کافئین چیست؟

• كافئین چیست
كافئین یك ماده محرك است كه سیستم عصبی مركزی شما را تحریك می كند. كافئین پرطرفدارترین داروی محرك در سراسر دنیا است. كافئین به طور طبیعی در فرآورده هایی چون قهوه، چای، شكلات و نوشابه های غیرالكلی كولادار یافت می شود. انواع گوناگونی از داروهایی كه با نسخه و یا بدون نسخه پزشك به فروش می رسند، مانند داروهای سرفه، سرماخوردگی و درد حاوی كافئین هستند. مقدار كافئین موجود در فرآورده هایی كه مصرف می كنید، در زیر آمده است:
- یك فنجان قهوه صاف شده دم كرده: ۱۰۰ میلی گرم - یك فنجان قهوه فوری: ۶۵ میلی گرم - یك فنجان قهوه بدون كافئین: در حدود یك میلی گرم - یك فنجان چای: ۳۰ میلی گرم - نوشیدنی غیرالكلی حاوی كافئین (۲۸۰ میلی لیتر): ۳۵ میلی گرم (برخی نوشابه های غیرالكلی موجود در بازار دو برابر این میزان را دارا هستند.)
- یك تخته شكلات (۵۰ گرم): ۲۰ میلی گرم
- یك فنجان كاكائوی داغ: ۵۰ میلی گرم
• كافئین از كجا می آید
هر دو لغت «كافئین» و (Coffee) از كلمه عربی «قهوه» مشتق شده اند. ریشه این لغات نشان می دهد كه قهوه ای كه از قرن ششم در شمال شرقی آفریقا، درخت آن كاشته می شده است، از راه سرزمین های عربی و تركیه به اروپا رفته است. در قرن هفدهم، قهوه به تدریج در میان مردم اروپا رواج پیدا كرد. در قرن هجدهم كاشت قهوه در اندونزی و هند غربی، آغاز شد و تا قرن بیستم، قهوه تبدیل به پرفروش ترین محصول كره زمین گشت. كافئین در ابتدا در سال ۱۸۱۹ از قهوه به دست آمد. كافئین همچنین در چای، پوست كاكائو و بنابراین در فرآورده های شكلاتی و كاكائویی و در جوزكولا كه در تهیه نوشابه های كولادار به كار می رود.
• كافئین چه شكلی است
كافئین خالص، به شكل یك پودرسفید تلخ مزه است.
• مصرف كننده كافئین كیست
كافئین پرمصرف ترین روانگردان دنیاست. در آمریكای شمالی، بیش از ۸۰ درصد بالغین به طورمنظم كافئین مصرف می كنند. مصرف سرانه كافئین (از جمله كودكان) در حدود ۷۰ میلی گرم در روز تخمین زده می شود كه تقریباً معادل یك فنجان قهوه است.
• كافئین چه احساسی در شما ایجاد می كند
كافئین مغز را تحریك كرده، خلق را بالابرده و خستگی را برطرف می كند. همچنین عملكرد را در سطح كارهای ساده فكری و كارهای فیزیكی كه نیاز به بردباری و تحمل دارد، بهبود می بخشد اما در مورد حركات ظریف چنین نیست (كافئین می تواند سبب لرزش دست شده، انجام كارهای ظریف را با اشكال روبه رو كند) اگر قبل از خواب كافئین مصرف كنید، احتمالاً زمان بیشتری طول خواهد كشید تا به خواب بروید، خواب شما كوتاه تر و عمق آن كمتر خواهد شد. برخلاف عقیده عمومی، نوشیدن قهوه پس از مصرف مقدار زیادی الكل به رهایی از مستی كمكی نمی كند. كافئین شما را هشیارتر می كند، اما تطابق و تمركز شما همچنان مختل باقی می ماند. زیاده روی در مصرف كافئین سردرد، ناراحتی معده، عصبیت و دلهره را سبب می شود و فرد توانایی به خواب رفتن را از دست می دهد. برخی افراد حتی با مقادیر بسیار كم، این اثرات را تجربه می كنند. استعمال دوزهای بالای كافئین در افرادی كه عادت به مصرف كافئین ندارند، می تواند افزایش سرعت ضربان قلب، تشنج و حتی روان آشفتگی (دلیریوم) را سبب شود.
