خوبی داشت تا بتواند از بحران اقتصادی جهانی بگریزد اما پوتین کشورش را قربانی کرد. روسیه تا کی می تواند چنین نخست وزیر گران قیمتی را تحمل کند؟

نویسنده : آندرس آسلود
مترجم : آرزو دیلمقانی

منبع : دیپلماسی ایران