ضرورت های تحقق مدیریت واحد شهری

همیشه گفته اند آشپز که دوتا شود غذا یا شور می شود یا بی نمک، هرچند که بر این اصل استثنایی وارد می شود. اما وضعیت شهر که آن را موجود زنده یی در نظر می گیرند نیز چنین است که نیاز مبرم به یک متولی دارد چرا که در غیر این صورت شهر با مشکلات عدید ه یی مواجه می شود.
● به دنبال متولی
چندی است که کمیسیونی در مجلس شورای اسلامی متولی پیگیری مباحث مربوط به مدیریت واحد شهری شده است. این در حالی است که با توجه به تجربیات موجود و گذشت سه سال از آغاز به کار شورا نمی توان این وظیفه را بر عهده مجلس قرار داد. به عبارتی از آنجا که این موضوع مربوط به ساختار و وظایف شوراها می شود، بهتر و شایسته تر است که نهاد شورا متولی این امر باشد.
اما متاسفانه فارغ از ایراد مذکور، باید اذعان داشت که تا حال حاضر اقدام مثمرثمر و قابل قبولی توسط مجلس در راستای تحقق مدیریت شهری به عمل نیامده است. حتی چه بسا بتوان گفت که مجلس در این خصوص دچار سردرگمی شده است و واقعاً هدف و منظور اصلی را گم کرده است، اما می شود نهاد شوراها را متولی تحقق مدیریت واحد شهری قرار داد. به عنوان نمونه شورای عالی استان ها می توانست در این خصوص نقش قابل توجهی داشته باشد. البته هرچند قانونگذار وظایف هر یک از نهادها شورایی را مشخص کرده اما به گمان این قلم انجام این مهم منافاتی با قانون ندارد.
● خداحافظی با قدرت
یکی از تبعات تحقق مدیریت واحد شهری تعطیلی یا کاهش قدرت برخی از صاحبان قدرت اجرایی است. در واقع هدفی که از تحقق مدیریت واحد شهری پیگیری می شود منجر به کاهش قدرت های کوچک و گاه بزرگ که در امور اجرایی دخالت دارند، می شود. بدین لحاظ می توان یکی از موانع موجود بر راه تحقق مدیریت واحد شهری را همین قدرت کوچک و بزرگ دانست. شاید مقاومت هایی که تا حال حاضر شده است یا حتی خلل هایی که در کار شورا پیش آمده است ناشی از مقابله به مثل این قدرت ها باشد. حال با توجه به اینگونه مقاومت ها که بی شک می تواند اثرگذار باشد و ضمن خشکاندن ریشه های مدیریت واحد شهری موجب خشکیدن درخت جوان شوراهای شهر کشور نیز گردد، ضرورت دارد برخی نکات و مسائل مهم حل شود. منجمله همین مساله کاهش قدرت های محلی است. این در حالی است که در صورت تبیین علمی بحث و بررسی جهات مختلف مشخص می شود که اصلاً هدف از تحقق مدیریت واحد شهری خلاف قدرت های اجرایی محلی مقاومت در برابر آنها نیست. در واقع هیچ چیز از هیچ کسی یا از هیچ سازمان و نهادی گرفته نمی شود.
بلکه به این معنا است که اقدامات لازم جهت ایجاد هماهنگی میان نهادها و سازمان های اجرایی در وظایف اجرایی و شهری به جهت جلوگیری از دوباره کاری و صرفه جویی به عمل آید. بدین معنا نمی توان استنباط کرد که از قدرت نهاد و سازمان اجرایی کاسته می شود. بلکه در واقع قدرت نهادها و سازمان های مختلف طی یک برنامه مورد استفاده قرار می گیرد و از هدر رفتن آن و حتی ایجاد مزاحمت برای سایر سازمان ها و نهادها جلوگیری به عمل می آید.
● یک بار حرکت با برنامه
اما فارغ از مباحث مذکور جا دارد این سوال را مطرح کنیم که به طور کلی چه هدفی در تحقق مدیریت واحد شهری پیگیری می شود؟ آیا می توان با مدیریت واحد شهری اهداف مذکور را برآورده کرد؟ و دیگر آنکه آیا راه ها و شیوه های مطلوب تر دیگری برای انجام این مهم وجود نداشته است؟ و در آخر اینکه آیا شرایط و وضعیت موجود مستعد اینگونه مباحث است یا خیر؟
همانطور که پیش از این نیز ذکر شد، هدف اصلی درخصوص مدیریت واحد شهری ایجاد هماهنگی در فعالیت های اجرایی و شهری مابین نهادهای اجرایی و جلوگیری از دوباره کاری، اسراف، سردرگمی و... است. در واقع تجربه فعالیت چند ساله گذشته شوراها و به تبع آن شهرداری ها مشخص شد که شهر را نمی توان با قوانین و ساختار سازمانی موجود اداره کرد. در واقع بسیاری که معتقد بودند با تشکیل شوراها بسیاری از مشکلات شهری برطرف می شود به این نکته واقف شدند که حل مشکلات به وسیله شوراها و شهرداری غیرممکن است چرا که شوراها و شهرداری ها برای انجام کوچک ترین فعالیت ها و عملی کردن مصوبات نیازمند همکاری بسیاری از سازمان ها و نهادهای دیگر هستند که در صورت مخالفت و عدم همکاری به معنای واقعی می توان گفت کار شهرداری مختل و به تبع آن موجب ایراد خسارت به شهروندان می شود. با توجه به تجربیات گذشته و مطالعات و بررسی های مختلف مشخص شد که بهترین راه برای برون رفت از شرایط مذکور تحقق مدیریت واحد شهری است که نسبت به تحقق آن اقداماتی به عمل آمده است. در واقع می توان اذعان داشت که مدیریت واحد شهری ایجاد هماهنگی مابین شهرداری ها و شوراها با سایر سازمان ها و نهادهای اجرایی در جهت جلوگیری از اقدامات موازی، اسراف نیرو و پول و... مثمرثمر بود. البته باید توجه داشت بین طرح بحثی و پردازش مختلف آن تفاوت قابل توجهی با عدم وجود چاره و راه دیگری وجود دارد. پیش شرایط موجود در واقع طرح بحث مربوط به تحقق مدیریت واحد شهری نیز به همان شکل مذکور است. در واقع مباحثات و مناقشات مختلف باعث شده است بسیاری از اعضای شوراها یا فعالان شهرداری و شهرها گمان کنند که تنها راه موجود برای بهبود وضعیت شهرها تحقق مدیریت واحد شهری است. این در حالی است که با بررسی دقیق تمام جوانب موضوع و همچنین مراجعه به منابع علمی و دانشگاه می توان دریافت که راه ها و طرق بسیار دیگری وجود دارد که می توان در شرایط مختلف از آنها بهره برداری کرد.

مهرداد کاوه نژاد ـ استاد دانشگاه

منبع : روزنامه اعتماد