هزاران پلان، هر کدام به دشواری یک فیلم سینمایی

کیانوش عیاری پنج سال و پنج ماه است وقت خود را صرف ساخت سریال تاریخی «روزگار قریب» کرد و حالا حاصل نیم‌دهه تلاش او قرار است از امشب روی آنتن شبکه سه سیما برود.
«روزگار قریب» از جمله تولیدات فاخر سیماست که برای پخش در ۳۶ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای تولید شده است. عیاری در این مجموعه به روایت زندگی دکتر قریب بنیانگذار طب نوین کودکان می‌پردازد. در این میان حوادث سال‌های ۱۲۹۵ تا ۱۳۵۴ نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
تصویربرداری این سریال در آخرین روزهای سال ۸۱ در منطقه پیشوای ورامین آغاز شد که علاوه بر آن در قزوین، میمه،‌اصفهان، فیروزکوه و تنکابن نیز ضبط تصاویر این مجموعه ادامه یافت و در نهایت به تهران ختم شد. تصویربرداری «روزگار قریب» پس از پنج سال و پنج ماه و ۱۲ روز در مجموعه سعدآباد تهران اوایل پاییز امسال پایان یافت و بازیگرانی چون مهدی هاشمی و ناصر هاشمی نقش کهنسالی و میانسالی دکتر قریب را بازی کرده‌اند. این دو بازیگر در کنار دو بازیگر نقش خردسالی و نوجوانی دکتر قریب یعنی پرهام کرمی و کاوه آهنگر کیوان مقدم زندگی اولین پزشک کودکان ایران را از پنج سالگی تا لحظه مرگ به تصویر کشیده‌اند.
رضا کیانیان که پیش از این در نقش امام‌جمعه آذری‌زبان سریال «کیف انگلیسی» بازی کرده بود،‌ در این سریال برای دومین بار در نقش یک روحانی ظاهر شده است. او این بار در نقش آیت‌الله فیروزآبادی به ایفای نقش می‌پردازد. مهران رجبی، فرحناز منافی‌ظاهر، امیرحسین صدیق، محمد برسوزیان، پروین میکده، صبا کمالی و بسیاری از بازیگران شناخته‌شده سینما و تلویزیون در این مجموعه جلوی دوربین منصور آذرگل رفتند تا بخش مهمی از تاریخ پزشکی ایران را جاودانه سازند.
● پای صحبت کارگردان
عیاری پنج سال پیش بعد از ساخت اولین مجموعه تلویزیونی‌اش سریال «هزاران چشم» که به داستان جامعه امروز و آدم‌هایش می‌پرداخت با «روزگار قریب» تصمیم گرفت در دومین تجربه روایتگر زندگی نخستین پزشک متخصص اطفال در ایران باشد. او در این پروژه علاوه بر کارگردانی به عنوان نویسنده فیلمنامه، تهیه‌کننده، تدوینگر و سازنده تیتراژ حضور داشته است. عیاری از چهار سال پیش روی طرح تیتراژ «روزگار قریب» کار کرده است. طوری که به قول خودش، بینندگان به بهانه دیدن تیتراژ سریال، قطعا پای آن خواهند نشست. این کارگردان طی این سال‌ها چنان خود را وقف به سرانجام رساندن این سریال کرده است که به گفته خودش از زندگی شخصی‌اش جز مسواک زدن باقی نمانده و در این پنج سال هزاران پلان گرفته که هر کدام به دشواری یک فیلم سینمایی بوده است. «تولید این پروژه برای من تجربه بسیار خوبی بود. بیشتر از پنج سال برای تولید این مجموعه وقت گذاشتم و تلاش کردم اثری در خور شأن نام دکتر قریب تولید کنم، هر چند برای این کار سختی‌های بسیاری متحمل شدیم و به همراه گروه روزگار سختی را سپری کردیم. با آماده پخش شدن سریال،‌ فعلا ترجیح می‌دهم استراحت کنم، چون در حالی شبیه اغما هستم، تمایلی به ساخت فیلم جدید ندارم. امیدوارم پس از استراحت، طی این مرحله که شبیه مرحله نقاهت است، در چند ماه آینده بتوانم طرحی را برای ساخت یک فیلم سینمایی در دست بگیرم.
● ضبط موسیقی در سیاتل و ایران
سعید شهرام از پرکارترین‌های بیست و پنجمین جشنواره فجر در زمینه آهنگسازی فیلم، ساخت موسیقی سریال «روزگار قریب» را به دست گرفته است. سابقه همکاری او با کیانوش عیاری برمی‌گردد به ساخت موسیقی فیلم «دو نیمه سیب» در سال ۱۳۷۰ و «آبادانی‌ها» در سال ۱۳۷۱. عیاری این بار برای ساخت موسیقی داستانی که از دل تاریخ برمی‌آید، از او دعوت کرده است. به گفته شهرام، عیاری سال ۸۴ یعنی اواسط فیلمبرداری سریال و همزمان با مراجعت این موسیقیدان به کشور با او تماس گرفته است. شهرام بعد از تماس عیاری حدود ۱۰۰ دقیقه مونتاژ نشده از سریال را دیده و از همان زمان درگیر کار می‌شود. مرحله ضبط موسیقی نیز از اردیبهشت امسال شروع می‌شود.
سعید شهرام از کم و کیف موسیقی که برای سریال تاریخی «روزگار قریب» در نظر گرفته، چنین می‌گوید: «در سریالی مثل روزگار قریب که یک سیر تاریخی دارد و از لوکیشن‌های متعددی می‌گذرد، بالطبع موسیقی‌اش هم باید با اتفاقات موجود در آن دوره تاریخی موافق باشد. در این اثر هم به نوع موسیقی دوره تاریخی داستان توجه داشته‌ام و هم به نزدیک بودن موسیقی با حس و حال درام قصه.
من اولین چیزی که در ساخت موسیقی فیلم در نظر می‌گیرم این است که انتظار کارگردان و نویسنده فیلمنامه از شنیدن موسیقی اثر خودشان چیست؟
بنابراین اگر نیاز به استفاده از یک موسیقی مطرح و شناخته شده در یک دوره تاریخی باشد، قطعا با نظر کارگردان از آن استفاده می‌کنم. در مورد موسیقی سریال «روزگار قریب» تا به امروز من به صورت مداوم با آقای عیاری در ارتباط بوده‌ام. چیز جالبی که اتفاق افتاده این است که می‌بینم من و عیاری هر دو از نظر فکری و ذهنی نسبت به سال‌های گذشته که با هم کار کردیم، خیلی بالغ‌تر شده‌ایم و در این کار حرف همدیگر را بهتر می‌فهمیم و با هم کاملا هماهنگ هستیم. آقای عیاری به‌شدت به موسیقی فیلم آگاه است و می‌داند چه چیزی می‌خواهد.»
جالب است بدانید که شهرام یک ماه از زمان خود را در استودیویی در سیاتل و ایران صرف ساخت موسیقی تیتراژ سریال «روزگار قریب» کرده است و هدفش از ضبط موسیقی در سیاتل استفاده از امکانات ضبط موسیقی به طریقه سوراند بوده تا کیفیتی در حد استاندارد بین‌المللی داشته باشد. البته این در حالی است که هنوز سیستم پخش صدا در تلویزیون مونو است و امکان پخش صدا با کیفیت استریو وجودندارد، اما سعید شهرام تفاوت این کیفیت را در نسخه DVD موسیقی محسوس می‌داند و می‌گوید: «ما کارمان را درست انجام می‌دهیم و در کار باید پیچش مو را دید. به عبارتی عادت کرده‌ایم.» شایان توجه است که این آهنگساز با درنظر گرفتن توجه خاص عیاری برای ساخت تیتراژی متفاوت، جذاب و تاثیرگذار از ۲۶، ۲۷ ساز ارکسترال، کوبه‌ای و... برای ساخت موسیقی‌اش بهره برده که قرار است در صورت توافق با عیاری «کورالی» نیز به آن افزوده شود.
