ماه عسل کوتاه

در دنیای سیاست، دوستی ها و همراهی ها عمر چندان طولانی ندارند. مثال واضح این گفته، روابط هند و ایران و همچنین روابط استراتژیك دهلی نو و واشنگتن می باشد. آری! ماه عسل كوتاهی بود. درست دو ماه پیش ماناهان سینگ، نخست وزیر هند، به ظاهر با موفقیت از سفر خارجی خود به واشنگتن، به كشورش بازگشت. به نظر می رسید این دیدار، روابط هند و آمریكا را به كلی متحول كرده است. اما همین چند هفته پیش، در خلال اجلاس سالانه سازمان ملل متحد در نیویورك، این دو شریك استراتژیك سعی كردند باز هم بعد از یك درگیری لفظی بر سر تداوم روابط میان تهران و دهلی نو، دوستی قدیمی خود را از سر بگیرند. پیروزی كه آقای سینگ در خلال دیدار دو ماه پیش خود از واشنگتن به آن دست یافت، این بود كه با وجود عدم امضای معاهده اِن پی تی ) NPT ( و تداوم ساخت سلاح های هسته ای، نظر مساعد كاخ سفید را برای همكاری این كشور در برنامه هسته ای غیرنظامی هند جلب نمود. به عبارت دیگر، در این دیدار طرف آمریكایی به نخست وزیر هند قول داد كه همچنان به حمایت و همكاری تمام عیار در برنامه هسته ای غیرنظامی این كشور پایبند خواهد ماند. البته این معاهده واكنش های منفی در داخل هند به دنبال داشت، زیرا برخی احزاب تندرو هندی معتقد بودند كه آقای سینگ در قبال این قول نه چندان بزرگ، تعهدات زیادی را متقبّل شده است. در آمریكا نیز وضع بر همین منوال بود، زیرا برخی سناتورهای هر دو حزب بزرگ این كشور و حتی بعضی از اعضای دولت جرج بوش، از اینكه دهلی نو قول های مساعد چندانی به آنها نداده است، ناراضی به نظر می رسیدند. اكنون هم دولت بوش به دو دلیل از دست هند عصبانی شده است: اول اینكه، كابینه بوش احساس می كند با وجودی كه برای جلب نظر سایر قدرت های اتمی جهان، در معاهده اخیر این كشور با هند حسن نیت زیادی به خرج داده و حتی برای دفاع از این معاهده مقامات بلندپایه دولت را راهی كنگره كرده است، اما در مقابل، هند از قول اصلی خود مبنی بر جداسازی و تفكیك برنامه هسته ای غیرنظامی از نوع نظامی آن و واگذاری كنترل برنامه هسته ای نظامیش به آژانس بین المللی انرژی هسته ای، تخطّی نموده است.
با ما یا علیه ما
مهم تر از مورد اول، كاخ سفید به شدت از روابط حسنه میان تهران و دهلی نو دلخور است، زیرا اخیراً برنامه هسته ای ایران در مركز توجه افكار عمومی جهان قرار گرفته است. درست یك ماه قبل، ناتوار سینگ، وزیر امور خارجه هند ضمن دیدار از ایران بر تعهد دهلی نو به ادامه روابط با تهران پافشاری كرد. همین امر موجب عصبانیت تعدادی از نمایندگان كنگره و مجلس سنای آمریكا گردید. در همین رابطه تام لانتوس، سناتور دمكرات، با احمق خطاب قرار دادن مقامات هندی، به شدت به روابط گرم و حسنه اخیر ایران و هند حمله نمود. وی با عصبانیت در یك مصاحبه زنده تلویزیونی اعلام كرد كه هندی ها از درك نگرانی های مهم سایر كشورهای جهان، كاملاً ناتوان هستند. آقای لانتون به هند هشدار داد در صورتی كه این كشور به نگرانی های آمریكا در این مورد حساسیت جدی نشان ندهد، در آن صورت كنگره نیز هیچیك از تعهدات اخیر كاخ سفید در قبال دهلی نو را به رسمیت نخواهد شناخت. با وجودی كه دولت بوش برخلاف نمایندگان كنگره و مجلس سنا سعی می كند در اظهارات خود نسبت به مقامات هندی ادب را رعایت كند، اما در دیدار ماه سپتامبر آقای سینگ از آمریكا، جرج بوش به شدت نخست وزیر هند را به دلیل رابطه حسنه ایران با این كشور، مورد سرزنش قرار داد. كارشناسان معتقدند كه همه این درگیری های لفظی میان دهلی نو و واشنگتن، در نهایت به ضرر یكی دیگر از موضوعات مهم در رابطه ایران و هند تمام خواهد شد، زیرا این دو كشور مدت هاست كه بر سر احداث یك خط لوله انتقال گاز ۴ میلیارد دلاری از ایران به شبه قاره هند، به توافقات اساسی دست یافته اند. این طرح دوربینانه و آینده نگر نه تنها امنیت انرژی هند و پاكستان را تضمین می كند، بلكه به ایجاد صلح و ثبات و دستیابی به منافع اقتصادی بسیار برای این سه كشور كمك شایانی خواهد كرد. ولی به نظر می رسد آمریكا می خواهد این پروژه را قربانی روابط دوستانه دهلی نو و واشنگتن بكند.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران