مامان برایم کتاب بخوان

آیا داستانهای دلخواه دوران كودكی تان را به یاد دارید؟ شنگول و منگول، كدو غل غله زن، حسنی و... نخستین باری را كه شب نخوابیدید تا كتاب داستان دلخواهتان را تمام كنید چطور؟ به یاد دارید چه كتابی بود یا چند ساله بودید؟ حال، نوبت انتخاب بهترین كتاب برای كودك شما رسیده است. كتاب مناسبی كه به گنجینه لغات او بیفزاید، مهارت درك مطلب و قوه تشخیص را افزایش دهد. كنجكاوی اش را برانگیزد و به خلاقیتش كمك كند.
با رشد كودك، نوع كتابی كه برایش تهیه می كنید، نقش بسیار تأثیرگذاری در شكل گیری شخصیت او خواهد داشت. از لابلای لغات، جملات و تصاویر كتاب، فرزند شما در حال ضبط و ثبت كلمات و عباراتی است كه بعداً بكار خواهد برد.
● پیش از خرید كتاب، به این نكات دقت كنید:
▪ آیا كتاب مناسب سن فرزندتان است؟
از پشت جلد كتاب ها یا راهنماهای سن و نوع كتاب برای اینكار استفاده كنید. متناسب با شرایط سنی، حتی جنس كتاب نیز متفاوت است. مثلا برای فرزند یك ساله تان، كتاب ها از كاغذهای ضخیم و محكم تری ساخته شده اند. گاهی جنس نرم و قابل تا شدن دارند و تصاویر بزرگ با رنگ های شاد برای كودك بسیار جذاب هستند.
نوع و جنس كتاب را متناسب با سن او تغییر دهید. برای مثال در ۶ تا ۷ سالگی كتاب هائی برای او تهیه كنید كه آنقدر برایش جذاب باشد كه كتاب در دست، در گوشه دنجی مشغول خواندن آن شود. موضوع كتاب نباید ساده، پیش پا افتاده و روزمره باشد بلكه باید او را به خواندن دعوت كند و به خرید بیشتر كتاب و صرف زمان طولانی تر با كتاب ها تشویق نماید.
▪ یك كتاب خوب، چه مطالبی را باید به فرزندم بیاموزد؟
كتاب كودكان و بچه های پیش دبستانی بر مفاهیم پایه مانند الفبا، نام اشیاء، رنگ ها، حواس، احساسات، و روابط دوستانه تأكید دارد. تكرار آواشناسی و تكنیك های پایه یادگیری، اساس كار است.
اگر فرزندتان بزرگتر است، كتابی را برایش فراهم آورید كه مهارت خواندن و درك مطلب را در او بالا ببرد. در این مقطع سنی، لغات و جملات نقش مهمی دارند زیرا فرزندتان آنها را به ذهن می سپرد و از آنها در صحبت كردن های روزانه استفاده می كند. كتاب هائی را برایش تهیه كنید كه او را با كتاب، موضوع و شخصیت های اصلی داستان درگیر نموده و حتی خود را به جای قهرمان داستان قرار دهد و با كتاب خود، لحظه به لحظه پیش برود.
▪ اهمیت موضوع كتاب تا چه حد؟
وقتی فرزند كوچكتر است، داستان های مردمی و متداول و شعرگونه و موزون، بهترین و جذاب ترین نوع می باشند. با بزرگترشدن فرزندتان، تخصصی تر بودن موضوع كتاب اهمیت بیشتری دارد. برای مثال اگر به دایناسورها علاقه مند است، كتابهای جدی تر و آموزنده برای او تهیه كنید، نه كتاب های بچه گانه، با عكس های كودكانه، توجه به حیطه موضوعی مورد علاقه فرزند روبه رشدتان را فراموش نكنید. با درنظر گرفتن موضوع دلخواه و جذاب او، كتاب ها، مجلات و حتی پوسترهای مرتبط را تهیه نمایید تا به خلاقیت و اطلاعات فرزندتان بیفزایید. برای زمان پیش از خواب او نیز كتابی ریتمیك و شادتری را فراهم آورید تا علاوه بر كسب اطلاعات، لحظات خوش و دلپذیرتری را با كتاب مورد علاقه او در خاطراتش داشته باشد.
▪ نكاتی كه در كتابخوانی فرزندمان باید لحاظ شوند.