● استفاده از جلوه‌های ویژه در طراحی گریم
«روزگار قریب» یک اثر تاریخی معاصر است. علاوه بر تیپ آدم‌ها که در یک مقطع مثلا ریش داشته‌ایم با موهای بلند و عمامه و دستار، جلوه‌های ویژه بسیاری هم در کار بوده،‌ از جمله اینکه شکم یک جسد را باید می‌شکافتیم یا بچه‌ای که سرطان می‌گیرد و تمام موهای سر و صورتش می‌ریزد. پاهای قانقاریایی داشتیم که قطع می‌کنند. ما حتی برای ساختن پا از گوشت و استخوان طبیعی استفاده می‌کردیم.
● دکتر قریب به روایت وزیر بهداشت، درمان و علوم پزشکی
رابطه من با دکتر قریب مربوط به سال‌های ۵۰ تا ۵۳ می‌شود که این توافق را داشتیم که در خدمت‌شان باشم و شاگردی‌شان را کنم. این اواخر که ایشان دیگر توانایی رانندگی نداشتند صبح‌ها به منزل‌شان می‌رفتم و ایشان را به مرکز پزشکی کودکان می‌رساندم. ایشان همچنان پرکار و دقیق و دلسوز بود وخود را وقف مردم می‌کرد. من معتقدم دکتر قریب به عنوان آخرین بازمانده‌های حکیمان در کشورمان محسوب می‌شوند. حال ممکن است کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد چرا که در گذشته مردم به پزشکان «حکیم» می‌گفتند در حالی که در همان زمان لفظ طبیب هم رایج بوده است. «حکیم» کلمه جامع‌تر و وسیع‌تر «طبیب» است. حکیم با روح مردم ارتباط دارد و با فرد در ارتباط نیست. او فردی است که مورد وثوق جامعه و معتمد مردم است. طبیب باید جامعیت داشته باشد چرا که در این صورت است که تبدیل به حکیم می‌شود و... دکتر قریب صرف‌نظر از حضورش در جامعه پزشکی، یک سری فعالیت سیاسی هم داشتند، مرحوم قریب جزو یک گروه سیاسی نبود اما با توجه به نگاهی که به مسائل روز جامعه‌اش داشت، فردی سیاسی به شمار می‌آمد. ایشان نسبت به سرنوشت کشورش به هیچ وجه موضع بی‌تفاوتی نداشت و در بزنگاه‌ها خیلی عالی عکس‌العمل نشان می‌داد. شکی نیست که دکتر قریب جزو همراهان افرادی بود که در ملی شدن صنعت نفت نقش داشتند.
نکته دیگر پرورش ایشان در یک خانواده اصیل است. خاندان دکتر محمد قریب، جملگی اهل علم و دانش بودند. این خانواده اهل گرگان است که منطقه‌ای عالم‌خیز محسوب می‌شود، دکتر قریب از خاندانی بود که اصالت داشتند و اعتقادات دینی‌شان را نیز همواره حفظ می‌کنند. مطمئنا با پخش مجموعه تلویزیونی «روزگار قریب» مردم، خیلی بهتر و دقیق‌تر می‌توانند با خدماتی که این بزرگ به ملت داشتند و همچنین حضور و فعالیت‌های سیاسی ایشان آشنا شوند.
● آخرین سکانس
در سکانس پایانی «روزگار قریب» دکتر محمد قریب با بازی مهدی هاشمی برای معالجه فردی به کاخ همایونی فراخوانده می‌شود اما در نهایت با شمس خواهر محمدرضا پهلوی مشاجره می‌کند. زهره حمیدی به عنوان شمس در این صحنه حضور دارد. صحنه‌های داخلی این سکانس در کاخ سبز فیلمبرداری شده است. پلان‌های خارجی نیز مقابل کافه‌ای ضبط شده که متعلق به بهمن پهلوی یکی از نوادگان شاه بود و هم‌اکنون در اختیار یونسکو است.

مریم فلاح

منبع : روزنامه تهران امروز