مسجد و مدرسه سردار ، قزوین

این بنا در محله دیمج در خیابان تبریزِ قزوین قرار دارد و متعلق به دوره قاجار - سال 1231 هجری قمری - است. بانی آن دو برادر به نام‌های حسین‌خان و حسن‌خان از سرداران قاجاری بوده‌اند. نقشه بنا به شكل مربع‌مستطیل است و ساختمان آن در دو اشكوب ساخته شده است. ازاره بنا با سنگ و بقیه آن با آجرِ تراش‌خورده ساخته شده و با كاشی‌های رنگارنگ تزئین یافته است. دورتادور حیاط مدرسه را از چهار سو با اشعار مرحوم محتشم كاشانی به خط نستعلق زیبا، به رنگ سفید در كاشی بنفش، كتیبه كرده‌اند.
در دو بخش شرقی و غربی مدرسه، حجره‌هایی ساخته شده است؛ به این ترتیب كه یك حجره بزرگ در میان است و در دو سوی آن دو گوشواره‌ باریك جای گرفته است كه راهروی طبقه دوم می‌باشند. حجره‌ها وسعت كافی دارند و هر حجره پستویی نیز دارد. طبقه (اشكوب) دوم نیز مانند طبقه اول است؛ ولی چهار حجره باریك دیگر در بالای گوشواره‌ها ساخته شده است.
در جنوبِ حیاط مدرسه، مهتابی بزرگی است كه به اندازه‌ یك متر از كف حیاط بالاتر و مساوی با عرض حیاط مدرسه (تقریباً 24 متر) است. در جنوب بنا و متصل به این مهتابی، مسجدی جای دارد كه سقف آن روی سه تاق آجری قرار دارد. در بالای تاق میانی كه بزرگ‌تر از دو تاق دیگر است، گنبد مخروطی شكلِ كوچكی با رویه‌‌ای از كاشیِ فیروزه‌ای، استوار شده است.
در وسط حیاط مدرسه، حوض سرپوشیده بزرگی است كه از سطح حیاط حدود یك متر بالاتر است. این مهتابی، جایی بود كه در شب‌های تابستان طلبه‌ها در آن می‌خوابیدند و گاهی تعزیه‌خوان‌ها در روی آن به تعزیه‌خوانی می‌پرداختند.
درِ ورودی بنا در سمت شمال و در وسط قرار دارد. در به هشتیِ وسیعی راه دارد كه از دو سو، با دو در، به دو شبستان منتهی می‌شود. سردرِ مدرسه با كاشی‌های رنگی زیبا زینت یافته است و اشعاری به خط نستعلیق ممتاز در سنگ مرمر كنده‌كاری شده و در آن كار گذاشته شده است. ورود به مسجد از مهتابی جلوی آن امكان‌پذیر است.