كتابهائی را كه باید برای كودك خود بلند بخوانید، نیاز به دقت بسیار در انتخاب دارند. برای فرزند كوچكترتان، كتابی را انتخاب كنید كه شامل لغات، عبارات یا جملات بسیار كوتاه هستند. جملات درست ادبی كه اصول نگارش و گرامری مثل جای فعل و فاعل در آنها رعایت شده باشند. تعادلی در یادگیری، شادی، لذت و درگیری ذهنی برای تفكر و اندیشیدن حتی در مورد تصاویر كتاب بوجود آورید. هیچگاه راهنمای كتاب ها را فراموش نكنید. رو و پشت جلد كتاب و شناسنامه كتاب را با دقت بخوانید و بنابر مقطع سنی، كتاب مناسب را برای فرزندتان برگزینید.
▪ هنگام كتابخوانی برای فرزندتان، تصاویر را به او توضیح دهید، با انگشت، خطوط كتاب را هنگام بلندخوانی، دنبال كنید تا كودك نیز به آن نوشته ها دقت كند و شخصیت های داستان را با استفاده از تصاویرشان، توضیح دهید و مثلا بگویید: حنا كوچولو، موهای بلند زرد دارد. چشمهای آبی دارد با یك كلاه زیبا روی سرش. (جملات ساده، اما با گرامر درست ترجیح داده می شوند.) بعد از خواندن جمله های آن صفحه و توضیح تصاویر و شخصیت ها، از فرزندتان سؤالاتی كوتاه با پاسخ های كوتاه بپرسید.
هنگام خواندن عبارات و جمله ها، به لحن و تند خواندن اهمیت دهید. اگر احساسی را باید القا كنید، حتماً با كمك لحن و تغییر صدا، با قوت و تأثیر بیشتری، این كار را انجام دهید. در پایان جمله هر صفحه، لحن خواندنتان به نحوی باشد كه تمام شدن آن صفحه را به كودك القا كنید. پیش از رفتن به صفحه بعد از فرزندتان بپرسید «فكر می كنی چه اتفاقی بیفتد؟ حنا چه خواهد كرد؟ پرنده به كجا می رود؟ و...» با پرسیدن پرسش های ساده و كوتاه، به او اجازه اندیشیدن، درگیرشدن با قصه و برانگیختن حس كنجكاوی و خلاقیت دهید.
▪ با تغییر صدا برای هركدام از شخصیت های داستان، فرزند خود را در صحنه ای واقعی تر قرار دهید. حتی با ساختن عروسك های كاغذی و رنگ شده ساده كه شبیه شخصیت های اصلی قصه هستند، نمایش عروسكی به یادماندنی و مؤثری برای فرزندتان ترتیب دهید. اگر در میان عروسك های فرزندتان، عروسكی شبیه به شخصیت داستان دارید، از آن استفاده كنید تا او هم بیاموزد كه می تواند برای عروسك هایش قصه سازی كند و با آنها صحبت كند و آنها را بیشتر لمس كند.
▪ زمانیكه فرزندتان قادر به صحبت كردن است، صدای او را هنگامیكه سعی در گفتن داستان، كتاب یا شعری كه برایش خوانده اید، دارد، ضبط كنید و گاهی هم برایش پخش كنید تا لذت بیشتری را از كتاب و كتابخوانی تجربه كند. به فرزندتان هم فرصت و مجال همراهی در نمایش عروسكی بدهید و آنرا ضبط و فیلم برداری كنید.
▪ در صورتیكه فیلمی از آن كتاب وجود دارد، بعد از اینكه مطمئن شدید فرزندتان به اندازه كافی كتاب را لمس كرده است آنرا برایش فراهم آورید تا به صورت واقعی تری، به تصور كتاب و تصویر سازی شخصیت های قصه در ذهنش بپردازد.
▪ اگر فرزندتان قادر به نوشتن است، از او بخواهید هر آنچه از داستان درك كرده، بنویسد، حتی اگر می تواند، قصه ای شبیه آن بنویسد یا پایان داستان را به نحو دیگری برایتان به رشته تحریر درآورد.
روش دیگر تقویت خلاقیت و نوآوری این است كه از فرزندتان بخواهید تصاویر كتاب را توضیح دهد و هر آنچه را می بیند بنویسد.
به یاد داشته باشید، در تمام شیوه های بكار گرفته شده برای افزایش مهارت خواندن، درك مطلب، قوه تشخیص، سخنوری، نوشتن، تخیل و كتابخوانی، اولین فاكتور، لذت بردن از كتاب، موضوع و تصاویر آن است. كتابی كه متناسب با مقطع سنی و علائق فرزندتان تهیه شود، بهترین، تأثیرگذارترین و آموزنده ترین كتاب می باشد. فراموش نكنید، وظیفه خود را در پرورش فكر و اندیشه فرزندتان، به بهترین نحو انجام دهید.

مه لقا لامعی

منبع : روزنامه کیهان