• این احساس تا چه زمانی ادامه می یابد
اگر شكل نوشیدنی كافئین را مصرف می كنید، اثرات كافئین طی پنج دقیقه آغاز شده و در مدت نیم ساعت به اوج خود می رسد. متابولیسم نیمی از كافئین دریافتی، چهار ساعت به طول می انجامد و با مصرف روزانه آن تجمع اتفاق نمی افتد.
• آیا كافئین خطرناك است
مصرف مقادیر متوسط كافئین، تا ۳۰۰ میلی گرم در روز (برای مثال؛ به طور متوسط سه تا چهار فنجان قهوه) به ندرت برای فرد بالغ سالم مشكلی ایجاد می كند.اما اگر به طور معمول، بیش از شش تا هشت فنجان قهوه در روز مصرف می كنید و یا دوز دریافتی روزانه شما از فرآورده های گوناگون حاوی كافئین بیش از ۶۰۰ میلی گرم است، ممكن است در به خواب رفتن با مشكل روبه رو شوید، احساس اضطراب، بی قراری و افسردگی كرده و به زخم معده دچار شوید. مصرف دوزهای بالاتر می تواند دلهره و بی قراری شدید، لرزش دست و تپش بسیار سریع و نامنظم قلب را به همراه داشته باشد.مقادیر كمتر كافئین بر روی كودكان بیشتر تاثیر می كند، چرا كه ابعاد بدن ایشان كوچك تر است. بجاست كه از مقدار كافئین مصرفی كودكانتان به شكل انواع شكلات، نوشابه های غیرالكلی و داروها آگاه باشید.گرچه رابطه میان نقایص مادرزادی و مصرف كافئین در دوران بارداری به اثبات نرسیده است ولی توصیه می شود كه زنان باردار برای كاهش صدمات احتمالی به جنین، تا حد امكان مقدار كمتری كافئین مصرف كنند. مادران شیرده باید بدانند كه كافئین در شیر ترشح می شود.مصرف خوراكی بیش از ۵۰۰۰ میلی گرم كافئین، یعنی معادل ۴۰ فنجان قهوه غلیظ در زمان بسیار كوتاه، می تواند منجر به مرگ یك فرد بالغ شود.
• آیا كافئین اعتیادآور است
مصرف منظم كافئین می تواند وابستگی فیزیكی شما را بدین ماده سبب شود. این بدان معناست كه قطع ناگهانی مصرف فرآورده های حاوی كافئین می تواند باعث شود كه احساس عصبیت و خستگی كنید و دچار سردرد بشوید. این علائم معمولاً ۱۸ تا ۲۴ ساعت پس از دریافت آخرین دوز كافئین شروع شده و به تدریج در طول یك هفته از بین می روند.
•اثرات مصرف طولانی مدت كافئین چیستند
به نظر نمی رسد كه فرد سالم با مصرف مقدار متوسط كافئین در روز با اثرات طولانی مدت آن روبه رو شود. مصرف دوزهای بالاتر (در برخی افراد حتی مقدار اندك ۲۵۰ میلی گرم، معادل سه فنجان قهوه در روز) می تواند بی قراری، عصبیت، بی خوابی، برافروختگی چهره، افزایش ادرار، پرش عضلانی، آشوب معده و اضطراب را سبب شود.مصرف كافئین با افزایش ضربان قلب همراه بوده و می تواند سطح كلسترول را بالا ببرد، اما شواهد قانع كننده ای در مورد ایجاد بیماری قلبی توسط كافئین وجود ندارد. گرچه این تردید وجود دارد كه كافئین سرطان زا باشد، اما شواهد موجود مورد اختلاف بوده و به نتیجه مشخصی منتهی نمی شوند. برخی مطالعات نشان می دهد كه كافئین می تواند در سلول های بدن و چگونگی تولیدمثل آنها تغییراتی ایجاد كند.مصرف طولانی مدت قهوه و سایر اشكال كافئین می تواند با كاهش دانسیته استخوانی در خانم ها همراه بوده و خطر پوكی استخوان را بالا ببرد.

CAMH, Toronto University
ترجمه: زهرا عباسپورتمیجانی